|
ในกลุ่มเด็กเยาวชนที่มีความคิดกว้างไกล
รู้จักการมองอนาคต
มักจะเป็นกลุ่มที่มีความสามารถในการพัฒนาตนเองไปได้ดี ดังนั้น
การพัฒนาเด็กเยาวชนให้รู้จักการมุ่งอนาคตย่อมเป็นอีกเป้าหมายหนึ่งที่ควรให้ความสนใจ
|
|
ความหมาย
มิสเซล (Mischel, 1974 อ้างใน จักรวาล
ภูวพันธ์, 2537) ได้ให้ความหมายของลักษณะมุ่งอนาคตว่า หมายถึง
ความสามารถในการคาดการณ์ไกล และเล็งเห็นผลเสียที่จะเกิดขึ้นในอนาคต
มีความต้องการได้รับผลในอนาคตที่ดีกว่า
หรือมากกว่าที่จะได้รับในปัจจุบัน มีการวางแผนเพื่อปฏิบัติ
ตลอดจนควบคุมตนเองให้ปฏิบัติเป็นขั้นตอนตามาแผนที่วางไว้
เพื่อไปสู่เป้าหมายที่ตนต้องการในอนาคต
|
|
สำหรับลักษณะของการมุ่งอนาคตนั้น ซีกูร่า
(Segura, 1991) กล่าวว่า
ลักษณะมุ่งอนาคตเป็นความสามารถของแต่ละบุคคลในการมองอนาคต ในการวางแผน
และการจัดการเกี่ยวกับอนาคตที่เป็นไปได้ ซึ่งสอดคล้องกับ ดวงเดือน
พันธุมนาวิน (2524) กล่าวว่า ลักษณะมุ่งอนาคต หมายถึง
ความสามารถในการควบคุมตนเองของบุคคล
ซึ่งแสดงออกเป็นพฤติกรรมการอดได้
|
|
รอได้ ในสถานการณ์ต่างๆ เช่น
การรอรับรางวัลที่ใหญ่กว่าในอนาคต
แทนรางวัลเล็กน้อยที่จะได้รับในทันที
หรืองดบำบัดความต้องการในปัจจุบันของตน
เพราะเล็งเห็นผลร้ายที่จะเกิดตามมา
หรือการเพียรพยายามในปัจจุบันเพื่อจุดมุ่งหมายที่ยิ่งใหญ่ในอนาคต
|
|
ทำนองเดียวกับ
อุบล เลี้ยววาริณ (2534) กล่าวว่า
ลักษณะมุ่งอนาคตเป็นการรู้จักคิดถึงอนาคต
เล็งเห็นผลดีผลเสียที่จะเกิดขึ้นในอนาคตทั้งใกล้และไกล
ทั้งที่จะเกิดกับตนเองและสังคมในอนาคต และสามารถควบคุมตนเองให้กระทำ
หรืองดเว้นการกระทำบางอย่างได้อย่างเหมาะสม
เพื่อนำไปสู่สิ่งที่ต้องการได้ และสอดคล้องกับ กนกวรรณ อุ่นใจ (2535)
กล่าวว่า ลักษณะมุ่งอนาคต คือการมองสู่อนาคตของบุคคล
โดยที่ผู้ที่มีลักษณะมุ่งอนาคตจะสามารถคาดการณ์ไกล
และตัดสินใจเลือกกระทำอย่างเหมาะสม หาแนวทางแก้ปัญหา
และวางแผนดำเนินการเพื่อจะประสบความสำเร็จในอนาคต
|
พัฒนาการของการมุ่งอนาคต
เนอมิ (Nurmi, 1991) กล่าวว่า
ลักษณะมุ่งอนาคตเป็นลักษณะที่ซับซ้อนที่พัฒนาขึ้นในตัวบุคคลอย่างเป็นกระบวนการที่ประกอบด้วย
ขั้นตอนต่างๆ ดังต่อไปนี้
1. การตั้งเป้าหมาย
(Future-oriented motives, interests and goals)
ในขั้นนี้บุคคลจะมีการตั้งเป้าหมาย
หรือสิ่งที่ต้องการให้เกิดขึ้นในอนาคต
โดยอาศัยความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับสิ่งที่ต้องการให้เกิดขึ้นในอนาคต
ซึ่งบุคคลมีอยู่
2. การวางแผน ( Future-oriented planning )
ในขั้นนี้บุคคลจะมีการวางแผนปฏิบัติการ
เพื่อที่จะนำไปสู่เป้าหมายที่ได้กำหนดไว้ในขั้นตอนแรก
มีการตัดสินใจเลือกวิธีการ หรือแนวทางที่เหมาะสม
ตลอดจนมีการตรวจสอบว่าวิธีการหรือแนวทางนั้นจะนำไปสู่เป้าหมายได้หรือไม่
หากพบว่าแผนหรือวิธีการที่เลือกไว้ไม่สามารถนำไปสู่เป้าหมายได้
ก็มีการเปลี่ยนแปลงวิธีการเสียใหม่
3. การดูความเป็นไปได้ (Evaluation of the future)
เป็นขั้นการประเมินถึงความเป็นไปได้ของจุดมุ่งหมายหรือความต้องการในอนาคต
ตลอดจนแผนปฏิบัติการทีได้วางไว้ว่าจะประสบความสำเร็จมากน้อยเพียงใด
ผลตอบแทนที่ได้รับจากกระบวนการนี้จะส่งผลต่อการมีลักษณะมุ่งอนาคตของบุคคล
กล่าวคือ หากสิ่งที่เกิดขึ้นกับบุคคลเป็นไปตามที่คาดหวังหรือต้องการ
บุคคลก็จะมีลักษณะมุ่งอนาคตเพิ่มมากขึ้น
แต่หากว่าสิ่งที่คาดหวังไว้ไม่เกิดขึ้น
บุคคลก็จะขาดความเชื่อมั่นในอนาคต
|
|
ลักษณะมุ่งอนาคตจะเกิดจากการสะสมการเรียนรู้จากประสบการณ์ในอดีตของบุคคล
ทั้งจากการอบรมเลี้ยงดู การศึกษา การเลียนแบบ ตลอดจนสื่อมวลชน
และลักษณะมุ่งอนาคตมีความสัมพันธ์กับสภาวะทางสังคมของบุคคล
ตลอดจนวัฒนธรรมและครอบครัว
รวมทั้งต้องอาศัยความสามารถทางด้านสติปัญญาและการรู้การคิดประกอบด้วย
|
