เป็นเรื่องที่ดีที่มีคนมาให้กำลังใจบ่อยๆ
การที่มีคนจากส่วนกลางเข้ามาในพื้นที่หรือเข้ามาพบปะนักวิจัยจลอดจนพื้นที่ถูกวิจัยบ่อยๆ เหมือนเป็นยากระตุ้นการทำงานให้มีเพิ่มขึ้น ท้งในเรื่องของปริมาณงานและประสิทธิภาพของงาน
สิ่งที่เกิดขึ้นคือทำให้เกิดการกระตุ้นความคิดมากขึ้น อยากทำมากขึ้น และมีกำลังใจมากขึ้น แม้น้องน้อยทั้ง 2 คน จะไม่สามารถสร้างแรงกระตุ้นเท่านัก แต่อย่างน้อยก็มาทำให้พี่มีกำลังใจว่ามีเด็กรุ่นใหม่ที่มีไฟเต็มตัวไล่หลังเรามาติดๆ ถ้ามีคนแบบนี้มากๆก็จะทำให้พ่อเราเหนื่อยน้อยลง ประเทศเราไม่หมดแน่นอนเด็กรุ่นใหม่ที่จะมาช่วยกันพัฒนาสังคม พัฒนาชาติให้ก้าวหน้าอย่างมั่นคงต่อไป ทางนี้ยังอีกยาวไกลเพราะการพัฒนาคือทำให้ดีขึ้นเรื่อยๆ
สิ่งที่ทั้ง 2 คนตอนอยู่ในรถทั้งเรื่องของแนวคิดในการทำงานในการดำเนินงานในพื้นที่ ผลตอบรับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้น ความร่วมมือของสมาชิก กิจกรรมที่ดำเนินการไป สิ่งที่เห็นว่าเปลี่ยนแปลงจากการที่มีงานวิจัยเข้าไป สิ่งที่จะดำเนินการต่อไปจะตอบผ่านทางนี้ละกันนะ
เริ่มเรื่องแรก แนวคิดการทำงานในการดำเนินงานในพื้นที่
ไหนๆก็เคยจับงานตรงนี้อยู่แล้วจะทำให้เป็นเรื่องเป็นราวอีกทีจะเป็นไร นอกจากทำงานเดิมแล้วยังได้ทำงานให้กับพ้นที่ที่นับได้ว่าเป็นแหล่งที่พำนักพักพิงของครอบครัว ถ้าสังคมไม่ดีแล้วคนในครอบครัวในชุมชนจะอยู่กันได้อย่างไร
การเข้าพื้นที่ไม่ได้เป็นปัญหาสำหรับตัวเองเนื่องจากเป็นคนในพื้นที่ อีกทั้งเหมือนเป็นการสานต่องานที่เคยได้ทำอยู่ก่อนสมัยที่เป็นบัณฑิตกองทุน เพราะเมื่อตอนเป็นบัณฑิตกองทุนยังมองห็นภาพไม่ประติดประต่อมากนักในเรื่องของกองทุนกับชุมชน เมื่อปี 44 กองทุนของตำบลในคลองจะมีการบริหารงานที่ใกลเคียงกันเกือบทุกกองทุน วิธีการดำเนินงานจะคล้ายๆกันเนื่องจากมีแบบอย่างจากหน่วยงานของรัฐทำเป็นต้นแบบอยู่แล้ว และปัญหาก็มีน้อย แต่เมื่อระยะเวลาผ่านไปปัญหาก็เริ่มากขึ้นจากความไม่ชัดเจนในเรื่องของตัวเงว่าจะบริหารจัดการโดยใคร ใครเป็นผู้ที่มีอำนาจสูงสุดในการบริหาร จนกระทั่งปี 48 ที่ได้เข้ามาทำวิจัยก็เริ่มเห็นการเปลี่ยนแปลงอีกครั้งปัญหาเกี่ยวกับการไม่ชำระหนี้คืนว่าให้ทางกองทุนแต่ละกองทุนที่มีประชาชนในพื้นที่เป็นเจ้าของเงินมีอำนาจในการฟ้องร้องได้แต่ก็ต้องทำเรื่องผ่านหลายขั้นตอน ตั้งแต่ระดับอำเภอ ระดับจังหวัด จนกระทั่งถึงระดับประเทศ อนาคตจะเป็นอย่างไรต้องติดตามต่อไป
การพัฒนาคนไม่ใช่เรื่องง่ายๆ ขนาดตัวเราเองยังทำยากเลยนับประสาอะไรกับการไปบังคับคนอื่น
ผลตอบรับความเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นความร่วมมือของสมาชิก
หลังจากที่ได้เข้ามาร่วมกระบวนการพัฒนาทั้งเครือข่ายกองทุนตำบลในคลองและพัฒนาตนเองพบว่าคนในชุมชนให้การยอมรับ แม้ช่วงแรกอาจจะมีสิ่งท่ค้างคาใจกลัวว่าเราจะไปหาเสียงทางการเมืองก็ตามแต่เมื่อระยะเวลาผ่านไปความแคลงใจก็น้อยลงเรื่อยๆ ควมร่วมมือก็มีมากขึ้นตามลำดับ แต่พักนี้เรื่องของความเป็นกลุ่มเป็นก้อนความอยากที่จะพัฒนาร่วมกันน้อยลง เนื่องจากเป็นช่วงที่อยู่ใกล้เลือกตั้ง ใครสามารถรวมกลุ่มสมัครพรรคพวกไดมากก็มีสิทธิที่เป็นฐานคะแนนเสียงได้มาก มันก็เท่านั้น
กิจกรรมที่ดำเนินการไป
