อัลหิกัม โดย อิบนุอะตออิลลาฮฺ อัสสะกันดะรีย์ ตอน นักโทษในเรือนจำแห่งวัตถุธาต

อัลหิกัม โดย อิบนุอะตออิลลาฮฺ อัสสะกันดะรีย์

บทอธิบายโดย ชัยค์ มุฮัมมัด อัลฆอซาลีย์

นักโทษในเรือนจำแห่งวัตถุธาตุ

“ ท่านอย่าเดินทางจากโลกไปสู่โลก ประหนึ่งลาโม่แป้งที่ที่เดินไปสู่ที่ที่เดินจากมา แต่จงเดินทางจากโลกไปสู่ผู้รังสรรค์โลก ( وإن إلى ربك المنتهى ) และยังองค์อภิบาลของท่านนั้น คือจุดหมายปลายทาง ( อัลมุมินูน , 60 ) และพิเคราะห์วจนะแห่งศาสดา ศอลลัลลอฮูอะลัยฮิวะสัลลัม : ผู้ใดที่อพยพสู่อัลลอฮฺ และทูตของพระองค์ การอพยพของเขาเป็นการอพยพสู่อัลลอฮฺและทูตของพระองค์ ผู้ใดอพยพเพื่อผลประโยชน์แห่งดุนยา หรืออิสสตรีที่หวังจะได้มาเป็นคู่ครอง การอพยพของเขาเป็นการอพยพเพื่อสิ่งที่เขาอพยพไปหามัน ( รายงานโดยอัลบุคคอรีย์ )

จงเข้าใจวจนะแห่งศาสดา ศอลฯ จงใคร่ครวญคำสอนนี้หากท่านเป็นปัญญาชน

อัลลอฮฺกล่าวว่า

} وَالسَّمَاء بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ {47

} وَالْأَرْضَ فَرَشْنَاهَا فَنِعْمَ الْمَاهِدُونَ {48}

وَمِن كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنَا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ {49}

فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ إِنِّي لَكُم مِّنْهُ نَذِيرٌ مُّبِينٌ {50

} وَلَا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ إِنِّي لَكُم مِّنْهُ نَذِيرٌ مُّبِينٌ {51}

และเวหาที่เราได้บันดาลมันขึ้นมาด้วยหัตถ์ และเรานั้นได้แผ่ขยาย ( 47)

และผืนพสุธาที่เราได้ปูแผ่มัน นั้นช่างเป็นผู้ปูแผ่ที่เลิศล้ำ ( 48)

และจากสรรพสิ่งเราสร้างให้เป็นคู่ๆ เพื่อว่าพวกท่านจักได้ตระหนัก(49)

ดังนั้น จงหนีสู่อัลลอฮฺ ตัวฉันนั้นเป็นผู้ส่งสัญญาณเตือนที่ชัดเจนของพระองค์สำหรับพวกท่าน (50)

และอย่าได้ยึดถือพระเจ้าอื่น อื่นจากอัลลอฮฺ ตัวฉันนั้นเป็นผู้ส่งสัญญาณเตือนที่ชัดเจนของพระองค์สำหรับพวกท่าน (51)

( อัซซาริยาต : 47 - 51)

โองการทั้งห้านี้ สามโองการแรกพูดถึงสภาวะจักรวาลอันไกลโพ้นและชิดใกล้ และสิ่งมีชีวิตที่อาศัยอยู่ ณ ที่นี่

สองโองการหลัง เปลี่ยนทิศทางเราออกจากจักรวาลไปสู่ผู้สร้างสรรค์จักรวาล พูดถึงการดำรงอยู่ของพระองค์และความเป็นเอกะของพระองค์

การเปลี่ยนทิศทางของมนุษย์สู่อัลลอฮฺ ณ ที่นี่ ใช้คำประหลาด “ จงหนีไปยังอัลลอฮฺ ..”

การหนี คือการจากไปจากสิ่งที่น่าเกลียดน่ากลัว

ความจริงก็คือ การเกลือกกลั้วอยู่กับโลกและมายาของโลก เป็นความรู้สึกนึกคิดที่ต่ำช้าสามานย์ ที่วิญญูชนไม่ยอมรับ

ผู้ที่มีความยั้งคิดสักนิดหนึ่ง สามารถรู้จักผู้สร้างจักรวาลได้โดยอาศัยจักรวาล

เนื่องจากอาณาจักรจักวาลอันกว้างใหญ่ไพศาล จากอนูเล็กๆอันมีกฎเกณฑ์หมดจด สู่เพื่อนร่วมเส้นทางโคจรอันงดงาม เป็นพยานหลักฐานยืนยันโดยไม่สามารถโกหกได้ว่า มีผู้สร้าง ผู้รังสรรค์ที่ยิ่งใหญ่กว่า

การลืมเลือนสิทธิของพระเจ้าผู้ยิ่งใหญ่นี้ เป็นความงมงาย

การไม่ยอมรับต่อพระองค์ การถือว่าเป็นเรื่องไร้สาระเป็นการสิ้นคิด

แต่ว่า ...

