กลไกการพัฒนาสะอาด (Clean Development Mechanism)

 

กลไกการพัฒนาสะอาด (Clean Development Mechanism) เรียกชื่อย่อว่า CDM เป็นกลไกตามมาตรา 12 ของพิธีสารเกียวโต กำหนดขึ้นเพื่อช่วยให้ประเทศในกลุ่ม Annex I สามารถลดต้นทุนการลดก๊าซเรือนกระจก โดยดำเนินโครงการพัฒนาที่สะอาดในประเทศกำลังพัฒนาโดยที่โครงการดังกล่าวจะต้องนำมาซึ่งการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศเจ้าบ้าน

 CDM

1. การเข้าร่วมในการดำเนินโครงการ CDM จะต้องเป็นไปด้วยความสมัครใจ (voluntary) ของทุกฝ่าย
2. ประเทศที่จะเข้าร่วมในการดำเนินโครงการ CDM ได้จะต้องเป็นภาคีพิธีสารเกียวโต
3. การดำเนินโครงการ CDM ต้องเกิดผลประโยชน์ระยะยาว แท้จริง และตรวจสอบได้
4. การดำเนินโครงการต้องสอดคล้องกับทิศทางการพัฒนาอย่างยั่งยืนของประเทศเจ้าบ้าน (ประเทศกำลังพัฒนา ) กล่าวคือเป็นการพัฒนาแบบมีผลดีต่อสิ่งแวดล้อม สังคม และเศรษฐกิจ
5. การดำเนินโครงการนำไปสู่การลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเป็นการเพิ่มเติม (มี Additionalities ไม่ใช่ Business – as - Usual) นอกเหนือไปจากที่มีการลดอยู่แล้วในโครงการอื่นๆ ก่อนหน้าที่จะมีโครงการ CDM และไม่ใช่โครงการที่ดำเนินการภายใต้แผนภาคบังคับ หรือ Policy Regulation
6. ปริมาณก๊าซที่ลดได้ต้องมีการตรวจสอบ ยืนยัน และรับรองความถูกต้อง (Validation & Verification ) โดยองค์กรอิสระหรือ OE (Operational Entity) และจะต้องผ่านการรับรอง (Certified) โดย CDM Executive Board หรือ EB จึงนิยมเรียก “ CERs (Certified Emission Reductions

CDM ได้

1. โครงการปรับปรุงประสิทธิภาพในการผลิตและจัดส่งพลังงาน
2. โครงการพลังงานหมุนเวียน
3. โครงการปรับเปลี่ยนการใช้เชื้อเพลิง (fuel switching)
4. โครงการด้านการเกษตร (เช่น ที่มุ่งลด N₂O และ CH₄)
5. โครงการปรับปรุงกระบวนการด้านอุตสาหกรรม (CO₂ จากปูนซีเมนต์ และก๊าซ เรือนกระจกอื่นๆ ในกลุ่ม HFCs, PFCs, SF₆)
6. โครงการประเภทดูดซับต่างๆ (จำกัดเฉพาะโครงการปลูกป่าในพื้นที่ใหม่ หรือ afforestation และโครงการปลูกป่าในพื้นที่ป่าเสื่อมโทรม หรือ reforestation)

ประเทศไทยได้ให้สัตยาบันต่อพิธีสารเกียวโตเมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2545 และในการประชุมคณะรัฐมนตรี ได้มีมติให้โครงการที่มีการลงทุนร่วมกับประเทศพัฒนาแล้วในลักษณะ “คาร์บอนเครดิต” หรือการดำเนินงานภายใต้กลไก CDM ต้องเสนอต่อคณะรัฐมนตรีพิจารณาเป็น กรณีๆ ไป

ปัจจุบันได้มีการแต่งตั้งคณะอนุกรรมการอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (NCCC) คณะทำงานกำกับการดำเนินงานตามกลไก CDM (NCCDM) และคณะทำงานย่อย CDM สาขาพลังงานและอุตสาหกรรมแล้ว ส่วนสาขาป่าไม้และเกษตรกรรม อยู่ระหว่างการเตรียมการ โดยมีกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นหน่วยงานกลางประสานการดำเนินงานเกี่ยวกับ CDM (NACDM) ซึ่งขณะนี้อยู่ระหว่างการกำหนดนโยบาย มาตรการ และแนวทางการดำเนินงานที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนยกร่างหลักเกณฑ์ขั้นตอนการพิจารณาโครงการที่เกี่ยวกับ CDM

