บทเรียน จากค่ายเรียนรู้ หรือ ค่ายพัฒนาพี่เลี้ยง (1)

ก่อนจะไป Fa คนอื่น เป็น Fa ที่ดี ของคนตนเองและ คนใกล้ตัว พ่อแม่ คู่ครอง ญาติ ลูก ได้หรือยัง

บทเรียน จากค่ายเรียนรู้   หรือ ค่ายพัฒนาพี่เลี้ยง  

            คำว่า Fa  ในที่นี้ คือ พี่เลี้ยง  หรือ คุณอำนวย  หรือ Facilitator   แต่ยังไม่ถึงกับเป็น Coach หรือเป็น ระดับ Mentor   อย่างไรก็ตาม   Fa  ก็ดีกว่า นายแบบ  boss เยอะเลย   

                จริงๆแล้ว  การพัฒนา Fa  (ถ้าทำได้)ควรจะฝึก ต่อเนื่องติดกันไปตลอดสัก 6 เดือน  แต่ เนื่องจาก ผู้เรียนรู้  มีงานประจำทำ    จึงต้องแยกออกมาเป็น  4 modules     

                Module 1 :  ให้ผู้เรียน รู้จัก learn how to learn ก่อน     โดยการให้ เห็นว่า  “ระบบการศึกษา” ที่ผ่านๆมาเป็นอย่างไร  แต่ละท่านผ่าน “ระบบการศึกษา”แบบไหนมา   และ ที่ควรจะเป็น ที่เหมาะสมเป็นอย่างไร   

                ผู้เรียน จะเข้าใจ ข้อแตกต่าง ของ “รับรู้”  กับ “เรียนรู้”  อย่างชัดเจน  จนร้องว่า “ โอโห … ฉันเรียนมาแบบ “รับรู้” ตลอดชีวิตเลยนี่นา”   แล้ว จะเริ่มต้นเรียนรู้  (Learning to learn)  จาก Module I นี้ไป

                ผู้เรียนจะได้รู้จัก การบริหารงานสมัยใหม่ ที่เป็นแบบ

• Multiple bottom lines  ที่ไม่ใช่มีแต่ เงินเท่านั้น
• เข้าใจให้ได้ว่าเรากำลังเล่นเรื่อง Soft side management  อย่าเอา Hard side management มาปนจนเละเทะไปหมด    เรากำลังพัฒนาวัฒนธรรม(Cultures) นะ    ไม่ใช่ สร้างระบบ   อย่าคิดแบบ ISO  อย่าคิดแบบเอาเปรียบคนอื่น  ฯลฯ
• แนวคิดแบบ Newtonian และ แนวคิดแบบ Bohmian 
• แนวคิดของ Peter Senge และ คณะ   
• แนวคิดของกลุ่ม Dave Snowden   และ แนวคิดอื่นๆ ด้านการเรียนรู้    
• รู้จัก วงจรเรียนรู้ของ Dr Nonaka
• ศาสตร์ในการเรียนรู้     การเรียนการสอนแบบธรรมชาติ  
• ความสำคัญของการสร้างบรรยากาศ ที่เอื้อต่อการเรียนรู้        
• การประเมินผลแบบดูพฤติกรรม   เพราะ นี่คือ การพัฒนาวัฒนธรรม  ไม่ใช่ ระบบ 
• ความสำคัญของกระบวนการ   การให้ผู้เรียนได้ผ่านกระบวนการ
• ความแตกต่างของ output  กับ outcome
•   โหมด (Mode) ต่างๆของการทำงาน  เช่น โหมดเรียนรู้  โหมดรบ  โหมดพักผ่อน  ฯลฯ
•  ฯลฯ   

                การฝึกใน Module นี้    ก็ใช้การเล่นเกม  การล้อมวงคุยกัน  และ ที่ สำคัญ คือ ดู “ครูสมพรสอนลิง”  เป็นหนังที่  ทุกคนดูได้ แม้นจะดูเกิน  40 รอบก็ยังได้อะไรใหม่ๆเสมอ … ไม่น่าเชื่อ !!!

