หนอนอะไรที่ฉลาด

บทความพิเศษ หนอนอะไรที่ฉลาด

 วารสารราโมงสัมพันธ์    : หนอนอะไรที่ฉลาด

       

              

                      เมื่อปลายปีที่แล้ว   ข้าพเจ้าได้มีโอกาสไปทัศนศึกษาที่ จังหวัดเชียงใหม่เป็นการนั่งเครื่องบินครั้งแรกในชีวิต   รู้สึกตื่นเต้นประหม่า กล้าๆ กลัวๆ เล็กน้อยเพราะไม่มั่นใจสภาพเครื่องบินที่ข้าพเจ้าต้องนั่งโดยสารรายนี้  ซึ่งเป็นสายการบินบริษัทหนึ่งที่ผู้คนรายได้ต่ำ แต่รสนิยมสูง มักชอบใช้บริการ กันมาก  ราคานั้นถูกกว่าบริษัทอื่น ใช่แล้ว.....ของไม่ดีมักจะคู่กับราคาถูก  ข้าพเจ้าต้องนั่งเฝ้าที่สนามบินเกือบ หกเจ็ดชั่วโมงกว่าจะได้บินขึ้นไป  ทางบริษัทได้แจ้งเลื่อนอย่างกะทันหัน  ข้าพเจ้านึกเดาในใจตลอดเวลาที่นั่งคอยอยู่  ซึ่งปกติมักจะด่าคนไม่ถนัดนัก      บางคนกล่าวว่าเวลานั้นเป็นเงินเป็นทอง   จริงเท็จยังไงไม่อาจทราบมันก็ขึ้นอยู่กับแต่ละคนจะใช้เวลาในรูปแบบใด  ถ้าเวลาว่างนั่งนินทาคนโน้นที คนนี้ที มันก็มีค่าเท่ากับการนินทา แต่ถ้าใช้เวลาไปกับเรื่องที่เป็นสาระ มันก็เกิดคุณค่ามากมายทันที

