แนวคิดการจัดการศึกษาภายใต้ การสร้างโอกาสให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการจัดการศึกษาที่เหมาะสมกับสภาพของแต่ละท้องถิ่น จัดว่าเป็นแนวคิดบนฐานแห่งการผสมผสาน ด้วยความแตกต่างในภูมิสังคมของแต่ละท้องถิ่นและด้วยสำนึกอันยาวนานของชุมชนท้องถิ่นที่มีต่อระบบการศึกษา แสดงถึงความผูกพัน ที่โยงใยในความเชื่อมโยงบ้าน วัด โรงเรียน เพียงแต่กระแสโลกอันหลากหลายได้เข้ามามีผลกระทบต่อการเชื่อมโยง ก่อเกิดความแปลกแยกที่การศึกษาได้ดีดตัวหนีห่างความเป็นชุมชนท้องถิ่น ซึ่งอาจด้วยสาเหตุอื่นใดอีกก็ตาม
ณ วันนี้ กระแสการเรียกร้องให้หวนคืนสู่รากเหง้า ก่อกระแสเกิดขึ้นทั่วทุกหย่อมหญ้า การศึกษากลายเป็นเป้าหมายสำคัญ ที่ถูกผลักดันให้เป็นทั้งสาเหตุ กระบวนการ และผลพวงแห่งการพัฒนาในแทบทุกเรื่อง การคืนสู่รากเหง้าคงไม่ใช่การหวนคืนไปใช้การเดินทางด้วยเกวียน คงไม่ใช่หวนคืนไปนุ่งใบไม้ เพียงแต่หวนคืนสู่การเรียนรู้ที่จะอยู่ด้วยการพึ่งพาตนเอง ซึ่งก็คือการพึ่งพาความเป็นไทย
มุมมองใหม่ต่อกระบวนการเรียนรู้ในสังคมไทย ผมเห็นว่าเริ่มให้ความสำคัญต่อการใช้เรื่องราวการเรียนรู้ในระดับปัจเจกและการเรียนรู้ของชุมชนเล็กๆเพื่ออธิบายกระบวนการเรียนรู้ของผู้คน กลุ่มคน อย่างชัดเจน ครอบคลุมทุกแง่มุม ด้วยเหตุผลสำคัญก็คือการเรียนรู้ได้ถูกยึดโยงกับหลักภูมิสังคม ที่บ่งบอกถึงความแตกต่างในสภาพทางกายภาพ ศิลปวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี และปัจจัยแวดล้อมอื่นๆอีกมากมาย
สรุปว่ากระบวนการเรียนรู้ของผู้คน ที่เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ จะเป็นส่วนหนึ่งที่จะนำพาสังคมไทยให้ผ่านพ้นภาวะอันน่าอึดอัดเช่นปัจจุบัน ดังนั้นทุกคนต้องบริหารกระบวนการเรียนรู้ของตนเองพร้อมๆกับเสริมสร้างทักษะการบริหารกระบวนการเรียนรู้ต่อคนรอบข้าง บนฐานแห่งความเป็นจริงที่ไม่หลอกตัวเองและคนรอบข้าง