บัว ๔ เหล่า

บัว ๔ เหล่า

มีความเข้าใจกันไขว้เขวเกี่ยวกับความหมายในเรื่อง "บัว ๔ เหล่านี้" เป็นอย่างมาก ส่วนใหญ่คนมักจะเข้าใจว่า ความหมายของเรื่อง "บัว ๔ เหล่า" นั้น เป็นการเปรียบเทียบที่หมายถึง ความเฉลียวฉลาด

เรามักตีความคำว่า“ปัญญา”นั้น หมายถึง ความเฉลียวฉลาด หรือการมีความรู้มากๆ มีความรู้ที่หลากหลาย ซึ่งไม่ใช่

ปัญญา แปลว่า ความรู้ ความเข้าใจ แต่ในทางรูปธรรม

ปัญญา หมายถึง ใจ ที่ไร้ความข้องขัด

มีคำกล่าวไว้ว่า

“ปัญญา เปรียบดัง อาวุธ” หมายถึง

ปัญญา สามารถ ทำให้อุปสรรค์หรือปัญหาต่างๆหมดไป (อาวุธ ฟาดฟัน ถาดถาง ทะลุทะลวง ) (ทำให้ไร้ความข้องขัด)

“ปัญญา เปรียบดัง ประทีป” หมายถึง

ปัญญา เป็นเหมือน แสงสว่าง ทำให้เห็นทาง เห็นช่องทาง เห็นชัดเจน (ทำให้ไร้ความข้องขัด)

ความสามารถ ที่จะนำความรู้ที่เข้าใจไปใช้ได้ นั่นคือ ความฉลาด

ความชำนาญแคล่วคล่องในการใช้ ความรู้ที่เข้าใจ คือ ความเฉลียวฉลาด

แต่หากรู้หรือเข้าใจ ในลักษณะแบบความทรงจำหรือในเฉพาะทฤษฎี โดยไม่ใช่เป็นความรู้ความเข้าใจจากการประพฤติปฏิบัติจนซาบซึ้งในลักษณะของประสบการณ์ ความรู้ความเข้าใจนั้น จะเป็นไปในลักษณะที่พอกพูนสะสม ก็จะกลายเป็นลักษณะ ความรู้ความเชื่อ ที่เรียกว่า ทิฏฐิ

ยิ่งผู้ที่มีความรู้ ความเข้าใจมากๆ โดยลักษณะของความเชื่อนี้ ทิฏฐิ ก็ยิ่งหนาแน่นทำให้ไม่สามารถรับรู้ความรู้ใหม่ๆที่แตกต่างจากความรู้ความเชื่อ(ทิฏฐิ)ที่มีอยู่เดิมไม่ได้เลย

เรื่อง “บัว ๔ เหล่า” ที่พระพุทธองค์ตรัสถึง ก็คือ

เรื่องของ ความหนาแน่นของ "ทิฏฐิ" ของคนต่างๆ นั่นเอง ตัวอย่างเช่น

พระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะ ซึ่งเป็นอัครสาวกของพระพุทธองค์ เมื่อพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะบรรลุเป็นพระอรหันต์แล้ว ก็ระลึกถึงคุณของอาจารย์สัญชัย จึงพากันไปชักชวนให้อาจารย์สัญชัยมาบวช เพื่อศึกษาธรรมในศาสนาพุทธ พระอาจารย์สัญชัยซึ่งเป็นถึงเจ้าลัทธิหนึ่งในสมัยพุทธกาล มีลูกศิษย์ลูกหาจำนวนมาก (แม้แต่พระพุทธองค์เองในสมัยก่อนตรัสรู้ ก็น่าจะเคยไปศึกษาอยู่ด้วย เพราะในช่วงของการแสวงหาทางพ้นทุกข์นั้น พระพุทธองค์ทรงไปศึกษาหาความรู้จากอาจารย์เจ้าลัทธิต่างๆในสมัยนั้นแทบทุกอาจารย์ และเรียนรู้หลักธรรมต่างๆของแต่ละลัทธิอย่างลึกซึ้ง จนสามารถพิสูจน์แล้วว่า ความรู้เหล่านั้นไม่สามารถพ้นทุกข์ได้จริงๆ พระองค์ก็จากออกมา แต่ประวัติที่กล่าวไว้ที่ชัดเจนคือ พระอาฬารดาบสและอุทกดาบสและการทรมานร่างกาย เนื่องจากพระพุทธองค์ไม่ได้ทรงมีเจตนาจะตั้งตนเป็นพระพุทธเจ้า แต่เพียงมีเจตนาจะหาทางพ้นทุกข์เพื่อจะได้นำมาสั่งสอนแก่คนทั่วไปเท่านั้น ) เมื่ออาจารย์ สัญชัยได้ฟังคำชักชวนจากพระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะแล้ว แทนที่ท่านจะยินดี ท่านกลับถามแก่พระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะว่า