            ผู้เรียนจะได้เห็น ภาพ (Slides) การพัฒนาในชุมชน  เช่น   ที่มูลนิธิข้าวขวัญ    มหาชีวาลัยอิสาน   แพรกหนามแดง  บ้านจำรุง  แหลมรุ่งเรือง  ดรุณสิกขาลัย   รุ่งอรุณ   วัดป่าธรรมอุทยาน   ฯลฯ  และ   ทำกิจกรรมเพื่อให้ เชื่อมโยงเข้ากับ  การพัฒนาองค์กร (Organization development) ของผู้เรียนเอง  

                พวกเขา หลายคน “เข็มขัดสั้น”    คาดไม่ถึงว่า  ชุมชนมีอะไรดีๆ ที่ คนในบริษัทไม่มีเยอะเลย   เช่น  ความรัก  ความอบอุ่น   ความสามัคคี   การแบ่งปัน  ฯลฯ    หลายคนเริ่มเห็น “ความวิปริต” ในการบริหารองค์กรขององค์กรต่างๆ                  ในช่วง Module 1 นี้   โดยทั่วไป จะค่อนข้างเป็น Class room training อยู่บ้าง  เพราะ ผู้เรียนเพิ่งมาจาก ระบบการศึกษาแบบ Newtonian  ยังยึด Format เดิมๆ   ยังชอบให้ผู้สอนป้อน   ติดนิสัยเสพนิยม “เคยตัว”    ชอบจดไม่ชอบคิด   หลายคนยังมองวิทยากรเป็น “ผู้รับเหมา” ที่ตนเองโขกสับได้      หลายคนปิดใจ    จะฟังเฉพาะข้อมูลที่ทำให้ “ความเชื่อ”ของตนเองดูดี ขึ้นเท่านั้น   ฯลฯ

                ผู้สอน ต้องใจเย็นๆ   ใน Module 1  นี้  พวกเขา จะ งงๆ   เพราะ กำลังปรับตัว   บางคนต่อต้าน  บางคนช็อค  บางคนเริ่มคล้อยตาม   บางคนสับสนกับชีวิต  ฯลฯ  ผู้สอนต้อง เข้าใจว่า  “ มันเป็นเช่นนั้นเอง” ครับ    

ช่วงแรกๆนี้  ผมโดนด่า    ทั้งตรงๆ และ แอบด่าในใจ   แต่  ก็ไม่ต้องไปใส่ใจ      เราก็จับเขาเข้ากระบวนการ เช่น  สุนทรียสนทนา   ทำ world café   ทำ AAR   เล่นละคร   ฯลฯ   เอา มือที่สาม  คือ ตัวละคร ใน VCD  มาสอนแทนเรา  เช่น  ดร สุเมธ    ครูบา ฯ   พี่เดชา   ครูสมพร   ดร อาจอง   พี่ปัญญา  คุณสมหมาย  ปู่เย็น   ฯลฯ   (ต้องขอกราบขอบคุณทุกท่านไว้ ณ ที่นี้ด้วย)     

                คำคมที่ผมต้อง สอดแทรกอยู่เสมอๆ เช่น  

·        วิทยากรยังไม่มา

·        ใคร คือ วิทยากร

·        ความเห็นไม่ตรงกัน  การทดลองย่อมเกิดขึ้น

·        อย่ามาเชื่อผม  

·         ทำไปเถอะ  ….ผิดอยู่ดี

·         เกิดมาทำไม

·        ฯลฯ

Module 1  นี้   ประเมินผลอะไรไม่ได้มากนัก  เพราะ  เป็นการ ต้อนเข้า “กระบวนการ”    พวกบ้า  KPI  อย่าเพิ่ง มาวัดอะไรแถวนี้   ถอยไปก่อน

            ในช่วงนี้  จะโดนแรงเสียดทาน จาก “เจ้านาย” ที่ ไม่เข้าใจ ศาสตร์และศิลป์ของ องค์กรเรียนรู้   ดังนั้น ควรจับเจ้านายมาฝึกก่อน  

                เจ้านายส่วนใหญ่ ฉลาด แต่ คราวนี้ “เข็มขัดสั้น”ครับ  เพราะ การบริหารสมัยใหม่ “พลิกโฉม”แบบหน้ามือเราเป็นหลังมือคนอื่นเลยทีเดียว    เจ้านายเราจึง “ฉลาดแต่ ไม่เฉลียว”  เมื่อเราเข้าใจเช่นนี้  ก็จงอย่าด่าเจ้านาย อย่าคิดอกุศลกับเจ้านาย    ฯลฯ  มันก็เป็นเช่นนี้เอง    เราเป็น Fa  เราก็ต้อง จัดการเจ้านายแบบ “เนียน นุ่ม ลึก”   เราทำเพื่อองค์กร เพื่อนายนั่นแหละ   มันเป็นกรรมของเราด้วย 

