เรียนรู้กับการกระบวนการลดเหล้าในพื้นที่ตำบลผาตอ

ตำบลผาตอ อำเภอท่าวังผา เป็นบ้านเกิดเมืองนอนของผมเอง ผมเกิดที่นี่และโตที่นี่ แต่เมื่อต้องมาทำงานจำเป็นต้องห่างเหินบ้านเกิดเมืองนอนไปบ้าง(ในการพัฒนาบ้านเกิด) แต่ก็ยังหาเวลาปลีกตัวมาช่วยในงานพัฒนาต่างๆ อยู่บ้างเมื่อมีโอกาส ครั้งนี้กลับมาเรียนรู้เรื่องการลดเหล้าของชุมชนที่นี่ จึงรู้สึกทึ่งในความพยายามของหมออนามัยและแกนนำชุมชนที่นี่ ที่เริ่มนำเอากระบวนการพัฒนาที่ดีดีมาสร้างกระบวนการเรียนรู้ให้คนในชุมชนในการสร้างสุขภาวะที่ดีให้กับคนในชุมชน

 

แกนนำชุมชนเริ่มเห็นว่าตำบลพื้นที่ข้างเคียงได้มีการกำหนดมาตรการลดเหล้า บุหรี่ เป็นเรื่องที่ดี จึงได้นำมาใช้ในพื้นที่เพื่อสุขภาพของคนในชุมชน เพราะเหล้าทำให้เกิดปัญหาสุขภาพในครอบครัว ทะเลาะเบาะแว้งกัน อุบัติเหตุเกิดขึ้นบ่อย เลิกเหล้าจึงเลิกจน ชุมชนเริ่มจากการจัดเวทีเสวนาในกลุ่มแกนนำชุมชน ผู้สูงอายุ สภาวัฒนธรรม อบต. ครู หมออนามัยในระดับตำบล เพื่อกำหนดมาตรการร่วมกัน ส่วนอบต.ได้คุยกันค้นหาคนที่ติดสุราหนักเพื่อนำไปบำบัด แล้วแกนนำก็กลับไปประชาคมหมู่บ้านของตนเอง เพื่อระดมความคิดเห็นกันในชุมชนจนเกิดมาตรการและแนวทางปฏิบัติกันในชุมชน เรื่องดีดีอย่างนี้ทุกคนเลยเห็นด้วยเพราะลดค่าจ่ายของตนเองลง สุขภาพก็ดีขึ้น เริ่มจากการงดเหล้าเข้าพรรษาและลดละเลิกในงานและกิจการอื่นๆมาตรการตำบลผาตอในการลดเหล้า1. ให้มีการออกกฎหมายเลิกเหล้าเสรี หรือ ขอความร่วมมือเลิกผลิตเหล้าเสรี หรือขายให้ 1 ขวด 1 คน2. ห้ามดื่มสุราในวัด โรงเรียน สถานที่สาธารณะและสถานที่ราชการ (กฎหมายกำหนด)3. ไม่ดื่มที่มีแอลกอฮอล์ในงานศพ (ยกเว้นป่าสุสาน งานสู่ขวัญ)4. ไม่ควรจัดงานเลี้ยงสุราในงานวันเกิดโดยเฉพาะวันเกิดเด็ก5. ห้ามจำหน่ายสุราแก่เด็ก เยาวชน อายุต่ำกว่า 20 ปี (กฎหมายกำหนด)6. ไม่ควรบังคับการดื่มเหล้านานพิธีการต่างๆ7. ห้ามดื่มเหล้าในที่ประชุมหมู่บ้าน/ตำบล8. ไม่ควรเลี้ยงหลังเลิกงานและหลังทำการเกษตรตอนเย็น9. ให้ผู้ปกครองควบคุมการดื่มสุราในเยาวชนที่เป็นบุตรหลานของตนเอง ปฏิบัติตัว เป็นตัวอย่างที่ดีแก่บุตรหลาน10. ควรกำหนดเวลางานเลี้ยง งานสังสรรค์11. นำคนติดเหล้าไปรักษา12. ลดการดื่มเหล้าในงานประเพณีกฐิน ผ้าป่า กีฬา เป็นงานที่ปลอดเหล้า13. การสนับสนุนงบประมาณขององค์การบริหารส่วนตำบลให้พิจารณาจากการให้ความร่วมมือ14. คณะกรรมการหรือมีแนวทางการลดการดื่มสุราที่ดีสามารถเป็นตัวอย่าง

