เมื่อตัวเลข “เล่า” ความสำเร็จในการบริหารจัดการงบประมาณเพื่อแรงงานข้ามชาติฯสามสัญชาติ (ลาว กัมพูชา และพม่า): (ร่าง)กรณีศึกษาจังหวัดสมุทรสาคร

รายงานกำลังอยู่ระหว่างการพัฒนา กรุณางดอ้างอิง

      เมื่อตัวเลข “เล่า” ความสำเร็จในการบริหารจัดการงบประมาณเพื่อแรงงานข้ามชาติฯสามสัญชาติ (ลาว กัมพูชา และพม่า): (ร่าง)กรณีศึกษาจังหวัดสมุทรสาคร

จังหวัดสมุทรสาคร จังหวัดเล็กๆ ไม่ไกลจากกรุงเทพฯ ทางผ่านประจำของผู้วิจัยและผู้เดินทาง “สายใต้” จังหวัดเล็กๆ นี้มีประชากรแฝงตามจำนวนโรงงานที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ ทั้งประชากรแฝงไทยและต่างด้าว มีประชากรตามทะเบียนราษฎรเพียง 462,510คน1 การประมาณแรงงานข้ามชาติสามสัญชาติ (ลาว กัมพูชา พม่า) ทั้งในโรงงานขนาดใหญ่ทันสมัยและโรงงานห้องแถว2 ประมาณ 73000 คน ประมาณว่าแรงงานฯ ที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียนแต่ทำงานอยู่ในพื้นที่น่าจะมีไม่น้อยกว่า 100,000 คน ประมาณจากตำแหน่งงานที่นายจ้างต้องการจ้าง (สัมภาษณ์นายแพทย์สาธารณสุขจังหวัดสมุทรสาคร)

แนวคิดหลักของบุคลากรสาธารณสุขจังหวัดสมุทรสาคร คือ โรคระบาดไม่เลือกเชื้อชาติ สัญชาติ สถานะบุคคล หรือแม้กระทั่งการเป็นแรงงานฯที่ขึ้นทะเบียนถูกต้องตามกฎหมายหรือไม่ ดังนั้นการส่งเสริม ควบคุม ป้องกันโรค ในชุมชนจึงต้องจัดให้อย่างเสมอภาคและเท่าเทียม นอกจากนั้นหากมีผู้ป่วยเข้ามารับการรักษา ไม่ว่าจะ “มีบัตร” หรือ “ไม่มีบัตร” ก็จะต้องให้การรักษา “ภาระ” จากการให้การรักษาพยาบาล เป็นประเด็นที่ฝ่ายบริหารคำนึงถึงเป็นเรื่องรองลงไป

เมื่อเปรียบเทียบจำนวนแรงงานฯ ที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียน เทียบกับจำนวนที่ขึ้นทะเบียนและมีหลักประกันสุขภาพ อาจเห็นว่าจำนวนที่มากกว่ากันเท่าตัว เป็นจำนวนที่น่าวิตก แต่จากสถิติผู้ใช้บริการโรงพยาบาลต่างๆ ที่รวบรวมโดยสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดแสดงให้เห็นว่า หากมีจำนวนแรงงานฯ ที่จดทะเบียนอย่างถูกต้องเป็นปริมาณที่มากพอ แล้ว โรงพยาบาลสามารถพยุงกลุ่มแรงงานฯขึ้นทะเบียนและบริหารจัดการงบเพื่อแรงงานที่ไม่ขึ้นทะเบียนที่เข้ามารับการรักษาได้

นโยบายในการตรวจและทำหลักประกันสุขภาพสำหรับแรงงานฯ ของจังหวัดเป็นไปตามที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนด แต่มีเงื่อนไขเพื่อความสะดวกในการจัดสรรงบให้แรงงานฯที่ตรวจสุขภาพต้องทำหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้ากับโรงพยาบาลที่ตรวจสุขภาพเท่านั้น บริการ สิทธิประโยชน์ ความครอบคลุมการรักษา การส่งต่อ ใช้มาตรฐานที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนดในระเบียบฯ แต่ละปี (ภาคผนวก 3 ระเบียบกระทรวงสาธารณสุขฯ )