พระอาจารย์สัญชัย.... “ในโลกนี้ คนมีปัญญามีมากกว่า หรือคนโง่มีมากกว่า”

พระสารีบุตรฯ ตอบว่า.. “คนโง่ มีมากกว่า”

ท่านอาจารย์สัญชัย จึงตอบกลับพระสารีบุตรและพระโมคคัลนะว่า...

“งั้นให้คนที่มีปัญญาไปอยู่กับพระพุทธองค์เถอะ ส่วนท่านจะอยู่กับคนโง่ เสวยสุขจากลาภยศ ที่จะได้จากคนหมู่มากเหล่านั้น” (พระสารีบุตรและพระโมคคัลลานะในสมัยที่อยู่กับอาจารย์สัญชัย ก็เป็นผู้ที่มีปัญญามากและเป็นถึงอัครสาวกของพระอาจารย์ สัญชัยเช่นกัน อาจารย์สัญชัยจึงกล่าวในเชิงประชดประชัน) (และได้แสดงให้เห็นอีกอย่างว่า ตามที่เรามักเข้าใจกันว่า ในสมัยพุทธกาลนั้น พระพุทธองค์คงจะมีสาวกจำนวนมากและน่าจะมากกว่าสาวกในลัทธิอื่นๆ ซึ่งไม่จริง ยืนยันได้จากวาจาที่พระอาจารย์สัญชัยที่กล่าวไว้นี้ ได้แสดงว่า ลูกศิษย์สาวกของอาจารย์สัญชัยนั้นมีมากกว่าสาวกของพระพุทธองค์)

พระอาจารย์สัญชัย นับเป็นผู้ที่มีความเฉลียวฉลาดและมีปัญญามาก ไม่งั้นก็คงไม่สามารถเป็นถึงอาจารย์เจ้าลัทธิได้ แต่ทิฏฐิที่มีต่อความรู้เดิมที่ตนเห็นนั้น มันได้บดบัง ทำให้ยากที่จะเห็นธรรมอื่นที่ขัดแย้งต่อทิฏฐิเดิมได้

คนในแบบของ อาจารย์สัญชัย นี่แหละที่พระพุทธองค์เปรียบไว้ว่า เป็นเหมือน“ดอกบัวที่เกิดอยู่ในตม” ยากที่จะมีโอกาสเติบโตขึ้นมาบานได้ หรือยากจะเข้าใจในพระธรรมของผู้อื่นได้

เราทั้งหลายก็เช่นกันควรจะระวังทิฏฐิของเราให้ดี

อย่าคิดว่า เราเป็นผู้ที่รู้มาก เรียนมาสูง เรียนมามาก มีประสบการณ์มาก เพราะไอ้สิ่งที่เรารู้นั่นแหละ คือ สิ่งที่จะบดบังเราไม่ให้เรามองเห็นหรือเข้าใจพระธรรมที่พระพุทธองค์ทรงประกาศไว้..

เขียนใน GotoKnow โดย ชาคโรภิกขุ
ใน สิ่งที่มนุษย์แสวงหา ?

คำสำคัญ (Tags): #บัว ๔ เหล่า

หมายเลขบันทึก: 206714เขียนเมื่อ 7 กันยายน 2008 22:34 น. ()แก้ไขเมื่อ 27 มีนาคม 2012 15:03 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่าน

ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น