ดนตรีบำบัด(MusicTherapy)คือศาสตร์ที่ว่าด้วยการนำดนตรีหรือองค์ประกอบอื่น ๆ ทางดนตรีมาประยุกต์ใช้ เพื่อปรับเปลี่ยนพัฒนาและคงรักษาไว้ซึ่งสุขภาวะของร่างกายจิตใจอารมณ์สังคมโดยนักดนตรีบำบัดเป็นผู้ดำเนินการไปสู่เป้าหมายที่ตั้งไว้ผ่านทางกิจกรรมทางดนตรีต่าง ๆ อย่างมีรูปแบบโครงสร้างที่ชัดเจนมีหลักเกณฑ์และระเบียบวิธีทางวิทยาศาสตร์
เป้าหมายของดนตรีบำบัดไม่ได้เน้นที่ทักษะทางดนตรีแต่เน้นในด้านพัฒนาการทางร่างกายจิตใจอารมณ์สังคมขึ้นอยู่กับความจำเป็นของแต่ละบุคคลที่มารับการบำบัดสามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้ในหลายบริบทเช่น ด้านการศึกษาด้านการแพทย์
ลักษณะเด่นของดนตรีบำบัด
ดนตรีบำบัดมีลักษณะเด่นเฉพาะตัวหลายด้าน ทำให้สามารถประยุกต์ใช้ได้ในทุกระดับอายุและหลากหลายปัญหาลักษณะเด่น ได้แก่
1.ประยุกต์เข้ากับระดับความสามารถของบุคคลได้ง่าย
2.กระตุ้นการทำงานของสมองได้หลายส่วน
3.กระตุ้นและส่งเสริมพัฒนาการทุกด้าน
4.ช่วยพัฒนาอารมณ์จิตใจ
5.เสริมสร้างทักษะทางสังคม และการสื่อสาร
6.ให้การรับรู้ที่มีความหมายและความสนุกสนาน ไปพร้อมกัน
7.ประสบความสำเร็จในการบำบัดได้ง่ายเนื่องจากประยุกต์ใช้ได้ ทุกเพศ ทุกวัย ทุกระดับความสามารถ
ประโยชน์ของดนตรีบำบัด
ดนตรีบำบัดสามารถนำมาใช้ประโยชน์ได้หลากหลายรูปแบบทั้งในเด็กวัยรุ่นวัยผู้ใหญ่และผู้สูงอายุตามเป้าหมาย เพื่อตอบสนองความจำเป็นที่แตกต่างกันไปทั้งทางด้านร่างกายและจิตใจเช่น ปัญหาบกพร่องของพัฒนาการสติปัญญา และการเรียนรู้, โรคซึมเศร้า, โรคอัลไซเมอร์, ปัญหาการบาดเจ็บทางสมอง, ความพิการทางร่างกายอาการเจ็บปวด และภาวะอื่น ๆ
สำหรับบุคคลทั่วไปก็สามารถใช้ประโยชน์จากดนตรีบำบัดได้เช่นกันช่วยในการผ่อนคลายความตึงเครียดและในการออกกำลังกายเสริมสร้างสุขภาพ
ประโยชน์ของดนตรีบำบัดมีดังนี้
1.ปรับสภาพจิตใจให้อยู่ในสภาวะสมดุลมีมุมมองในเชิงบวก
2.ผ่อนคลายความตึงเครียดลดความวิตกกังวล(Anxiety / StressManagement)
3.กระตุ้นเสริมสร้าง และพัฒนาทักษะการเรียนรู้และความจำ (CognitiveSkill)
4.กระตุ้นประสาทสัมผัสการรับรู้(Perception)
5.เสริมสร้างสมาธิ (AttentionSpan)
6.พัฒนาทักษะสังคม(SocialSkill)
7.พัฒนาทักษะการสื่อสารและการใช้ภาษา(Communication and Language Skill)
8.พัฒนาทักษะการเคลื่อนไหว(MotorSkill)
9.ลดความตึงตัวของกล้ามเนื้อ(Muscle Tension)
10.ลดอาการเจ็บปวดจากสาเหตุต่าง ๆ(Pain Management)
11.ปรับลดพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสม(Behavior Modification)
12.สร้างสัมพันธภาพที่ดีในการบำบัดรักษาต่าง ๆ(Therapeutic Alliance)
13.ช่วยเสริมในกระบวนการบำบัดทางจิตเวชทั้งในด้านการประเมินความรู้สึกสร้างเสริมอารมณ์เชิงบวกการควบคุมตนเองการแก้ปมขัดแย้งต่าง ๆ และเสริมสร้างความเข้มแข็งของครอบครัว
โดยสรุปดนตรีบำบัดมีประโยชน์หลากหลายขึ้นอยู่กับการนำไปใช้เสริมสร้างสุขภาวะทาง
ร่างกายจิตใจอารมณ์และสังคมเสริมสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีโดยบูรณาการเข้ากับการรักษาอื่นๆ
กระบวนการและรูปแบบดนตรีบำบัด
ในการทำดนตรีบำบัดไม่มีกระบวนการและรูปแบบที่ตายตัวแต่จะต้องออกแบบการบำบัดรักษาให้เหมาะสมกับแต่ละบุคคล
ดนตรีบำบัดในโรงเรียน
ในโรงเรียนมีการนำดนตรีบำบัดมาใช้ใน 2 ด้านใหญ่ ๆ คือ
1.เสริมสร้างจุดแข็งในตัวเด็กในทักษะด้านต่าง ๆ นอกเหนือจากทักษะทางดนตรี เช่น ทักษะการสื่อสารทักษะการทำงานประสานสัมพันธ์กันของร่างกาย
2.เสริมในแผนการจัดการศึกษาเฉพาะบุคคล(IEP -Individualized Educational Program)สำหรับเด็กที่มีความต้องการพิเศษ
เจริญพร โยมฉวีวรรณ
สวดมนต์ฉบับของธิเบตใช้เสียงดนตรีประกอบ
ทำให้ผู้ฟังเกิดความสงบระงับได้
"อันดนตรีมีคุณทุกอย่างไป"
เจริญพร
กำลังสนใจเรื่องนี้พอดี ดนตรีก็ดีอย่างนี้แหละ ช่วยให้คนเรารู้จักตนเอง รู้จักสังคม
โดยเฉพาะอย่างยิ่งมีจตใจดี