                นายใหญ่  ระดับนโยบาย  มักจะเข้าใจอะไรดี  (ระดับนโยบาย = อยากได้ แต่ ไม่เคยทำ)  ที่ปวดหัวมักจะเป็นนายระดับรองๆ ระดับปฏิบัติการลงมาครับ    นายพวกนี้  อยู่ โหมด “รบ”มาตลอด   จู่ๆ จะให้ท่านมาเข้าใจ โหมด “เรียนรู้” มันไม่ง่ายเลยนะครับ    พวกท่านจะบอกว่า   ไม่มีเวลา     ท่านเหล่านี้มักจะ "ปิดใจ"   และ ส่วนใหญ่    มักจะ Play safe 

                พวกเขา  จะกลัว “ตำหนิ”ของตนเองถูกเปิดเผย    กลัวคนรู้ความ “เปราะบาง”ในใจตน   กลัวเสียฟอร์ม   กลัวเสียหน้า    แบกความโลภ โกรธ  หลงมาเต็มตัว  สามารถ ถีบเพื่อน  ขายนาย ฆ่าลูกน้อง ลืมเมีย ฯลฯ ได้ทุกเมื่อ

ถาม   Module นี้   ใช้เวลา กี่วัน

ตอบ    ตอบยากครับ    เพราะ ขึ้นอยู่กับ ว่าเอาคนแบบไหนมาเรียน   ถ้าเป็นพวกอัตตามากๆ   มีความหนืดในการเปลี่ยนแปลงสูง    อาจจะต้องมี   Module ศูนย์ ก่อน     รองพื้นก่อน    

คนที่จะมาจัดอบรมต้องดูพฤติกรรม “เจ้านาย”ทั้งหลาย  ว่าท่านเอาจริง หรือ บ้าตามแฟชั่น หรือ โดนใบสั่ง

                สันดานนายหลายท่าน จะเอาตัวรอด  จัดอบรมไปงั้นๆ    พวกเขายังฉลาดแบบศรีธนชัยกันอีกมาก

                บางท่าน  เข้าใจผิด  คิดแบบหัวสี่เหลี่ยมว่า  การได้ เข้าฟังบรรยาย   นั่งฟัง นั่งจด แบ่งกลุ่ม  ฯลฯ  คือ การเรียนรู้     ในหัวพวกท่าน ยังเห็น ผู้เรียนเป็นวัตถุดิบ  วิ่งเข้ากระบวนการอบ  ตั้งเวลาไว้   เสร็จ ออกมา สุก กินได้เลย     ก็เพราะ ยังไม่รู้จัก  “วงจรเรียนรู้”    เราคนจัด  ก็ต้อง เมตตาเจ้านาย  ด้วยการ  แหย่ๆ  แอบๆ  คุยแลลแย็บๆ  แกล้งเอา VCD  เอาเทป   หรือ หาเพื่อนของนายที่เข้าใจแล้ว  ไปคุย ฯลฯ   อย่าลืมนายพวกนี้อัตตาสูง   จะเสียฟอร์มไม่ได้   เราก็ต้องฝึก เทคนิค TL   ให้มากๆไว้    

ถาม   จัดคนเรียน ผสมกัน นายกับลูกน้อง  หรือ แยกกัน

ตอบ   ผมชอบให้แยกกันนะ   เพราะ บางที  มีอะไรหลายๆอย่าง ที่ผม จะสอนนาย แล้ว นายหน้าแตกได้    ผมไม่อยากให้ลูกน้องมาเห็นสภาพนั้น

ถาม  อาจารย์ เอา ความชั่วพวกเขามาแฉ ทำไมล่ะ  

ตอบ  คงไม่ได้ ระบุว่าเป็นใครนะ    ผมก็ว่าไปตาม วิชาการ  แต่ พวกคนเข้าเรียนเขารู้กันเอง   บางทีผมไม่รู้ด้วยซ้ำว่า ตัวอย่างนายแย่ๆ นายโหดๆนั้น  ไปโดนท่านที่นั่งฟังอยู่  แต่  คนในห้องรู้กันหมด   ท่านนั้นก็ “ปูนร้อนท้อง” ออกอาการมาเลยก็มี   ผมก็เสียใจนะ  และต้องขอโทษด้วย