เนื่องจาก CDM เป็นกลไกเดียว ที่เกี่ยวข้องกับไทย

- หากเราเตรียมพร้อม และเลือกทำโครงการอย่างชาญฉลาด CDM ก็จะเป็น “ โอกาส ”
- แต่ถ้าเราไม่ฉลาดพอ ขาดข้อมูล ขาดการเตรียมพร้อมด้านนโยบายและยุทธศาสตร์ในการเจรจาต่อรองCDM ก็อาจเป็น “วิกฤติ”

“ภาครัฐและเอกชน จะต้องช่วยกันคิด ช่วยกันทำเพื่อเปลี่ยนวิกฤตภาวะโลกร้อนให้เป็นโอกาสของประเทศ”

รูปแบบโครงการ CDM

Unilateral
ประเทศไทย ทั้งภาครัฐ และ/หรือ เอกชน ลงทุนทำโครงการเองแล้วขาย CERs ให้ประเทศ Annex I หรือขายให้ Brokers

Bilateral
ประเทศ Annex I ลงทุนทำโครงการลด GHGs ร่วมกับประเทศไทยแล้วแบ่ง CERs กันตามข้อตกลง

Multilateral
Annex I หลายประเทศลงขันร่วมกันเป็นเงินกองกลางแล้วทำโครงการผ่าน Multilateral Agencies เช่น
WB, ADB

CDM ในประเทศไทย

1. โครงการโรงไฟฟ้าเชื้อเพลิงชีวมวล รวมทั้งโครงการเพิ่มประสิทธิภาพพลังงานด้วยระบบ COGEN
2. โครงการเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตของ EGAT รวมทั้งโครงการ Re-powering + Fuel Substitution
3. โครงการติดตั้งระบบเซลล์ไฟฟ้าแสงอาทิตย์ในชนบท
4. โครงการ NGV ในภาคขนส่ง
5. โครงการผลิตไฟฟ้าจากก๊าซชีวภาพ (Biogas) ที่ได้จากระบบบำบัดน้ำเสียในโรงงานอุตสาหกรรม ฟาร์มปศุสัตว์ และหลุมฝังกลบขยะ
6. โครงการปลูกป่าเพื่อดูดซับ CO₂ รวมทั้งปลูกป่าเพื่อเป็นเชื้อเพลิง
7. อื่น ๆ โดยเฉพาะโครงการภายใต้แผนกลยุทธ์กระทรวงพลังงาน

สืบเนื่องจากโครงการ CDM จะต้องเป็นโครงการที่นำมาซึ่งการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศเจ้าบ้าน ฉะนั้นโครงการ CDM จะต้องสอดคล้องกับทิศทางการพัฒนาที่ยั่งยืนของประเทศไทย นั่นคือจะต้องมีผลดีต่อเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อมอย่างครบถ้วนสมบูรณ์ ตัวอย่างเช่นโครงการ CDM ประเภทโรงไฟฟ้าเชื้อเพลิงชีวมวล นอกจากประเทศจะมีรายได้จากคาร์บอนเครดิต หรือ CERs แล้ว ยังสามารถลดการนำเข้าเชื้อเพลิงฟอสซิลเพื่อนำมาเป็นเชื้อเพลิงไฟฟ้า เป็นการลดการสูญเสียเงินตราต่างประเทศ ขณะเดียวกันมลภาวะอันเนื่องมาจากการเผาไหม้เชื้อเพลิงฟอสซิลก็ลดลง สิ่งแวดล้อมดีขึ้น นอกจากนี้ยังสามารถสร้างอาชีพ เสริมรายได้เกษตรกร และยกระดับคุณภาพชีวิตของประชาชนบริเวณใกล้เคียง จึ่งเป็นการพัฒนาที่ยั่งยืนทั้งเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม เนื่องจากสามารถพัฒนาไปได้พร้อมๆ กัน

[Motosapiens sapiens]

 

การให้สัตยาบันในพิธีสารเกียวโต

พิธีสารเกียวโตได้ผ่านการรับร่างในการประชุมสมัชชาประเทศภาคีอนุสัญญาฯ สมัยที่ 3 (COP-3) ณ กรุงเกียวโต ประเทศญี่ปุ่น และได้เปิดให้มีการลงนาม ระหว่างวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2541 ถึ่งวันที่ 15 มีนาคม พ.ศ. 2542 มีประเทศลงนามรับรองรวม 84 ประเทศ
เพื่อให้พิธีสารเกียวโตมีผลบังคับใช้ จะต้องมีประเทศภาคีอนุสัญญา ฯ ให้สัตยาบัน (Ratify) หรือให้การยอมรับ (Approval) หรือภาคยานุวัติ (Accession) ไม่น้อยกว่า 55 ประเทศ ซึ่งในจำนวนนั้นจะต้องมีประเทศในภาคผนวกที่ I ที่ปล่อยก๊าซเรือนกระจกในปี พ.ศ. 2533 รวมกันไม่ต่ำกว่า 55%

