ขั้นตอนของความหลุดพ้น
วิสุทธิ ๗
ขั้นตอน ของความหลุดพ้นในพุทธปรัชญา เมื่อพิจารณาตามแนววิสุทธิ ๗ จะ มี ๗ ขั้นตอน คือ
๑. สีลวิสุทธิ ความหมดจดแห่งศีล คือ เมื่อมีการสำรวมระวังความบริสุทธิ์แห่งศีลก็จะเกิดขึ้น
๒. จิตวิสุทธิ ความหมดจดแห่งจิต คือ การฝึกอบรมจนเกิดสมาธิขั้นอุปจารถึงอัปปนา ในฌานสมาบัติ
๓. ทิฏฐิวิสุทธิ ความหมดจดแห่งทิฏฐิ คือ ความรู้ความเข้าใจที่มองเห็น นามรูปตามสภาพที่เป็นจริง
๔. กังขาตรณวิสุทธิ ความหมดจดแห่งญาณ เป็นเหตุข้ามพ้นความสงสัย คือกำหนดรู้ปัจจัยของนามรูป ตามแนวปฏิจจสมุปบาท
๕. มัคคามัคคญาณทัสสนวิสุทธิ ความหมดจดแห่งญาณที่รู้เห็นว่าเป็นทางหรือไม่ใช่ทาง
๖. ปฏิปทาญาณทัสสนวิสุทธิ ความหมดจดแห่งญาณอันรู้เห็นทางดำเนิน
๗. ญาณทัสสนวิสุทธิ ความหมดจดแห่งญาณทัศนะ คือ ความรู้ในอริยมรรค ๔ ซึ่งเกิดถัดจาก โคตรภูญาณ เมื่อมรรคญาณเกิดแล้ว ผลญาณก็จะเกิดตามมา มรรคญาณ และผลญาณจะเกิด ๔ ครั้ง คือ (๑) มรรคญาณ. ผลญาณ เกิดครั้งแรกเป็นพระโสดาบัน (๒) ครั้งที่สอง เป็นพระสกทาคามี (๓) ครั้งที่สาม เป็นพระอนาคามี (๔) ครั้งที่สี่ เป็นพระอรหันต์
-->> ในวิสุทธิ ๗ ข้อนี้ ขั้นที่หลุดพ้นเป็นสมุจเฉทจริง ๆ คือ ขั้นที่ ๗ (ญาณทัสสนวิสุทธิ) ส่วนขั้นที่ ๑-๖ แม้ยังไม่ใช่ขั้นของความหลุดพ้นจริง ๆ ก็ตาม แต่ก็เป็นปัจจัยให้เกิดขั้นญาณทัสสนวิสุทธิ คือ ถ้าศีลวิสุทธิ และ วิสุทธิข้ออื่น ๆ ไม่มีแล้ว ญาณทัสสนวิสุทธิก็จะมีไม่ได้
ประเภทของความหลุดพ้น
วิมุติ ๕
ในพุทธปรัชญาได้แบ่งความหลุดพ้นออกเป็น ๕ ประเภท คือ
(๑) วิกขัมภนวิมุติ (ความหลุดพ้นด้วยการข่มกิเลสไว้ด้วยอำนาจฌาน)
(๒) ตทังควิมุติ (ความหลุดพ้นชั่วขณะ)
(๓) สมุจเฉทวิมุติ (ความหลุดพ้นด้วยการตัดกิเลสขาด )
(๔) ปฏิปัสสัทิวิมุติ (ความหลุดพ้น ด้วยการสงบระงับ)
(๕) นิสสรณวิมุติ (ความหลุดพ้นด้วยการสลัดกิเลสออก)
ความหลุดพ้นทั้ง ๕ ประเภทนี้ จัดเป็น ๒ ระดับคือ ระดับโลกียะ และระดับโลกุตตระ วิกขัมภนวิมุติ กับ ตทังควิมุติ เป็นความหลุดพ้นระดับโลกียะ เพราะยังกำจัดกิเลสไม่ได้เด็ดขาด ส่วนสมุจเฉทวิมุติ, ปฏิปัสสัทธิวิมุต, นิสสรณวิมุติ เป็นความหลุดพ้นระดับโลกุตตระ สามารถกำจัดกิเลสได้เด็ดขาด เป็นความหลุดพ้นของพระอริยเจ้า คือเป็นความหลุดพ้นของพระโสดาบัน, พระสกทาคามี อนาคามี และพระอรหันต์
ไม่มีความเห็น