เรื่องเล่า.. จากการเดินทาง ๓

เปลี่ยนวิฤติให้เป็นโอกาส.... ให้เกิดพระเอกตัวจริง คือ ชาวบ้าน , องค์กรและหน่วยงานคือพี่เลี้ยงและผู้สนับสนุน

          พี่น้องชาวชุมชนบ้านศรีรายา และกรรมการชุมชนหลายท่าน  ทั้งผู้ใหญ่บ้าน  ประธานชุมชน ให้การต้อนรับเป็นอย่างดี  นำพวกเราเดินเที่ยวชมบ้านเรือน ร้านรวง  ที่ปลูกสร้างด้วยไม้ตั้งทอดขนานไปกับชายฝั่งทะเลในด้านซ้ายมือ  ลักษณะบ้านเรือนนั้นยื่นออกไปนอกชายฝั่งมีน้ำท่วมถึง  เมื่อยามน้ำขึ้น   มีสะพานหรือท่าน้ำสำหรับเรือจอดไว้เป็นช่วง ๆ    บ้านเรือนส่วนใหญ่แล้วเป็นของพี่น้องไทยจีน  .... ทางด้านขวามีศาลเจ้าที่มีร่องรอยถูกใช้งานมาเนิ่นนาน  และยังคงความเป็นเอกลักษณ์เป็นที่เคารพเชื่อถือของชาวบ้าน  ....กรรมการชุมชนเล้าว่า "   ชุมชนแถบบนี้เป็นชุมชนเก่าแก่หลายร้อยปีอยู่ในเขตเทศบาล   ตรงหน้าอำเภอเก่า .... ที่มีสะพานเทียบท่าเรือใหม่ ๆ  นั้น  เมื่อตอนเกิดคลื่นสึนามิ  ได้พัดเอาท่าเทียบเรือพังไปทั้งหมด  แต่ไม่พัดเอาบ้านเรือนแม้นสักหลังเดียว   ... พวกเราเชื่อว่า   กรมหลวงชุมพรได้ปกปักษ์รักษาไว้  "   ( ตรงวงเวียนทางไปท่าเทียบเรือมีรูปปั้นกรมหลวงชุมพรประดิษฐ์ไว้ ) 

          จากนั้นคณะ ได้พาพวกเราไปชมอาคารไม้สองชั้น ( เป็นที่ว่าการกิ่งอำเภอเกาะลันตาเก่า ) ที่กำลังปรับปรุงทาสีใหม่ เพื่อเตรียมไว้สำหรับเป็นพิพิทธภัณฑ์ชาวเกาะลันตา  ซึ่งจะรวบรวมวีถีชีวิตความเป็นอยู่ของชาวเกาะลันตาตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบัน  ที่มีจุดเด่นคือ  การอยู่ร่วมกันของคนสามเชื้อชาติ  สามศาสนา  คือ ไทยจีนพุทธ  ,ไทยมุสลิม ,  ไทยใหม่ ( ชาวอุรักลาโว้ย )  .... คุณรวงทอง ( เจ้าหน้าที่โครงการฟื้นฟูวีถีชีวิตชุมชนดั้งเดิมและการจัดการระบบนิเวศที่ยั่งยืนของเกาะลันตา )และกรรมการชุมชน  ได้ต้อนรับด้วยอาหารและเครื่องดื่ม  พร้อมทั้งบรรยายถึงประวัติและพัฒนาการของเกาะ  พร้อมทั้งการดำเนินงานของเครือข่ายชุมชนฟื้นฟูเกาะลันตา  ซึ่งมีทั้งหมด  14  ชุมชน เพื่อฟื้นฟูและ พัฒนาชาวเกาะลันตาให้ยั่งยืน .... ใช้วิกฤติของสึนามิให้เป็นโอกาสให้เกิดการวางระบบการพัฒนาที่ยั่งยืน   ....โดยความร่วมมือของหลาย ๆ ฝ่าย  ของชุมชน  และ ภาครัฐ , ท้องถิ่น , เอกชน , องค์กรเอกชนที่ได้รับการสนับสนุนจาก  UNDP จึงเกิดเป็นโครงการ ฯ ข้างต้น และ ใช้ฐานของเครือข่ายฯ ชุมชนจำนวน  28  คน  เป็นผู้ดำเนินการ  และมีพี่เลี้ยงจากหน่วยงานต่าง ๆ เป็นผู้สนับสนุน .....