มาตรการต่างๆ เหล่านี้มีรายละเอียดและการบังคับใช้ที่แตกต่างกันไปในแต่ละหมู่บ้าน สิ่งสำคัญคือการช่วยกันสอดส่องดูแล และช่วยกันพูดคุยทำความเข้าใจร่วมกัน ไม่มีบทลงโทษกัน แต่สังคมจะช่วยกันพิจารณาให้ความรู้แก่คนนั้นๆ ปัญหาที่ยังคงพบในแก่การดื่มเหล้าของกลุ่มวัยรุ่นและมีการทะเลาะวิวาทกันผลการดำเนินงานทำให้บุหรี่ร้านค้าไม่มีการจำหน่ายแล้ว แต่ยังมีคนที่สูบบุหรี่ยามวนอยู่บ้าง ส่วนกลุ่มต้มเหล้าเสรีบางรายก็เลิกกิจการไป (เดิมมี 3 แห่ง เหลือเพียง 1 แห่ง)การเลี้ยงเหล้าในงานการเกษตรชาวบ้าน (ปกติในการทำการเกษตรหลังเลิกงานชาวบ้านมักจะเลี้ยงเหล้ากัน เพราะความเชื่อเรื่องเหล้าจะช่วยเหนื่อยแก้ปวดกัน) บอกว่า พอมีเจ้าหนึ่งไม่เลี้ยง เจ้าต่อไปก็จะไม่เลี้ยงเพราะขาดทุนเจ้าอื่น และสิ้นเปลืองกว่าเจ้าอื่น ทำให้มีเงินเก็บมากขึ้นงานกีฬาของชุมชนปีก่อนหมดเหล้าไป 40 แกลลอน ปีนี้ลดไปไม่ถึง 20 แกลลอน ส่วนกีฬาตำบลที่อบต.ให้การสนับสนุนปีนี้ได้งดเหล้าโดยเด็ดขาด งานฉลองพระธาตุของบ้านนาหนุนที่ผ่านมาไม่กี่วัน จัดกัน 3 วัน 2 คืน ไม่มีเหล้าเลย เป็นบทพิสูจน์ความตั้งใจจริงของชุมชนได้เป็นอย่างดีว่าเราตั้งใจร่วมกันทำบุญ จึงไม่ต้องทำบาปด้วยการผิดศีลข้อที่ห้า            ปัจจัยความสำเร็จ อยู่ที่ตัวแกนนำ กรรมการ ต้องเป็นแบบอย่างที่ดี ความยั่งยืนนั้นอยู่ที่ชาวบ้านสานต่อ ตอกย้ำกันต่อเนื่อง ใช้มาตรการขอความร่วมมือไม่กดดันกันเกินไป             ผมรู้สึกปิติครับที่ชุมชนบ้านเกิดมีเรื่องราวดีดีให้ได้เรียนรู้ แม้ว่าจะเป็นจุดเริ่มต้นเล็กๆ และทำได้บางส่วน แต่ในความรู้สึกของผมที่คลุกคลีกับชาวบ้านที่นี่มาค่อนชีวิต ผมว่านี่เป็นพลังอันยิ่งใหญ่ของชุมชน เพียงแค่เปลี่ยนวิธีคิดชีวิตก็เปลี่ยนไป ขอเป็นกำลังใจให้ครับ