ตารางที่ 1 จำนวนแรงงานฯ ที่ตรวจสุขภาพ ตั้งแต่ปี 2547-2550

สถานพยาบาล/จำนวนผู้ตรวจสุขภาพ	พ.ศ. 2547	พ.ศ. 2548	พ.ศ. 2549	พ.ศ. 2550
รพ. สมุทรสาคร	21,043	25,474	28,553	20,921
รพ. กระทุ่มแบน	15,186	8,158	10,510	9,952
รพ.บ้านเเพ้ว	7,228	2,647	3,008	1,440
รพ. ศรีวิชัย 5	40,939	34,447	47,313	40,436
รวม	84,369	71,726	89,384	72,749

ในการตรวจสุขภาพแต่ละครั้ง ตามระเบียบที่กระทรวงกำหนด แรงงานฯ จะต้องเสียค่าใช้จ่าย 600 บาท/ คน เป็นค่าใช้จ่ายในการตรวจสุขภาพ แก่โรงพยาบาลที่ให้บริการตรวจสุขภาพ  จังหวัดสมุทรสาคร มีแรงงานจำนวนมาก จึงทำให้เกิดรายได้จากการตรวจสุขภาพ ในทางกลับกันโรงพยาบาลก็พัฒนาระบบ การตรวจสุขภาพ เป็นการให้บริการถึงโรงงาน หรือสถานประกอบการขนาดใหญ่ โดยใช้ระบบรถตรวจ สุขภาพเคลื่อนที่ ให้บริการถึงโรงงาน ตามที่นัดหมายกับโรงงาน เช่น โรงพยาบาลศรีวิชัย และโรงพยาบาล บ้านแพ้วเป็นต้น

ตารางที่ 2 ค่าใช้จ่ายในการตรวจสุขภาพ ตั้งแต่ปี 2547-25503

	ปีงบประ-มาณ	2547	ปีงบประ-มาณ	2548	ปีงบประ-มาณ	2549	ปีงบประ-มาณ	2550
สถานพยาบาล	คน	บาท	คน	บาท	คน	บาท	คน	บาท
รพ. สมุทรสาคร	21,043	12,625,800	25,474	15,284,400	28,553	17,131,800	20,921	12,552,600
รพ. กระทุ่มแบน	15,186	9,111,600	8,158	4,894,800	10,510	6,306,000	9,952	5,971,200
รพ.บ้านเเพ้ว	7,228	4,336,800	2,647	1,588,200	3,008	1,804,800	1,440	864,000
รพ. ศรีวิชัย 5	40,939	24,563,400	34,447	20,668,200	47,313	28,387,800	40,436	24,261,600
รวมทั้งหมด	84,369	50,621,400	71,726	43,035,600	89,384	53,630,400	72,749	43,649,400

ข้อมูล: สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสมุทรสาคร

เมื่อแรงงานฯได้ผ่านกระบวนการตรวจสุขภาพแล้ว แรงงานที่ได้รับอนุญาตให้ทำงาน ต้องซื้อหลักประกัน สุขภาพถ้วนหน้าสำหรับแรงงานข้ามชาติจำนวน 1300 บาท  ในจำนวนนี้แบ่งเป็น 

• ค่าบริการทางการแพทย์ 964 บาท สถานพยาบาลที่ขึ้นทะเบียนรับ 914 บาท กลุ่มประกันสุขภาพรับ 50 บาท

• ค่าส่งเสริมป้องกันโรค 206 บาท   

• ค่าบริหารจัดการ สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดและกรมการแพทย์กระทรวงสาธารณสุข รับ 120บาท สรส. 10 บาท

และเมื่อแรงงานเข้ารับบริการ จะต้องร่วมจ่ายอีก 30 บาทต่อครั้ง ทั้งนี้ตาม การจัดสรรงบประมาณ ที่ได้รับจากการประกันสุขภาพ แรงงานข้ามชาติสามสัญชาติและผู้ติดตาม ตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุข 

ตารางที่ 3 รายรับและค่าใช้จ่ายของโรงพยาบาลที่ให้บริการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าแรงงานข้ามชาติฯ ตั้งแต่ปี 2547-25504