            ระหว่างที่นั่งรอนอนรอ เครื่องบินจะมารับ   ข้าพเจ้าได้สำรวจซอกมุมต่างๆของสนามบิน  เพื่อเก็บเกี่ยวประสบการณ์เดินผ่านกลุ่มคนหลายๆกลุ่มมันก็งั้นๆแหละบ้างนอน บ้างคุยโม้  บ้างดูทีวี   บ้างเคี้ยวขนม  แต่ที่ข้าพเจ้ามาสะดุด คือ กลุ่มฝรั่งสามถึงสี่คนนั่งเงียบ ไม่ใช่พวกเขาเป็นใบ้ แต่พวกเขากำลังจดจ่ออยู่กับตัวอักษรที่บรรจุอยู่ในหนังสือขนาดเท่าพ๊อคเก็ตบุ้ค ทุกคนนั่งอ่านอย่างเมามัน  ราวกับว่าเขาได้เข้าไปอยู่ในโลกของเรื่องราว ในหนังสือนั้นไม่สนใจสิ่งรอบตัวเลย  ข้าพเจ้าประทับใจจริงๆผิดแผกจากคนไทยเราไม่ว่าที่สถานีรถไฟ คิวแท็กซี่ ท่าเรือ  ป้ายรถเมล์  น้อยนักที่คนไทยเราจะมีหนังสือเป็นเพื่อน ส่วนใหญ่ใช้สายตาลวนลามสาวๆ บ้างสำรวจค้นหาข้อบกพร่องของคนอื่นหรือไม่ก็บริหารปากด้วยการนินทา เคี้ยวขนมหรือไม่ก็เม้าท์โทรศัพท์  ข้าพเจ้าค่อนข้างจะเชื่อถึงแม้ไม่สนิทร้อยเปอร์เซ็นต์ว่า คนไทยนั้นไม่ชอบอ่านหนังสือ ซึ่งคงจะต้องมีที่มาที่ไป  สามารถอธิบายได้ ข้าพเจ้าจะโทษใครดีล่ะ ถ้าไม่ใช่บรรพบุรุษของเราเหมือนที่ครูมัธยมชอบโทษครูประถม โทษครูอนุบาล แล้วครูอนุบาลก็โทษพ่อแม่ตระกูลของนักเรียนเป็นอย่างนี้มาตั้งนมนานแล้ว  แต่ที่แน่ๆในเรื่องการอ่านจะโทษคุณครูแน่นอน  แสดงว่างานนี้บริหารไม่เกี่ยว เอ๊ะ…ชักไม่แน่ใจแล้วซี               การอ่านมีความจำเป็นในการพัฒนาสังคมและคุณภาพชีวิตอย่างไร ?   ธอร์นไดค์ ( Thorndika)  ได้กล่าวว่าการอ่าน คือ ความคิดที่สามารถเข้าใจในเรื่องที่อ่านได้ดีย่อมนำไปสู่ความคิดที่ดี  เมื่อคนเราคิดดี การปฏิบัติหรือการกระทำก็จะดีไปด้วย  ฟรานซีส เบคอน(Franeis Bacon)  กล่าวว่า การอ่านทำให้คนเป็นคนที่สมบรูณ์  สแตรง(Strang) กล่าวว่า การอ่าน คือ ถนนแห่งความรู้ การศึกษาทุกอย่างต้องอาศัยการอ่าน  ท่าน นบีมูฮัมหมัด(ซล.) ศาสดาแห่ง ศาสนาอิสลามได้รับวะห์ยู(ญาณพิเศษ) จากพระผู้เป็นเจ้าครั้งแรกภายในถ้ำหิรอฺผ่านการถ่ายทอดของชาวเทวทูต ญิบริล(อศ.) ซึ่งได้กล่าวไว้ว่า สิ่งไหนที่ท่านนบีอ่าน เจ้าจงอ่าน...........เจ้าจงอ่าน โดยย้ำหลายๆครั้ง  ที่จะเป็นบทพิสูจน์แล้วว่า รากฐานที่สำคัญของการพัฒนาชีวิตจำเป็นต้องมีการอ่าน    ข้าพเจ้าแน่ใจว่า   ในเวลาหนึ่งวันนั้น  ครู  อาจารย์ทั้งหลายได้อ่านกี่บรรทัด   อ่านอะไรบ้าง?  และอ่านเป็นตัวอย่างให้นักเรียนได้ดูเป็นแบบอย่างบ้างมั้ย  หลายคนอดยิ้มไม่ได้   ยอมรับว่าตัวครูเองยังไม่ชอบการอ่านแล้วจะให้นักเรียนมีนิสัยรักการอ่าน อย่างไร  มันก็เหมือนแม่พยายามสอนให้ลุกเดินได้ตรง     เมื่อไม่มีการอ่าน  ความคิดก็ไม่มีการพัฒนาเกิดเป็นหมันอยู่อย่างนั้นทั้งปี   เขียนแล้ววกเข้าหาตัวเองจนได้   แฮ่ะ   แฮ่ะ..........ยอมรับแต่ไม่ทั้งหมด    ฉันน่ะวันๆวุ่นวายกับนักเรียนกับเอกสารกับบันทึกอะไรต่อมิอะไรจนโลกนี้มีแต่เอกสารเอกสารกองเต็มไปหมด จะมีเวลาไปอ่านที่ไหนกันกลับบ้านก็ไม่ว่าง ไหนลูกไหนสามี ไหนค่าแชร์         เป็นคำสารภาพตัวอย่างหนึ่งของครูไทยที่อยู่ในประเทศไทยเหมือนกัน  ข้าพเจ้าเองก็จนปัญญาจะชี้ทางออกระบบบรรยากาศภายในโรงเรียนมันไม่เอื้ออำนวยจริงๆ   เอาละ นั่นมันเป็นเรื่องของครู  ข้าพเจ้าคิดว่ามันน่าจะแก้ยาก เราควรหันมาสรรหากลวิธี รูปแบบหรือ กุศโลบายต่างๆ ให้นักเรียนใส่ใจและชอบอ่านดีกว่า  “ สิ่งใดที่เราชอบ สิ่งนั้นเราจะทำได้ดี” เป็นโจทย์ข้อแรกเลย ทำอย่างไรให้นักเรียน เกิดความชอบหรือประทับใจในบริบทการอ่าน

