ค้นหาสาเหตุรากเหง้า (Root Cause) คือ ความพยายามที่จะหาสาเหตุที่เป็นต้นตอของปัญหาจริง ๆ เพื่อให้เกิดการแก้ปัญหาอย่างยั่งยื่น การกระโดดไปสู่การแก้ปัญหาโดยไม่เข้าใจรากเหง้าของปัญหามักจะนำไปสู่การสูญเสียเวลาและทรัพยากร ผู้ที่จะให้ข้อมูลในส่วนนี้ได้ดีที่สุดคือผู้ปฏิบัติงานที่สัมผัสกับปัญหาโดยตรง ซึ่งควรได้รับเชื้อเชิญเข้ามามีส่วนร่วมด้วย การวิเคราะห์สาเหตุรากเหง้าอาจทำได้ 2 วิธีคือ1. ใช้คำถาม “ทำไม” ไล่ไปเรื่อย ๆ วิธีนี้เหมาะสำหรับสาเหตุของปัญหาที่เป็นรูปธรรมชัดเจน ผู้ปฏิบัติงานมีความเข้าใจลักษณะของการเกิดปัญหาดี เช่น สาเหตุของเปลไม่พอ (ทำไมเปลไม่พอ) เพราะเปลชำรุด, (ทำไมเปลชำรุด) เพราะขาดการบำรุงรักษา,(ทำไมขาดการบำรุงรักษา) เพราะไม่มีแผนบำรุงรักษา ดังนั้นสาเหตุรากเหง้าอันหนึ่งของการที่เปลไม่พอ คือการไม่มีแผนบำรุงรักษา มีข้อควรระวังถ้าหากไล่ไปถึงสาเหตุที่จะเป็นการกล่าวโทษตัวบุคคลแล้วควรหยุดไว้ที่ตรงนั้นเพราะการไล่ต่อไปจะไม่เกิดประโยชน์2. ใช้วิธีจัดระบบด้วย Relation Diagram เป็นวิธีตรวจสอบความสัมพันธ์ของสาเหตุต่าง ๆ ทุกคู่ วิธีนี้เหมาะสำหรับสาเหตุที่ค่อนข้างเป็นนามธรรมหรือมีความเกี่ยวโยงกันสูง
ในกระบวนการค้นหาปัญหาของหน่วยงานเพื่อมาทำ CQI ในครั้งนี้ของข้าพเจ้า ทุกคนในทีมงานต้องเข้ามามี่วนร่วมอย่างจริงจังเพื่อให้ได้ปัญหาที่แท้จริง แล้วหน่วยงานของท่านเป็นอย่างไร