พิธีสารเกียวโตมีความสำคัญอย่างไร

ความล้มเหลวในการอนุวัติตามอนุสัญญาฯ สะท้อนให้เห็นถึงความซับซ้อนในการแก้ไขปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ทั้งนี้เนื่องจากแต่ละประเทศพยายามที่จะรักษาผลประโยชน์ของประเทศตนโดยไม่คำนึงถึงผลกระทบต่อผู้อื่น การดำเนินการตามพันธกรณีโดยไม่มีผลบังคับตามกฎหมายจึงเป็นไปได้ยาก นอกจากนี้ ความล้มเหลวของการดำเนินการยังสะท้อนให้เห็นถึงแนวโน้มของผลกระทบด้านเศรษฐกิจและสังคมที่อาจเกิดขึ้นจากนโยบายและมาตรการในการลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในแต่ละประเทศ จึงมีความจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องตระหนักถึงความแตกต่างระหว่างประเทศที่ร่ำรวยและประเทศที่ยากจนให้มาก หากประเทศร่ำรวยยังไม่สามารถแบกรับภาระในการดำเนินการตามมาตรการเพื่อให้เกิดการลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้แล้ว ประเทศที่ยากจนจะสามารถดำเนินการได้อย่างไร
            ในขณะเดียวกัน ผลการศึกษาในรายงานการประเมินฉบับที่ 2 (The Second Assessment Report) ของคณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (IPCC) ได้ยืนยันอีกครั้งว่า การปล่อยก๊าซเรือนกระจกโดยมนุษย์เป็นสาเหตุที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และมีความจำเป็นที่จะต้องลดการปล่อยโดยเร็วและในปริมาณที่มากพอที่จะทำให้สภาพภูมิอากาศของโลก ไม่เกิดการเปลี่ยนแปลงจนก่อให้เกิดผลกระทบทางลบต่อมนุษย์

สาเหตุที่ต้องมีพิธีสารเกียวโต

จากรายงานแห่งชาติของประเทศภาคีอนุสัญญาฯในภาคผนวกที่ I ซึ่งเสนอต่อที่ประชุมสมัชชาประเทศภาคีอนุสัญญาฯ พบว่า ประเทศเหล่านี้ไม่สามารถดำเนินการลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้อยู่ในระดับการปล่อย ณ ปี พ.ศ. 2533 ได้ภายในปี พ.ศ. 2553 ตามที่กำหนดพันธกรณีไว้ในอนุสัญญาฯ ที่ประชุมสมัชชาประเทศภาคีอนุสัญญาฯสมัยแรก COP - 1 ณ กรุงเบอร์ลิน จึงตัดสินใจว่าประเทศภาคีอนุสัญญาฯ ในภาคผนวกที่ I ไม่สามารถดำเนินการปล่อยก๊าซเรือนกระจกได้ภายในระยะเวลาที่กำหนดไว้ตามพันธกรณี และปริมาณการลดก๊าซตามพันธกรณีไม่เพียงพอที่จะช่วยให้บรรลุวัตถุประสงค์สูงสุดของอนุสัญญาฯได้ จึงต้องทบทวนพันธกรณีและกำหนดมาตรการที่เข้มข้นมากกว่าที่เป็นอยู่ ดังนั้น ที่ประชุม COP - 1 จึงให้มีการเจรจารอบใหม่ โดยมีเป้าหมายให้กำหนดพันธกรณีที่ละเอียดมากขึ้น โดยแต่งตั้งคณะกรรมการเฉพาะกิจที่เรียกว่า Ad Hoc Group on Berlin Mandate (AGBM) ซึ่งมี มิสเตอร์ ราอูล เอสตราดา – โอยุเอลา ( Mr. Raul Estrada- Oyuela ) จากสาธารณรัฐอาร์เจนตินา เป็นประธานในการยกร่างพิธีสารเพื่อใช้ในการเจรจาในการประชุมสมัชชาประเทศภาคีอนุสัญญา ฯ สมัยที่ 3 (COP-3) ณ กรุงเกียวโต

พิธีสารเกียวโตเกิดขึ้นได้อย่างไร

อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศได้จัดทำขึ้นในลักษณะที่เป็นกรอบการอนุวัติของประเทศภาคี ภายใต้หลักการของอนุสัญญาฯ โดยเปิดโอกาสให้มีการปรับปรุงพันธกรณีตามที่เหมาะสม จากมาตรา 4 ของอนุสัญญาฯ ที่ระบุถึงพันธกรณีของประเทศภาคีอนุสัญญาฯ สมัยแรก (Conference of the Parties, COP-1) ซึ่งจัดขึ้นที่ กรุงเบอร์ลิน ประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนี เมื่อ ปี พ.ศ. 2538