สมัยเด็ก ข้าพเจ้าก็ไม่ชอบอ่านหนังสือเหมือนกันแต่ จำได้ว่ามาชอบอ่านเมื่อเรียนอยู่ชั้นมัธยมปลาย เล่มแรกที่ประทับใจมากคือ หนังสือเรื่องสั้น “ฉันจึงมาหาความหมาย” ของวิทยากร เชียงกูล ยังจำถึงทุกวันนี้ท่อนที่ว่า “ฉันเยาว์ ฉันเขลา ฉันทึ่ง ฉันจึงมาหาความหมาย  สุดท้ายได้กระดาษแผ่นเดียว”   ต่อมาเรียนอยู่ชั้นปริญญาตรี ข้าพเจ้าชอบอ่านเรื่องสั้นเป็นชีวิตจิตใจ นั่นเป็นเพราะเกิดความประทับใจ ที่บ้านข้าพเจ้ามีเรื่องหลายเรื่องที่เก็บสะสมไว้ นั่นเป็นเป็นเพราะเกิดความประทับใจ ดังนั้นข้าพเจ้าตั้งสมมุติฐานได้เสมอว่า ความประทับใจ นำมาซึ่งความสนใจ  ความสนใจนำมาซึ่งการค้นหาเรื่องราวแม้ข้าพเจ้ามีความรู้แค่หางหางอึ่ง แต่จะพยายามแสดงทรรศนะออกมา รูปแบบหรือวิธีการที่จะทำให้นักเรียนหรือเด็กเกิดความสนใจ๑. เด็กวัย ๘-๑๒ ปี จะสนใจเรื่องวิทยาศาสตร์ การผจญภัย การต่อสู้ เรื่องมีจินตนาการกว้างไกลเกี่ยวกับวิทยาศาสตร์ เด็กหญิงจะชอบการแต่งกายเสื้อผ้า การบ้านการเรือน ยังคงชอบเรื่องเกี่ยวกับเทวดา นางฟ้า ทั้งเด็กชายและหญิงจะชอบเหมือนๆกัน เช่น วรรณคดี นิทานที่เกี่ยวกับ เทพบุตร ชาดก และนิทานพื้นบ้าน เรื่องตลก การ์ตูนขำขัน หนังสือควรมีเรื่องและรูปเท่าๆกัน หรือรูปอาจจะลดน้อยลงก็ได้๒.  เด็กวัย ๑๒-๑๔ ปี เป็นเด็กก่อนวัยรุ่น ความสนใจในการอ่านจะต้องกว้างขวางมากขึ้น ชอบเรื่องวิทยาศาสตร์ ชีวประวัติบุคคลสำคัญ กีฬา งานอดิเรก สัตว์ แมลงต่างๆ เรื่องท้องถิ่น ประเพณีพื้นบ้าน เด็กวัยนี้จะรู้จักวินิจฉัยการอ่าน หาข้อเท็จจริงมาพิสูจน์ รู้จักค้นคว้าเพิ่มเติมในสิ่งที่สงสัยและอยากรู้อยากเห็น  เด็กชายจะสนใจวิทยาศาสตร์  คณิตศาสตร์ คณิตศาสตร์  ดาราศาสตร์ การดลองต่างๆ เรื่องขมวดปมให้คิด การผจญภัยในอวกาศ ประวัติศาสตร์ เกมคอมพิวเตอร์     ส่วนเด็กหญิงยังคงสนใจเรื่องในรอบครัว เริ่มสนใจอ่านนวนิยายรัก ทั้งเด็กหญิงและเด็กชายต่างชอบเรื่องสัตว์ หนังสือควรมีเรื่อง มากกว่ารูป ส่วนมากชอบหนังสือฉบับกระเป๋า ชอบอ่านการ์ตูน๓. เด็กวัย ๑๕-๒๐ ปี (วัยรุ่น) สนใจเรื่องการแต่งกาย วิธีการเรียนให้เก่ง การจำ การเป็นคนเก่ง เด่น จิตวิทยาต่างๆ งานอดิเรก มารยาทสังคม ดารานักร้อง ละครภาพยนตร์ การวางตน การคบเพื่อน เพศตรงข้าม เด็กชายจะชอบเน้นวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี กีฬา การผจญภัย ดนตรี ทั้งเด็กชายและหญิงชอบอ่านวารสารนิตยาสารและหนังสือการ์ตูนมาก