                หลายเรื่องที่สอน  มัน “โดน” อย่างแรงครับ   

                อย่าลืมนะว่า เรากำลังเล่นกับ พฤติกรรมของคน    สันดานของคน    ปัญหาต่างๆในองค์กร  ในสังคม ก็มาจาก “ สันดานที่ไม่ดี”   และ  คนไม่ดีมีมากกว่าคนดีนะ

ถาม   อาจารย์เลือก ผู้เรียนด้วยหรือเปล่า  

ตอบ  ใช่    ผมไม่ค่อยจะรับงานสอนที่ไหนง่ายๆ   เพราะ หากเจ้านาย  ไม่เข้าใจ สไตล์การสอนของผม   จะเกิดปัญหาทันที   นายส่วนใหญ่  อยากได้ความสำเร็จแบบบะหมี่สำเร็จรูป  ฉีกซองเติมน้ำร้อนกินได้เลย  แล้ว ไปเชิญผม หรือ ไป จิกผมมาสอนแบบนี้    ผมก็ไม่ไปสอนให้ครับ

                   อยากให้มาเจอผม ในการบรรยายเรื่องธรรมะก่อน     ไปปฏิบัติธรรมด้วยกันก่อน   ปรับสันดานตนเองก่อน  พัฒนาแนวคิดผู้บริหารก่อน   พวกเขาตั้งใจทำ  เข้าใจเรื่องที่จะทำหรือยัง

ถ้า  เจ้านายยังงกๆเค็มๆอย่าเพิ่งมาเชิญผมไปสอนนะครับ

พวกครู มักติดนิสัย เอาผมไปสอนศีลธรรม  สอนธรรมะลูกศิษย์   ผมก็จะปฏิเสธ   เพราะ ตัวครูนั้นแหละ   เข้าใจธรรมะดีพอหรือยัง      ครูต้องฝึกตนเองก่อนครับ

พลังงานในการจัดการ บัวบางเหล่านั้น ใช้เยอะมากๆ  สู้ไปช่วยบัวปริ่มน้ำก่อนดีกว่า  จะได้มี “ภาคี” มาช่วยกันจัดการบัวในน้ำได้ต่อไป

ถาม  ข้าม Module 1  นี้  ไปได้ใหม่  เพราะ บางคนไม่ว่าง  บางคนบอกอ่านมามากแล้ว  ขอไป Module 2 เลยได้ไหม

ตอบ    ไม่ได้ครับ  เพราะ  ประเด็นไม่ได้อยู่ที่อ่านเองแล้วจะเข้าใจ     การที่ได้มาเรียนร่วมกัน  จะได้บรรยากาศ (Atmosphere)   ได้การเรียนรู้เป็นทีม  ได้ “พลัง”ของทีม   เป็นอะไรที่ต้องผ่านกระบวนการ   จะโดดข้ามไปรอปลายกระบวนการไม่ได้ 

ถาม  วัดผลการเรียนอย่างไร  เจ้านายชอบถาม

ตอบ  ถ้าเจ้านายถามคำถามแบบนี้   ผมก็ไม่ไปสอนครับ     แสดงว่า  ท่านยังไม่เข้าใจเรื่องการบริหารสมัยใหม่  ที่รักษาสมดุลย  Soft side and hard side    

                เรื่องแนว soft side นี้   ไม่ง่ายนะครับ  ผมใช้เวลา ไม่กี่เดือน ก็เข้าใจเรื่อง Hard side management แล้ว    แต่  พอมาจับเรื่อง LO & KM  ก็ต้องยอมรับว่า  ยังไม่เก่งเลย    ไม่รู้เข้าใจได้ถึงครึ่งหรือยัง

                คนจัด ควรให้เจ้านายเข้าใจก่อน  พาท่านไปดูงาน  ไปเจอเพื่อนที่เข้าใจแล้ว  หาหนังสือดีๆแนวนี้ให้ท่านได้อ่าน  