กว่าจะได้มาซึ่งพิธีสารเกียวโต

คณะกรรมการเฉพาะกิจ AGBM ได้ทำงานตามภารกิจที่ได้รับมอบหมายจากการ COP - 1 โดยจัดการประชุมคณะกรรมการทั้งหมด 8 ครั้ง การประชุม 4 ครั้งอยู่ในช่วงก่อนการประชุมสมัชชาประเทศภาคีอนุสัญญาสมัยที่ 2 (COP-2) อีก 3 ครั้งอยู่ในช่วงก่อน COP-3 และครั้งสุดท้ายได้จัดประชุมในช่วงของการประชุม COP-3 ในปี พ.ศ. 2540 ซึ่งมีขั้นตอนการดำเนินงานที่สำคัญ ดังนี้
* ตกลงกำหนดการและแนวทางในการทำงานทั้งหมด
*วิเคราะห์และประเมิน “นโยบายและมาตรการ” ที่ประเทศภาคีอนุสัญญาฯ ที่พัฒนาแล้วจะสามารถดำเนินการได้หลังจากปี พ.ศ. 2543 เป็นพันธกรณีเพิ่มเติม
* กำหนดเป้าหมายของพิธีสารที่มีความเป็นไปได้ บนพื้นฐานของการศึกษาวิจัยที่เกี่ยวข้อง
*พิจารณาร่างพิธีสาร โดยมีกลุ่มประเทศต่างๆ เสนอกรอบพิธีสาร เช่น สหภาพยุโรป (Europena Union) และแนวร่วมประเทศหมู่เกาะเล็ก ๆ (Alliance of Small Island States, AOSIS, G77 , China) เป็นต้น
การยกร่างพิธีสารเพื่อใช้ในการเจรจานั้น ได้ดำเนินการตามวัตถุประสงค์สูงสุดของอนุสัญญาฯ คือ เพื่อให้บรรลุถึงการรักษาระดับความหนาแน่นของก๊าซเรือนกระจกในบรรยากาศให้คงที่ในระดับไม่ส่งผลกระทบต่อการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมมนุษยชาติ เช่น ควรบรรลุได้ภายในระยะเวลาที่รวดเร็วพอที่จะให้ระบบนิเวศน์ปรับตัวได้อย่างเหมาะสม เพื่อให้การพัฒนาทางเศรษฐกิจสามารถดำเนินการได้อย่างยั่งยืน และภายใต้หลักการของอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่ระบุในมาตรา 3 โดยเฉพาะด้านความเสมอภาคและความรับผิดชอบร่วมกันในระดับที่แตกต่างกัน ( Common but Differentiate Responsibilities )

ประเด็นสำคัญภายใต้พิธีสารเกียวโต

• พันธกรณีการลดก๊าซเรือนกระจก พิธีสารเกียวโตกำหนดพันธกรณีให้ประเทศในกลุ่ม Annex I ต้องดำเนินการลดประมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก 6 ชนิด คือ คาร์บอนไดออกไซด์ (CO₂) มีเทน (CH₄) ไนตรัสออกไซด์ (N₂O) ไฮโดรฟลูโรคาร์บอน (HFCs) เปอร์ฟลูโอโรคาร์บอน(PFCs) และ ซัลเฟอร์เฮกซ่าฟลูโอไรด์ (SF₆) เฉลี่ยรวมกันไม่ต่ำกว่า 5.2% ของปริมาณการปล่อยเมื่อปี ค.ศ. 1990 ภายในช่วงปี ค.ศ. 2008 - 2012 ตามที่ระบุไว้ในมาตรา 3
กลไกยืดหยุ่น (Flexibility Mechanisms) พิธีสารเกียวโตกำหนดกลไกยืดหยุ่น 3 กลไกขึ้นเพื่อให้ประเทศในกลุ่ม Annex I สามารถบรรลุเป้าหมายการลดก๊าซเรือนกระจกได้ง่ายขึ้น

กลไกยืดหยุ่น (Flexibility Mechanisms) ภายใต้พิธีสารเกียวโต มีด้วยกัน 3 กลไกดังนี้

1.กลไกการทำโครงการร่วม (Joint Implementation, JI) ตามที่ระบุไว้ในมาตรา 6 ซึ่งกำหนดให้ประเทศพัฒนาแล้ว สามารถดำเนินโครงการลดประมาณการปล่อยก๊าซเรือกระจกร่วมกันเองระหว่างประเทศในกลุ่ม Annex I ปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ลดได้เรียกว่า ERUs (Emission Reduction Units)