 วารสารราโมงสัมพันธ์   37

ทั้งหลายทั้งปวงที่ข้าพเจ้าได้ค้นคว้ามาให้รับรู้นี้ เป็นเพียงแค่กรอบกว้างๆ เราต้องสังเกตเด็กแต่ละคนมีรสนิยมหรือความชอบที่แตกต่างกันขึ้นอยู่กับบุคลิกหรือประสบการณ์ของแต่ละคนด้วย  แต่ปัญหาก็ยังเกิดขึ้นในเรื่องการอ่านของเด็ก ข้าพเจ้าคิดว่าน่าจะมาหาประเด็นเช่น การอ่านหนังสือไม่ออก ขี้เกียจ ไม่มีหนังสือ หรือมีหนังสือให้เลือกน้อย ไม่มีเวลาอ่าน ไม่มีที่อ่าน บรรยากาศไม่เอื้อให้อ่าน  อ่านช้า อ่านไม่เข้าใจ อ่านแล้วไม่เกิดประโยชน์ ไม่มีใครฝึกให้อ่าน มีปัญหาทางบ้าน ทางบ้านไม่ค่อยส่งเสริมวิธีการสอนของครู  ชอบดูโทรทัศน์ เล่นเกม และอื่นๆอีกมากมายที่เป็นรากเหง้าของปัญหา ฉะนั้นข้าพเจ้าคิดว่า โรงเรียนไม่สามารถปฏิเสธที่จะแก้ปัญหารากเหง้าหรือต้นตอของปัญหาเหล่านี้ได้  โรงเรียนจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องระดมแนวคิดวิธีการ กิจกรรมที่หลากหลาย ในอันที่จะพยายามให้เด็กตระหนักและรักการอ่านให้ได้ การโยนภาระให้เฉพาะครูบรรณารักษ์และครูภาษาไทย ให้ทำงกๆอยู่คนเดียว มีนคงไม่ยุติธรรมแน่ ครั้นจะมอบให้ผู้บริหารดูจะโหดเกินไป เพราะบางครั้งท่านมีงานมากมาย เสียจนไม่มีเวลาหันมายิ้มให้กับครูน้อย  (ข้าพเจ้าขออโหสิกรรมด้วยที่ล่วงละเมิด)การจัดเวลาว่างสักชั่วโมงหรือสองชั่วโมงให้นักเรียนได้เลือกอ่านหนังสือที่ตนเองชอบ น่าจะเป็นวิธีหนึ่งที่ข้าพเจ้าเชื่อวา อย่างน้อยเด็กจะได้อะไรบ้างนอกเหนือจาก สิ่งที่หลุดออกมาจากปากครู ภายใต้ห้องขังสี่เหลี่ยมกับบรรยากาศที่จำเจ น่าลองดู.....ครับ พาหนังสือใส่ถุงใส่เข่ง ใส่ลัง หรือใส่อะไรก็ได้ เดินไปใต้ต้นไม้อันร่มรื่น มีออกซิเจนล้อมรอบ แล้วครูสนทนาเรื่องราวในหนังสือ พอเป็นตัวอย่างโดยสังเขป จากนั้นให้นักเรียนเลือกอ่านตามใจชอบ ทุกๆอย่างต้องใช้เวลาความอดทน ความต่อเนื่องนะครับ กรุงโรมมิได้สร้างเสร็จภายในวันเดียวฉันใด ก็ฉันนั้น คงจะมีนักเรียนหนึ่งคน สองคน สามคน... ที่กลายเป็นหนอนหนังสือโดยไม่รู้ตัว แล้วเราๆท่านๆที่เป็นครูบาอาจารย์ก็จะได้บุญโดยไม่มีกรรมมาบัง  เคยอ่านเจอในนิตยาสารมีการสำรวจพบว่าคนไทยนั้นอ่านหนังสือเฉลี่ยคนละไม่เกินสามถึงสี่บรรทัดต่อปีต่อคน ได้รับรู้ข้อมลแบบนี้เศร้าใจครับ ประเทศชาติจะพัฒนาได้อย่างไรไม่อีกกี่ปีข้างหน้านี้เราจะเดินตามหลังประเทศเวียดนามอย่างแน่นอน ไม่มีใครเชื่อหากจะบอกว่าสาเหตุมันมาจากการอ่านหนังสือ          ตอนขากลับจากเชียงใหม่กระเป๋าเงินแฟบ แต่ของบนรถเต็ม เกือบจะไม่มีช่องว่างให้เดิน จนข้าพเจ้าอดสงสัยไม่ได้ว่าครูเรานั้นเวลาไปทัศนศึกษาคราวใดไปซื้อของหรือไปเที่ยวกันแน่ ฝรั่งเขาเดินชมถ่ายรูปแต่เรากลับต่อราคาสินค้า          เบื่ออ่านหรือยัง ?...................  คิดว่าคงจบลงเพียงเท่านี้ก่อน เพราะต้องรีบไปอ่านแฮรี่ พอตเตอร์ ให้จบเร็วๆ  หากการขีดเขียนของข้าพเจ้ามีข้อบกพร่อง ผิดพลาดตรงไหนโปรดอภัย ท้วงติงเสนอแนะด้วย ขอความสันติสุขจงมีแด่ท่านผู้อ่านทุกท่าน                    ครูอับดุลรอซัค  ประเสริฐดำ

[ครูตรินห์]

ครูอับดุลรอซัค (กรวิทย์)ใช่เพื่อนผมที่ วค.นครฯ(เกษตร)หรือเปล่าครับ กลุ่ม 4 กกช้อย