                เจ้านาย ที่ไม่เข้าใจ ไม่ศรัทธา สร้างภาพ จัดฉาก  บ้ารางวัล   เห่อเครื่องมือบริหารใหม่ ฯลฯ  จะทำลาย LO & KM ย่อยยับ     และ เมื่อย่อยยับไปแล้ว  ก็ยากที่จะฟื้นกลับมาดีได้ง่ายๆ   

                การวัดผล อย่าเพิ่งไปทำเลย  เพราะ  เขาประเมินจากพฤติกรรมที่เปลี่ยนไปครับ   ใช้การสัมภาษณ์   การแอบดู    การสนทนากัน ฯลฯ

                อุปมากับการเลี้ยงลูก  เราประเมิน ไม่ได้ว่าเขาเป็นอย่างไร   นอกจากว่า เราจะสนิทกับเขา   พูดคุยกับเขา   ดูนิสัย แนวคิด ของเขา ฯลฯ   คุยกับคนรอบข้างเขา

                ถ้าเจ้านายอยากจะประเมินลูกน้อง  ก็ลองถามตนเองว่า …  “ท่าน (เจ้านาย) สนิทลูกน้องแค่ไหน? ”     หรือ จะคบกันแค่ “เอาเงินไป เอางานมา”   ตามแบบงกๆ เค็มๆ ที่ท่านถนัด                  

                 

               

[เม็กดำ 1]

• มาร่วมเรียนรู้  ครับอาจารย์ 
• ระบบการศึกษา  ปัจจุบัน เห็นกงจักรเป็นดอกบัว   หลายเรื่อง  ลูกหลานไทยจึงมีพฤติกรรมแปลกๆอย่างที่เห็นในทุกวันนี้ 
• อาจารย์มีตารางมาที่อีสาน  ผมจะขอเข้าร่วมเรียนรู้  ด้วยครับ 

[Handy]

ขอบคุณครับอาจารย์
   บันทึกนี้ทำเอาผมต้องทำ Deep Reading อีกแล้ว  อ่านจบพบความจริง กระจ่างแจ้งครับ  ว่าปัญหาใหญ่จริงๆของระบบการศึกษา  การพัฒนาคนนั้น คือการไม่เข้าใจความหมายของการศึกษา และ การเรียนรู้ ที่ถูกต้อง จึงได้ยินคนพูด รู้แล้ว ๆ อยู่เต็มบ้านเต็มเมือง แต่แก้ปัญหาอะไรไม่ได้สักที .. ก็มัวแต่รู้จด  รู้จำ รู้นกแก้ว นกขุนทองกันไม่หยุดหย่อนนั่นแหละครับ  การเรียน การสอน การสอบ ที่ทำๆกันอยู่ พิสูจน์ชัดว่ายังอยู่ในวังวนดังกล่าวครับ

[Nosman]

การเรียนรู้มีได้หลายทาง สิ่งที่สำคัญเมื่อรับรู้จากทางเหล่านั้นแล้ว ลงมือลองปฏิบัติหรือยังในการที่จะเรียนรู้เรื่องเหล่านั้น

[โค้ชส้ม Citrus]

สวัสดีค่ะ อาจารย์

 

• ขอบพระคุณอาจารย์ที่มาสรุปให้เห็นภาพที่ชัดเจนและเข้าใจที่ไป ที่มา
• สำหรับตัวเองแล้ว เรื่องจดนี่ ยังต้องทำค่ะ เพราะเป็นคนสมองไม่ดี จำอะไรไม่ค่อยได้ คิดตามไม่ค่อยทัน รับอะไรมาแล้วต้องกลับมาย่อยด้วยตนเอง ไม่สามารถประจักษ์ได้ในทันที่ค่ะ

[อัจฉรา เชาวะวณิช]

อ่านของอาจารย์ทำให้เข้าใจมากขึ้นค่ะ   เป็นเจ้านายที่อยากเป็นแบบที่อาจารย์พูดถึงมากๆแต่จากประสบการณ์ผู้บริหารระดับรองๆลงมาก็สำคัญเพราะบางคนจะคิดต่างจากเรา

ในระบบราชการ ถ้าเราเอาออกก็ไม่ได้ ทำให้ทำงานยากเหมือนกันค่ะ  

 ที่ท่องไว้คือไม่ท้อแท้และทำเท่าที่ทำได้ค่ะ  

ขอบคุณที่ทำให้สว่างขึ้นมากค่ะ