            ได้มียุทธศาสตร์ในการทำงานดังนี้  หนึ่งยุทธศาสตร์ สร้างฐานและสร้างองค์กรชุมชน   เน้นการแก้ไขปัญหาสึนามิ  สร้างงานไหม่  พัฒนาระบบองค์กรชุมชนและสร้างพลังขององค์กรชุมชน  ให้เป็นรากฐานของสังคม     สองยุทธศาสตร์วัฒนธรรมดั้งเดิมสู้โลกาภิวัฒน์  เน้นการฟื้นฟูและส่งเสริมศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น  ผ่านกิจกรรมการแสดง  บ้านเรือน  หลักสูตรท้องถิ่น  ศาลาร็องแง็ง-หอชาติพันธ์ชาวเล  พิพิทธภัณฑ์ชาวเกาะลันตา และการจัดงานประเพณีลานตาลันตา... ทุกกิจกรรมจะสร้างความตระหนักรู้ของคนในท้องถิ่นและการรับรู้แก่คนภายนอก   ยุทธศาสตร์ที่สาม พื้นที่ตัวอย่างกับความชอบธรรมทางสังคม  เน้นการจัดการทรัพยากรและสิ่งแวดล้อมให้เป็นตัวอย่าง และจุดประกายทางสังคม  พร้อมพัฒนาให้เป็นพลังให้เกิดเป็นประเด็นของสาธารณะ      ยุทธศาสตร์ที่สี่ ร่วมปฏิรูปสังคมและการเมือง  โดยการสร้างพลังของเครือข่ายเอง และร่วมกับเครือข่าย  ชุมชนอื่น ๆ  เพื่อการแลกเปลี่ยนเรียนรู้และสร้างพลังในการปฏิรูปสังคม

            ข้อสังเกต  ... 1. การใช้พลังจากการเกิดวิฤติแปรเปลี่ยนให้เป็นพลังในการพัฒนา  โดยใช้กระบวนการเรียนรู้และเคารพในศักดิ์ความเป็นที่เท่าเทียมกัน   2. การร่วมประสานความร่วมมือจากหลาย ๆ ฝ่าย และใช้พื้นที่เป็นตัวตั้ง  ชาวบ้านเป็นพระเอก   3. การสร้างฐานของชุมชนด้วยองค์กรชุมชนและเน้นความเป็นวิถีของเขา   4.แม้นจะเป็นเครือข่ายเป็นเอกภาพแล้ว แต่ต้องไปเชื่อมประสานกับเพื่อน  ๆ เพื่อการเรียนรู้และหนุนเสริมต่อกันในอนาคต   5. แม้นที่จะต้องต่อสู้กับกระแสของทุนนิยม - โลกาภิวัฒน์อีกซีกเกาะหนึ่งที่กำลังก่อพิบัติต่อทรัพยากรธรรฒชาติและสิ่งแวดล้อม ( การท่องเที่ยว )     แต่มิได้หลงไปกับสิ่งใหม่ที่เข้ามา  แต่เรียนรู้ที่จะอยู่กับสิ่งใหม่ด้วยการรักษาความเป็นตัวตน   คงความ อัตลักษณ์ให้ยาวนานและยั่งยืน   ... มิใช่การปะทะหรือต่อสู้เพื่อเอาชนะ  แต่ใช้สิทธิความเป็นมนุษย์และคุณค่า  ต่อสู้อย่างอหิงสา

        ตอนต่อไปค่อยกล่าวถึงวิถีชีวิตและความเป็นอยู่สามเชื้อชาติ  พร้อมกับพื่น้องชาวไทยใหม่....