ปฏิรูปสังคมด้วยความรู้
ความสำเร็จของการพัฒนาสังคม บอกได้ด้วยการศึกษาของประชาชน มีคนเคยพูดขึ้นในวงสนทนากับผมครั้งหนึ่ง แต่ผมจำไม่ได้ว่าใคร ใจความในการพูดคือ ผู้นำเผด็จการชอบประชาชนโง่ เนื่องจากเขาสามารถควบคุมได้ง่าย แต่ในขณะเดียวกันผู้นำที่ดี เขาต้องการให้ประชาชนมีความรู้ เพื่อการพัฒนาที่ยั่งยืน
ความรู้จึงเป็นหัวใจสำคัญของการสร้างคุณภาพคนและสังคม ไม่มีการพัฒนาที่ยั่งยืนจนกว่าประชาชนจะมีการศึกษา และประเด็นนี้เป็นประเด็นที่อิสลามให้ความสำคัญที่สุด อิสลามถือว่า บุคคลคนหนึ่งจะไม่ถือว่าเป็นผู้ที่ศรัทธาในศาสนาที่สมบูรณ์ จนกล่าวเขาจะศรัทธาด้วยความรู้ที่ถูกต้อง ด้วยเหตุนี้โองการแรกของคัมภีร์อัลกุรอานจึงเริ่มต้นด้วยการให้อ่าน อ่านและจดบันทึก เรียนรู้ในสิ่งที่ไม่รู้ และที่สำคัญคือด้วยความรู้นั้นจะทำให้รู้จักพระเจ้าผู้สร้างทุกสรรพสิ่ง
และด้วยการให้ความสำคัญของการศึกษา เราจึงเห็นผลสำเร็จของการปฏิรูปสังคมที่ชัดเจนภายใต้การนำของท่านศาสนฑูตมูหัมมัด (ซ.ล) จากสังคมอาหรับที่ป่าเถือนและไร้ซึ่งความรู้ กลับกลายเป็นสังคมของผู้มีอารยธรรมและแสวงหาความรู้
สังคมอาหรับก่อนการประกาศศาสนาอิสลาม เป็นสังคมที่ล่าหลัง และเป็นสังคมที่เอารัดเอาเปรียบระหว่างกัน ในสมัยนั้นมีบันทึกว่า นครมักกะฮ์ทั้งนคร มีผู้รู้เพียง 7 คนเท่านั้น แต่ความเปลี่ยนแปลงทั้งหลายทั้งปวงเกิดขึ้นภายหลังจากหลักคำสอนของศาสนาอิสลามได้แพร่ขยายและนำไปสู่การปฏิบัติแล้วเท่านั้นเอง อะไรคือความยิ่งใหญ่ของศาสนาอิสลามที่สามารถสร้างคนและสังคมให้มีบทบาทสำคัญต่อโลกได้
การศึกษาคือกลไกสำคัญสำหรับการพัฒนา ซึ่งศาสนาอิสลามได้ให้ความสำคัญเป็นอันดับแรก และผลของการดำเนินการทางด้านนี้ของอิสลามปรากฏอย่างชัดเจนในโลกการศึกษาปัจจุบัน อิสลามนำพาสังคมออกจากโลกแห่งความงมงายและอวิชาต่างๆ ได้สำเร็จและยังเป็นแบบอย่างให้กับอีกหลายสังคมได้เกิดการเคลื่อนไหวเพื่อการพัฒนาและประสบความสำเร็จตามมา นอกจากนี้ศาสตร์ ความรู้ในหลายแขนงในปัจจุบันสามารถอ้างอิงถึงต้นต่อของการพัฒนาได้ว่ามาจากอิสลาม เช่น การแพทย์ คณิตศาสตร์ ดาราศาสตร์ ประวัติศาสตร์ เป็นต้น การพัฒนาองค์ความรู้ต่างๆ ให้มีความลึกซึ้งและขยายออกอย่างกว้างขวางนี้ล้วนแล้วมาจากหลักคำสอนของศาสนาที่กระตุ้นให้ผู้ที่ศรัทธาเกิดความใคร่รู้ใคร่ศึกษา อิสลามปฏิเสธการศรัทธาที่ปราศจากความรู้ ในขณะเดียวกันอิสลามยังส่งเสริมให้ผู้ศรัทธาทั้งหลายได้ศึกษา ทั้งนี้เนื่องจากการศึกษาอย่างลึกซึ้งและถูกต้องนั้นจะนำมาซึ่งความศรัทธาที่มั่งคงต่อพระเจ้าและศาสนาของพระองค์
ตัวอย่างของการปฏิรูปสังคมโดยกระบวนการการศึกษาของศาสนาอิสลาม สามารถสร้างคุณค่านานับประการแก่โลกใบนี้มาแล้วในอดีต แต่ทำไมผู้นำรัฐในปัจจุบันจึงมองเรื่องของการศึกษาเป็นเรื่องรองๆ จากเรื่องอื่นๆ เขาคิดที่จะแก้ปัญหาเพียงปลายเหตุตลอดไป เพราะหาต้นเหตุไม่เจอ หรือว่าต้องการให้ประชาชนอยู่ในโลกที่โง่เขลาเพื่อการปกครองที่เรียบร้อยตลอดไปหรือเปล่าความเห็น (1)
เห็นด้วยกับอาจารย์ ซึ่งความรู้ปนึ่งแสงสวางที่นำสังคมสู่ความสำเร็จ
แต่ความรู้ต้องคู่กับการปฎิบัติที่ถูกต้อง