จากที่ได้ลงไปในพื้นที่เริ่มตั้งแต่การทำความเข้าใจว่างานวิจัยไม่ใช่แค่เพียงให้ความร่วมมือในการที่ให้นักวิจัยเข้าไปเก็บข้อมูลเท่านั้น แต่ต้องการความร่วมมือในการปฏิบัติทำจริง เมื่อความต้องการที่มากขึ้นของนักวิจัยที่ไม่ใช่เพียงแต่เข้าไปพูดคุยเท่านั้นยังต้องออก action ในการทำจริง กระบวนคนที่จะเข้าร่วมก็น้อยลงเรื่อยๆ มีแต่คนทำจริงและอยากทำที่ยังเกาะติดกันอยู่
การลงไปทำเราคิดว่า เราไปพัฒนาทำให้ชุมชนหรือการบริหารงานดีขึ้น แต่เค้ากลับคิดว่าเราไปสร้างภาระให้ ต้องทำงานมากขึ้น เสียเวลามากขึ้นทั้งมาประชุม อะไรอีกสารพัดที่เข้าปดำเนินการ นั่นคือความเป็นจริงที่เกิดขึ้น
สิ่งที่เห็นว่าเปลี่ยนแปลงจากการที่มีงานวิจัยเข้าไป
ความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้นแน่นอนเมื่อมีสิ่งเข้าไปกระทบ สิ่งที่เรียกว่า ดีและไม่ดี (ขอใช้คำว่าพัฒนาแล้วกับไม่พัฒนา) พัฒนาในเรื่องของกระบวนการทำงานเพราะคิดว่ามีทีมงานวิจัยเข้ามาทำหน้าที่ในการตรวจสอบต้องไม่ทำพลาด จริงๆแล้ว เราเข้าไปในฐานนะผู้ช่วยจัดเรียงความรู้ ประสบการณ์ที่ผ่านมาของกองทุน ของเครือข่าย แล้วก็เรียกให้เข้ามาช่วยกันดูสิ่งที่เกิดขึ้นว่าเป็นอยู่อย่างไรในปัจจุบันนี้ แล้วจะทำอย่างไรต่อไป เพราะทุกอย่างเป็นอนิจจัง กรรมการชุดนี้คงมิได้อยู่กับกองทุนไปจนกระทั่งกองทุนสิ้นมลายสูญไปแน่นอน ดังนั้นกเลยเชิญเข้ามาช่วยกันคิด ช่วยกันทำให้ความเข้มแข็งเกิดขึ้น ทำอย่างไรที่คณะกรรมการชุดนี้ออกไปกรรมการชุดใหม่ที่เข้ามาแทนที่ยังสามารถดำเนินการเช่นนี้ได้ต่อไป หรือจะให้ดีคือมีการพัฒนาขึ้นจนกระทั่งกองทุนนี้มีรากแก้วที่สมบูรณ์ มีรากฝอย ลำต้น ใบ ท่ออาหาร ท่อนำ ทำหน้าที่ของตนเองได้อย่างเข้มแข็ง
ความเปลี่ยนแปลงเมื่อทีมงานเข้าไป อย่างหนึ่งคือ คณะกรรมการในเครือข่ายและสมาชิกได้มีเวลาพบปะพูดคุยกันมากขึ้น เมื่อพูดคุยก็จะเกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ จะได้เห็นสิ่งที่ประสบความสำเร็จและความล้มเหลว ที่สำคัญคือเมื่อลักษณะการทำงานคล้ายกันปัญหาบางอย่างก็จะคล้ายกัน เมื่อคนหลายคนมาร่วมคิดในหารแก้ไขปัญหาบางอย่างร่วมกันก็จะทำให้เกิดพลังในการคิด ในการทำ และทีมงานทำหน้าที่ป็นหน่วยเสริมทั้งความรุ้ แรงกระตุ้น และกระบวนการที่ยังขาดของเครือข่าย
สิ่งที่จะดำเนินการต่อไป
สิ่งที่คิดว่าจะดำเนินการต่อไปจะมีทั้งที่ป็นรูปธรรมและนามธรรม รูปธรรมเช่นการสร้างคุณอำนวยและผู้ปฏิบัติการจัดการความรู้ คุณอำนวยคือคนที่คอยประสานให้เกิด....อะไรต่อมิอะไรในเครือข่ายกองทุนและเลยไปถึงชุมชน คุณอำนวยที่ดีทีเป็นกรณีศึกษา แต่ก็ต้องหาคนท่จะมาศึกษาและถอดแบบ(model)ออกมาในเรื่องของการเป็นคุณอำนวย น่าจะมีซัก 3 คนที่ตอนนี้ทหน้าที่นี้ได้ แต่ยังขาดโอกาสในการปฏิบัติ แล้วจะถอดสิ่งที่ทำให้เป็นคุณอำนวยที่มีประสิทธิภาพ ส่วนผู้ปฏบัติการจัดการความรู้จะให้คณะกรรมการแต่ละกองทุนได้เรียนรู้หน้าที่ตรงนี้เพิ่มมากขึ้น เพราะณะกรรมการกองทุนที่มีประสิทธิภาพจะมีอยู่ทุกกองทุน แต่จะถูกเก็บซ่อนไว้อยู่ตามซอกไม่ยอมออกมาแสดงตน ต้องพัฒนาขึ้นมาให้มีมากขึ้น
สิ่งที่เขียนวันนี้อาจจะไม่ได้เป็นการตอบคำถาม แบบ 1 + 1 = 2 เพราะสิ่งที่คิดได้อาจจะทำไม่ได แต่สิ่งที่ไม่ได้คิดอาจจะเกิดขึ้นแบบไม่ให้เราตั้งัวเลยก็ได้