2.กลไกการพัฒนาที่สะอาด (Clean Development Mechanism, CDM) ตามที่ระบุไว้ในมาตรา 12 ซึ่งกำหนดให้ประเทศพัฒนาแล้ว (กลุ่ม Annex I) สามารถดำเนินโครงการลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกร่วมกับประเทศกำลังพัฒนาหรือประเทศในกลุ่ม Non-Annex I ปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ลดได้จะต้องผ่านการรับรอง จึงเรียกว่า CERs (Certified Emission Reduction)

3.กลไกการซื้อขายสิทธิ์การปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Emission tranding, ET) ตามที่ระบุไว้ในมาตรา 17 ซึ่งกำหนดให้ประเทศพัฒนาแล้ว ที่ไม่สามารถลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกในประเทศได้ สามารถซึ้อสิทธิ์การปล่อยจากประเทศในกลุ่ม Annex I ด้วยกันเอง ที่มีสิทธิ์การปล่อยเหลือ (อาจเป็นเครดิตที่หลือจากการทำโครงการ JI และ CDM หรือ สิทธิ์การปล่อยที่เหลือเนื่องจากระบบเศรษฐกิจทำให้ปริมาณการปล่อยในปัจจุบันน้อยกว่าปริมาณการปล่อยเมื่อปีค.ศ. 1990 จึงมีสิทธิ์การปล่อยเหลือพร้อมที่จะขายได้) เรียกสิทธิ์การปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่จะซื้อขายกันนี้ว่า AAus (Assigned Amount Units)

ประเทศไทยกับพิธีสารเกียวโต

ประเทศไทยได้ให้สัตยาบันเข้าเป็นภาคพิธีสารเกียวโตเมื่อวันที่ 28 สิงหาคม 2545 ในกลุ่มประเทศนอกภาคผนวกที่ 1 ของอนุสัญญาฯ จึงไม่มีพันธกรณีการลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกตามพิธีสารโตเกียว อย่างไรก็ตามประเทศไทยถือได้ว่าเป็นประเทศหนึ่งที่มีความล่อแหลมต่อผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศค่อนข้างสูง ดังนั้น การที่ประเทศไทยเข้าร่วมเป็นภาคีพิธีสารเกียวโตก็จะทำให้ประเทศไทยมีโอกาสที่จะให้ความร่วมมือกับนานาประเทศ ในการแก้ไขปัญหาการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ตลอดจนมีโอกาสที่จะได้รับการถ่ายทอดเทคโนโลยี และการพัฒนาที่ยั่งยืนโดยใช้เทคโนโลยีที่สะอาด การเรียนรู้ด้านการวิจัยและพัฒนา จากประเทศในกลุ่มภาคผนวกที่ 1 รวมทั้งมีโอกาสในการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสารเพื่อดำเนินการด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอีกด้วย นอกจากนี้ประเทศไทยยังมีโอกาสในการเข้าร่วมดำเนินโครงการต่างๆ ภายใต้กลไกการพัฒนาที่สะอาด (Clean Development Mechanism : CDM) หากได้มีการพิจารณาอย่างรอบคอบแล้วว่าการดำเนินโครงการเหล่านั้นจะก่อให้เกิดประโยชน์ที่แท้จริงกับประเทศชาติ

ความคืบหน้าของพิธีสารเกียวโต

สืบเนื่องจากพิธีสารเกียวโตจะมีผลบังคับใช้ (Entry into Force) ต่อเมื่อมีประเทศต่างๆ ลงนามให้สัตยาบัน (Ratification) ไม่ต่ำกว่า 55 ประเทศ และในบรรดาประเทศที่ลงนามให้สัตยาบัน จะต้องประกอบด้วยประเทศในกลุ่มภาคผนวกที่ 1 ซึ่งมีปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ณ ปี ค.ศ. 1990 รวมกันแล้วไม่ต่ำกว่า 55% แต่เนื่องจากสหรัฐอเมริกาซึ่งปล่อยก๊าซเรือนกระจก ณ. ปี ค.ศ. 1990 ประมาณ 36% ของปริมาณการปล่อยทั่วโลก ปฏิเสธการลงนามให้สัตยาบัน ส่งผลให้การมีผลบังคับใช้ของพิธีสารเกียวโตล่าช้าจนกระทั่ง ณ วันที่ 18 พฤศจิกายน 2547 สหภาพโซเวียตซึ่งปล่อยก๊าซเรือนกระจก ณ ปีค.ศ. 1990 17.4% ได้ลงนามให้สัตยาบันพิธีสารเกียวโต ส่งผลให้พิธีสารเกียวโตมีผลบังคับใช้ในวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2548 นี้ขณะเดียวกันการซื้อขายคาร์บอนเครดิตในตลาดโลกเริ่มคึกคักขึ้นมาก สำหรับประเทศไทยก็จะมีโอกาสเข้าร่วมทำโครงการ CDM มากขึ้นเนื่องจากเริ่มมีตลาดคาร์บอนเครดิตที่แท้จริงแล้ว