รายรับของโรงพยาบาล/ ปี	2547	2548	2549	2550
รพ. สมุทรสาคร	20,285,452	24,556,936	27,525,092	20,167,844
รพ. กระทุ่มแบน	14,639,304	7,864,312	10,131,640	9,593,728
รพ.บ้านเเพ้ว	6,967,792	2,551,708	2,899,712	1,388,160
รพ. ศรีวิชัย 5	39,465,196	33,206,908	45,609,732	38,980,304
รวมรายรับทั้งจังหวัด	81,357,744	68,179,864	86,166,176	70,130,036
ค่าใช้จ่ายรวมทั้งจังหวัด ค่ารักษาพยาบาลผู้ป่วยนอก กลุ่มมีบัตรประกันสุขภาพฯ	4,357,495	13,769,008	34,577,444	4,508,645
ค่ารักษาพยาบาลผู้ป่วยใน กลุ่มมีบัตรประกันสุขภาพฯ	6,257,665	16,409,677	45,269,874	16,781,026
ค่ารักษาพยาบาลผู้ป่วยนอกกลุ่มเเรงานฯ ที่ไม่มีหลักประกันสุขภาพและได้รับการ สงเคราะห์	56,878	97,094	2,004,730	1,111,789
ค่ารักษาพยาบาลผู้ป่วยในกลุ่ม เเรงงานข้ามชาติฯ ที่ไม่มีหลัก ประกัน สุขภาพและได้รับการ สงเคราะห์	1,593,759	3,300,729	7,765,424.25	4,372,747
รวมค่าใช้จ่ายกลุ่มผู้มีบัตรฯสุขภาพและสงเคราะห์ทั้งหมด	12,265,797	33,576,508	89,617,472	26,774,207
การคืนทุนโดยภาพรวม	69,091,947	34,603,356	-3,451,296	43,355,829

ข้อมูล: สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดสมุทรสาคร

จากตัวเลขแรงงานฯ ที่ซื้อหลักประกันสุขภาพ การคืนทุนค่ารักษาพยาบาลจากรายได้ที่เก็บจากหลักประกันสุขภาพแรงงานฯ โดยคิดจากค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นจากแรงงานฯ ทั้งที่ขึ้นทะเบียนและไม่ขึ้นทะเบียนยังอยู่ในอัตราโรงพยาบาลสามารถดูแลตัวเองได้ ภาวะ “ขาดทุน” ที่ปรากฏเมื่อเทียบกับงบประมาณที่ได้รับ ยังสามารถควบคุมได้ ทำให้แม้แรงงานฯ ที่ไม่ได้ขึ้นทะเบียนเข้ามารับการรักษา โรงพยาบาลสามารถใช้งบส่วนแรงงานขึ้นทะเบียนชำระไว้มาแบ่งปันกับแรงงานที่ไม่ขึ้นทะเบียน อาจกล่าวได้ว่าการบริหารจัดการงบประมาณทำให้สามารถขยายบริการแก่ผู้ไม่มีหลักประกันสุขภาพไปในตัว

ตารางที่ 4 รายรับและค่าใช้จ่ายของโรงพยาบาลที่ให้บริการหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าแรงงานข้ามชาติฯ ตั้งแต่ปี 2547-2550 แยกประเภทการรักษาผู้ป่วยใน/ ผู้ป่วยนอก5

1. ผู้ป่วยนอก

1.1 รายรับจากค่าบริการทางการแพทย์ผู้ป่วยนอก อัตรา 499 บาท/คน
โรงพยาบาล/ปี	2547		2548		2549		2550
รพ. สมุทรสาคร	10,500,457		12,711,526		14,247,947		10,439,579
รพ. กระทุ่มแบน	7,577,814		4,070,842		5,244,490		4,966,048
รพ.บ้านเเพ้ว	3,606,772		1,320,853		1,500,992		718,560
รพ. ศรีวิชัย 5	20,428,561		17,189,053		23,609,187		20,177,564
รวมทั้งจังหวัด	42,113,604		35,292,274		44,602,616		36,301,751
1.2 รายจ่ายจากการให้บริการบริการทางการแพทย์ผู้ป่วยนอก ทั้งจังหวัด
ค่ารักษาพยาบาลผู้ป่วยนอก กลุ่มมีบัตรประกันสุขภาพ	4,357,495	13,769,008		34,577,444		4,508,645
ค่ารักษาพยาบาลผู้ป่วยนอกเฉพาะกลุ่ม เเรงงานข้ามชาติฯ ที่ไม่มีหลัก ประกัน สุขภาพและได้รับการ สงเคราะห์	56,878	97,094		2,004,730		1,111,789
อัตราคืนทุนผู้ป่วยนอก ถัวเฉลี่ยหักจากเงินประกัน สุขภาพ	37,699,231	21,426,172		8,020,443		30,681,317
2. ผู้ป่วยใน