خَلَقَ الإِنسَانَ مِن نُّطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُّبِينٌ {4}

พระองค์สร้างมนุษย์มาจากหยดอสุจิ แล้วเขากลับกลายเป็นศัตรูอย่างเปิดเผย

( อันนะหฺล์ : 4 )

ปัญญาชนมองดูจักรวาล เพื่อเรียนรู้การสรรเสริญสดุดีต่อพระองค์อัลลอฮฺ มองดูกฎเกณฑ์ชีวิตและความเป็นไปในโลกเพื่อรู้จักพระนามและคุณลักษณะอันยิ่งใหญ่ของพระองค์

มนุษย์มี 2 จำพวก พวกหนึ่งรับรู้แต่เพียงวัตถุธาตุ ไม่ยอมรับสิ่งอื่นจากนั้น

อีกพวกหนึ่ง ศรัทธาต่ออัลลอฮฺ เชื่อมั่นในการพบกับพระองค์ แต่กลับมัวเมาอยู่ในมายาแห่งโลก ลุ่มหลงต่ออารมณ์ความต้องการในชีวิต ความรู้สึกนึกคิดติดอยู่กับภาวะจอมปลอม ไม่ค่อยได้รับรู้ความลับของชีวิตถาวร หรือใคร่ครวญในองค์อภิบาลแห่งสากลโลก

คนเหล่านี้ ไม่มีความบริสุทธิ์ใจต่ออัลลอฮฺในการกระทำต่างๆ การกระทำของเขาล้วนแปดปนด้วยกิเลสอารมณ์แห่งโลกชั่วคราว คนเหล่านี้ไม่สามารถยกระดับตนเองให้สูงขึ้นได้ ตราบใดที่เจตนารมณ์ยังมีสิ่งแปลกปลอมเจือปนอยู่ พวกเขาจะก้าวหน้าได้ก็ต่อเมื่อมีจิตใจที่บริสุทธิ์ผุดผ่องเท่านั้น

นอกจากนั้น มีบางพวกที่สาละวนอยู่กับรางวัลตอบแทนของพระองค์ จนลืมพระองค์ สาละวนอยู่กับเป้าประสงค์ของตนจนลืมสิ่งที่คู่ควรต่อพระองค์ คนเหล่านี้ละวางตัวเองวิถีหนึ่ง แต่กลับเข้ามาทางวิถีหนึ่ง

พวกเขาถูกพันธนาการด้วยโซ่ตรวนแห่งความเห็นแก่ตัวอันแข็งกล้า พวกเขาก้าวเดินแต่วกวนไปมา หากพวกเขารู้จักพระองค์อย่างดี ความประสงค์ทั้งรูปธรรมและนามธรรมของพวกเขา ย่อมไม่บดบังพวกเขาจากพระองค์ พวกเขาจะรู้สึกผูกพันธ์ต่อพระองค์อย่างล้นพ้น ต่อภาระหน้าที่ต่อพระองค์ ไม่นำพาทุกสรรพสิ่งอื่นจากพระองค์ พวกเขาเป็นสุขในอาณาเขตแห่งพระองค์เท่านั้น หมอบสงบอยู่ในสิ่งที่พระองค์โปรดปรานเท่านั้น

อบูฟะรอส กล่าวว่า

ขอเพียงพระองค์หวานชื่น แม้ชีวีจะขมขื่น

ขอเพียงพระองค์โปรดปราน แม้มวลมนุษย์กริ้วโกรธ

ขอเพียงให้ความสัมพันธ์ระหว่างข้าฯกับพระองค์จำเริญ

แม้ระหว่างข้ากับจักรวาลล่มสลาย

หากท่านรักพระองค์จริง ทุกสิ่งไร้ค่า

สรรพสิ่งบนดิน ล้วนแล้วคือดิน

 

อิบนุอะตออิลละฮฺเห็นว่า คนทั่วไปสาละวนอยู่กับความต้องการส่วนตัว เสมือนหนึ่งเข็มนาฬิกาที่เดินไปไม่พ้นจากที่ของมัน แม้จะพยายามเดินเท่าไรก็ตาม โดยการเปรียบเทียบว่า เป็นประหนึ่งลาโม่แป้งที่ที่เดินไปสู่ที่ที่เดินจากมา

เป็นหน้าที่ของศรัทธาชนที่จะต้องมุ่งสู่พระองค์ จะต้องตัดขาดจากร้อยแปดพันธนาการและความหลงใหลในโลกดุนยา

กลลวงแห่งชีวิตคือ คนๆหนึ่งทำเพื่อตัวเองแต่คิดว่าทำเพื่ออัลลอฮฺ ความจริงแล้ว หากเขานำความประสงค์ที่ซ่อนลึกไปส่องด้วยกล้องขยาย จะปรากฏชัดว่า สาเหตุของความโกรธและความพึงพอใจ ความยากลำยากและความสุขสบายของเขา มีเพียงเส้นเล็กๆเท่านั้นที่โยงใยสู๋อัลลออฺ ในขณะที่เส้นใยที่โยงถึงประโยชน์ส่วนตนมีขนาดใหญ่โตมโหฬาร

ณ ที่นี่คือจุดอันตราย การอพยพเพื่ออัลลอฮฺจะเป็นไปตามนั้นและได้รับการยอมรับ หาไม่แล้ว ก็จะเป็นดังสิ่งที่ท่านศาสดา ศอลลัลลอฮูอะลัยฮิวะสัลลัม ได้กล่าวไว้ว่า

“ผู้ใดอพยพสู่ดุนยาที่ประสงค์ หรือสตรีที่จะสมรสด้วย การอพยพของเขาเป็นไปตามสิ่งที่เขาประสงค์ ”

( มุหัมมัด อัลฆอซาลีย์ .1990. الجانب العاطفى من الإسلام . ดาร์อัดดะวะฮฺ : ไคโร,143-145 )