[Motosapiens sapiens]

 

อนุสัญญา UNFCCC (United Nations Framework Convention on Climate Change: UNFCCC)

สืบเนื่องมาจากประชาคมโลกตระหนักถึงปัญหาภาวะโลกร้อน หรือการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศที่เกิดจากการกระทำของมนุษย์ซึ่งอาจเป็นภัยอันตรายอย่างใหญ่หลวงต่อมวลมนุษยชาติในอนาคต การลดปัญหาดังกล่าวจำเป็นต้องร่วมมือกันระหว่างประเทศต่างๆทั่วโลก ไม่สามารถดำเนินการโดยประเทศใด ประเทศหนึ่ง กลุ่มใดกลุ่มหนึ่งได้โดยลำพัง ดังนั้นผู้แทนประเทศต่างๆ จากทั่วโลกกว่า 150 ประเทศ รวมทั้งประเทศไทยจึงได้ร่วมกันลงนามรับรองอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ณ กรุงริโอ เดอ จาเนโร ประเทศสหพันธ์สาธารณรัฐบราซิล เมื่อเดือนมิถุนายน ปีพ.ศ.2535 (ค.ศ. 1992) โดยมีผู้แทนรัฐบาล 154 ประเทศ รวมทั้งสหภาพยุโรปได้ร่วมลงนามรับรองอนุสัญญาฯดังกล่าว จนกระทั่งกำหนดวันสุดท้ายของการลงนามมีประเทศลงนามรับรองรวมทั้งสิ้น 165 ประเทศ
มีเป้าหมายสูงสุดอนุสัญญาฯ คือ เพื่อรักษาระดับความหนาแน่นของก๊าซเรือนกระจกที่สะสมอยู่ในบรรยากาศ ให้อยู่ในระดับที่ไม่เป็นอันตรายต่อชีวิตมนุษย์และระบบภูมิอากาศของโลก และกำหนดให้ประเทศพัฒนาแล้วหรือประเทศในกลุ่ม Annex I (กลุ่มประเทศภาคผนวก 1 ของอนุสัญญาฯ) ทำการลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกให้กลับอยู่ในระดับการปล่อยเมื่อปี ค.ศ. 1990

 

การมีผลบังคับใช้ของอนุสัญญา UNTCCC

อนุสัญญาฯ กำหนดไว้ว่าให้มีผลบังคับใช้ภายใน 90 วันหลังจากประเทศที่ 50 ให้สัตยาบัน ยอมรับ เห็นชอบหรือเข้าร่วมเป็นประเทศภาคีอนุสัญญาฯ ในวันที่ 21 ธันวาคม พ.ศ. 2536 เป็นวันที่มีประเทศต่างๆ ให้สัตยาบันครบ 50 ประเทศ ส่งผลให้อนุสัญญา ฯ มีผลบังคับใช้ในวันที่ 21 มีนาคม พ.ศ. 2537 และหลังจากนั้นอีก 6 เดือน ประเทศภาคีอนุสัญญาฯที่เป็นประเทศ ในกลุ่ม Annex I จะต้องเริ่มส่งรายงานแห่งชาติ (National Communication) เพื่อแสดงถึงปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจกและกลยุทธ์ด้านการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ในขณะเดียวกัน โดย INC/FCCC ได้จัดประชุมพิจารณาเรื่องเกี่ยวกับการอนุวัติตามอนุสัญญาฯ เช่น การจัดเตรียมกลไกทางการเงิน การสนับสนุนด้านเทคนิคและการเงินให้กับประเทศกำลังพัฒนา รวมทั้งขั้นตอนและสถาบันที่เกี่ยวข้อง INC/FCCC ได้ยุบเลิกไปเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2538 และให้ที่ประชุมสมัชชาประเทศภาคีอนุสัญญาฯ เป็นองค์กรสูงสุดของอนุสัญญา จวบจนวันที่ 7 กันยายน พ.ศ. 2543 มีประเทศต่าง ๆ ให้สัตยาบันอนุสัญญาฯ แล้ว 186 ประเทศ

 

ประชาคมโลกตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างไร

พ.ศ. 2441 นักวิทยาศาสตร์ชาวสวีเดนชื่อ สวานท์ อาเรนเนียส (Svante Ahrrenius) ได้เตือนว่าการ
ปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ อาจทำให้เกิดภาวะโลกร้อนขึ้นได้ แต่ในขณะนั้นไม่มีคนให้ความสนใจในความคิดเห็นดังกล่าว

พ.ศ. 2521 มีการประชุมสภาพภูมิอากาศครั้งแรก นักวิทยาศาสตร์เริ่มตื่นตัวสนใจอย่างจริงจัง และ
ตระหนักว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศโลกเป็นปัญหาใหญ่ และมีผลต่อมนุษย์
ที่ประชุมได้มีปฏิญญาเรียกร้องให้รัฐบาลประเทศต่าง ๆ “พินิจพิเคราะห์และป้องกันการกระทำของมนุษยชาติที่ก่อให้เกิดเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ซึ่งอาจส่งผลกระทบต่อความเป็นอยู่ของมนุษยชาติ” โดยได้กำหนดจัดตั้ง แผนสภาพภูมิอากาศ (World Climate Program) ภายใต้ความรับผิดชอบร่วมกันของ องค์การอุตุนิยมวิทยาโลก (World Meteorological Organization) โครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ (United Nations environmental Programme) และคณะกรรมาธิการวิทยาศาสตร์นานาชาติ (International Council of Scientfic Unions)

พ.ศ.2523 – 2533 มีการจัดประชุมระหว่างประเทศในเรื่องการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ เพื่อช่วยกระตุ้นให้นานาประเทศตระหนักถึงประเด็นปัญหานี้ ผู้เข้าร่วมประชุมทั้งหลาย รวมถึงผู้กำหนดนโยบาย นักวิทยาศาสตร์ และนักสิ่งแวดล้อม ได้ประชุมพิจารณาประเด็นทั้งด้านวิทยาศาสตร์ และนโยบายตลอดจนเรียกร้องให้ทั้งโลกดำเนินการร่วมกัน

พ.ศ. 2531 โครงการสิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ ร่วมกับองค์การอุตุนิยมวิทยาโลก จัดตั้ง
คณะกรรมการระหว่างรัฐบาลว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (Intergovernmental Panel on Climate Change หรือ IPCC) เพื่อประเมินความรู้ต่างๆ ที่เกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงด้านภูมิอากาศและผลกระทบต่าง ๆ ตลอดจนกลยุทธ์ในการตอบสนองต่อปัญหาดังกล่าว

พ.ศ. 2533 IPCC ได้เสนอ “รายงานการประเมินครั้งที่หนึ่ง (The First Assessment Report)” ซึ่งรายงานนี้ได้ย้ำถึงปรากฏการณ์ทางวิทยาศาสตร์ของการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศว่า “การปล่อยก๊าซเรือนกระจกโดยมนุษย์นั้น คาดว่าเป็นสาเหตุที่ก่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศอย่างรวดเร็ว และมีผลต่อผู้กำหนดนโยบายและสาธารณชนเป็นอย่างยิ่ง นอกจากนี้ยังเป็นพื้นฐานในการเจรจาภายใต้อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศในเวลาต่อมาด้วย

ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2533 ที่ประชุมใหญ่สมัชชาสหประชาชาติมีมติให้เริ่มดำเนินการเจรจา
ร่างอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (United Nations Framework Convention on Climate Change: UNFCCC) และได้จัดตั้งคณะกรรมการเพื่อการเจรจาระหว่างรัฐบาลเรียกว่า Intergovernmental Negotiation Committee for Framework Convention on Climate Change (INC/FCCC) ขึ้นมาเพื่อดำเนินการเจรจาร่างอนุสัญญาฯ คณะกรรมการ INC/FCCC ได้ประชุมกัน 5 ครั้งระหว่างกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2534 ถึง พฤษภาคม 2535

 

 

[Motosapiens sapiens]

คาร์บอนเครดิต​...​กำ​ไรอีกต่อของการพัฒนาพลังงานทดแทน
          ​ณ​ ​วันนี้​ “​ภาวะ​โลกร้อน​” ​หรือ​“Global Warming” ​ถูกโจษขาน​กัน​อย่างหนาหู​ ​เพราะ​เป็น​ปัญหาที่ส่งผลกระทบต่อระบบนิ​เวศวิทยา​และ​การดำ​รงชีวิตของประชากร​ทั่ว​ทั้ง​โลก​ ​และ​ทุกฝ่ายก็กำ​ลังหาทางบรรเทาปัญหานี้​ให้​เบาบางลง​ ​รวม​ถึง​กรมพัฒนาพลังงานทดแทน​และ​อนุรักษ์พลังงาน​ (พพ​.) ​เช่น​กัน​ที่พยายามเร่งส่งเสริม​ให้​เกิดการอนุรักษ์พลังงาน​และ​พัฒนาพลังงานทดแทนอย่างต่อ​เนื่อง​มากว่า​ 50 ​ปี​
          ​ภาวะ​โลกร้อน​เป็น​ปัญหาที่ทุกประ​เทศกำ​ลังสนับสนุนกิจกรรมที่​สามารถ​ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม​ใน​รูปแบบของการสนับสนุนทางการเงิน​ ​หรือ​ที่รู้จัก​กัน​ใน​นามของ​ “​คาร์บอนเครดิต​” ​เพื่อ​ให้​การดำ​เนินงานด้านสิ่งแวดล้อมเกิดขึ้นจริง​และ​เกิดผลทางธุรกิจมากยิ่งขึ้น​ ​ซึ่ง​การผลิต​และ​ใช้​พลังงานทดแทนก็ถือ​เป็น​ส่วน​หนึ่งของกิจกรรมที่​ได้​รับประ​โยชน์​จาก​คาร์บอนเครดิต​ด้วย​
          ​งั้น​...​เรามาทำ​ความ​รู้จัก​กับ​ ​คาร์บอนเครดิต​ ​กัน​ซักหน่อย​แล้ว​กัน​นะคะ​ ​คาร์บอนเครดิต​ ​นั้น​ก็คือ​ ​ปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่​สามารถ​ลด​ได้​จาก​การดำ​เนินโครงการกลไกการพัฒนาที่สะอาด​ ​หรือ​ที่​เรียกสั้นว่าๆ​ CDM (Clean Development Mechanism) ​ซึ่ง​คุณๆ​รู้​กัน​มั้ยคะว่า​ ​กลุ่มประ​เทศพัฒนา​แล้ว​เป็น​ตลาดที่​ต้อง​การคาร์บอนเครดิตสูงมาก​ ​เนื่อง​จาก​มีพันธกรณีที่​จะ​ต้อง​ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก​ใน​ระหว่างปี​ 2551 – 2555 ​ตามที่ระบุ​ไว้​ใน​พิธีสารเกียวโต​
          ​แล้ว​เรา​จะ​ได้​ประ​โยชน์อะ​ไร​?...​สำ​หรับประ​เทศไทย​ได้​ร่วม​ให้​สัตยาบัน​ใน​พิธีสารเกียวโต​ ​โดย​อยู่​ใน​กลุ่มประ​เทศกำ​ลังพัฒนาที่​ไม่​ถูกบังคับ​ให้​มีพันธกรณีลดปริมาณการปล่อยก๊าซเรือนกระจก​ ​แต่​สามารถ​เข้า​ร่วม​ใน​ตลาดคาร์บอนเครดิต​ได้​ใน​ฐานะ​ผู้​ผลิตคาร์บอนเครดิต​จาก​การดำ​เนินโครงการ​ CDM ​สำ​หรับราคาซื้อขาย​นั้น​ตามแต่ตกลงระหว่าง​ผู้​ซื้อ​ - ​ขาย​ ​โดย​จะ​ดู​จาก​ความ​แน่นอนของปริมาณก๊าซเรือนกระจกที่ลด​ได้​ ​และ​ต้นทุนของเทคโนโลยีที่​ใช้​ใน​การดำ​เนินโครงการ​
          ​และ​ใน​ขณะนี้​ ​พพ​. ​ได้​ให้​การสนับสนุนโครงการผลิต​และ​ใช้​พลังงานทดแทน​ ​ซึ่ง​เข้า​ข่ายประ​เภทของโครงการ​ CDM ​แล้ว​ ​โดย​ได้​รับการรับรอง​จาก​รัฐบาลไทย​แล้ว​จำ​นวน​ 7 ​โครงการ​ ​และ​ยัง​มีอีกหลายโครงการที่​อยู่​ระหว่างการพิจารณา​ ​จึง​นับว่า​เป็น​โอกาสดีของประ​เทศที่​จะ​ได้​รับผลประ​โยชน์​จาก​การลดก๊าซเรือนกระจก​ ​และ​ยัง​สร้างราย​ได้​เข้า​ประ​เทศ​จาก​การขายคาร์บอนเครดิตของ​ผู้​ดำ​เนินโครงการด้านพลังงานอีก​ด้วย​ ​หากสนใจรายละ​เอียดเพิ่มเติม​ ​สามารถ​สอบถาม​ได้​ที่​ ​สำ​นักวิจัย​ ​ค้น​คว้าพลังงาน​ (พพ​.) ​โทร​. 0 2211 1853