มุมมองการทำงานที่แตกต่าง : บทเรียนจาก “ป้าศรีบัว” กับ “ลุงทองดี”

มุมมองการทำงานที่แตกต่าง

บทเรียนจาก “ป้าศรีบัว” กับ “ลุงทองดี”

 

ผมละสายตาจากการมองอุบัติเหตุการเฉี่ยวชนของรถยนต์คู่หนึ่งบนท้องถนน เพื่อขับรถอย่างรีบเร่งให้ทันเวลาเข้างานในตอนเช้า ความคิดที่ต่อเนื่องจากอุบัติเหตุ ทำให้ผมมโนภาพเห็นคู่กรณีปะทะคารมกันอย่างหน้าดำคร่ำเครียด โดยไม่มีใครยอมรับว่าฝ่ายใดเป็นคนผิด

บทสุดท้ายของห้วงความคิด ก็ทำให้ผมสรุปได้ว่า อุบัติเหตุเป็นเรื่องธรรมดา ในเมื่อรถยนต์เพิ่มวันละมากกว่า 700 คัน ในเมืองโตเดี่ยวอย่างเช่นกรุงเทพฯ

มโนทัศน์ของคนซื้อรถกับคู่กรณีทั้งสองคน จึงมีเหตุผลที่น่ารับฟังมาสนับสนุนการกระทำของตนเอง และเหตุผลที่หยิบยกมา ก็ดูจะเข้าท่าเข้าทาง สามารถอำพรางความผิดพลาดของตนเองในปัญหาต่าง ๆ ได้อย่างน่ารับฟัง

ถ้ากลับไปถามคู่กรณีคู่นั้นว่าใครผิดก็คงไม่มีเสียงจากผู้ใดที่อยากจะบอกว่าตนเองผิด และถ้ากลับไปถามคนซื้อรถ เกือบทุกคนมีเหตุผลที่ดูแล้วสมเหตุสมผล ในอันที่จะบอกว่าการตัดสินใจซื้อนั้น มันเป็นความจำเป็นและไม่ผิด (ที่จะซื้อมาขับ)

เรื่องราวของรถยนต์กับเหตุการณ์บนท้องถนน ก็ทำให้ผมอดที่จะนำเรื่องของ “เหตุผล” ไปทาบกับชีวิตของ “ลุงทองดี” คนเก็บของเก่าแถบวัดเสมียนนารี รวมทั้งเรื่องราวเกี่ยวกับ “ป้าศรีบัว” ในที่ทำงานของผมไม่ได้

เหตุที่ผมต้องนึกถึงลุงทองดี ก็เพราะชีวิตลุงเป็นผู้หนึ่งที่ใช้ถนน รถซาเล้งเก่า ๆ ขับไปแถบประชานิเวศน์ 1 ทุกวัน ก็เพราะด้วยความจำกัดในเรื่องรายได้ ทำให้ลุงไม่เคยหาเหตุผลเพื่อบอกว่าทำไมลุงต้องมีรถ (ซาเล้ง) ด้วย เพราะความซับซ้อนของชีวิตมีมากมายที่ต้องคิด ลุงจึงรู้แต่เพียงว่ามันสามารถนำพาลุงไปเก็บของเก่าได้ไกลขึ้น หาเงินเพื่อเลี้ยงลูกเลี้ยงเมียได้มากขึ้น

ลุงบอกว่า “ก็ลุงมันจน” ก็ดูเป็นบทสรุปที่ดีที่สุดของข้อจำกัดในการใช้เวลาที่มีค่าเพื่อไปหาคำพูดที่มีเหตุผล เพื่อเข้าข้างตัวเอง

รถจึงไม่ใช่จิตวิญญาณและไม่ใช่คำตอบที่ลุงจะมัวมาเสียเวลาหยิบยกขึ้นมาคิด ลุงจึงไม่รู้หรอกว่า รถพลังงานคนแก่ ๆ เช่นลุงก็ทำให้รถหรู ๆ ติด

คำผรุสวาทที่ลอยมาปะทะหูเหี่ยว ๆ ของลุงอยู่บ่อย ๆ ก็ทำให้ลุงยิ่งสงสัยว่ามันไปกระทบกระเทือนการดำรงชีวิตของคนรวยที่ขับรถเก๋งมากมายอย่างไร?

ชีวิตของลุงจึงเป็นทุกอย่าง ทั้งตะกวด อหิวาตกโรค และสรรพสัตว์ที่ผู้ขับรถยนต์ทั้งหลายประเคนให้ เมื่อไปเกะกะขวางทางพวกเขา

ในที่ทำงาน ผมก็พบเห็นคนทำงานที่หาเหตุผลเก่ง เช่นเดียวกับผู้ที่มีเหตุผลของการซื้อรถ หรือผู้ที่ขับรถชนกันแล้วตั้งป้อมว่าตนเองไม่ผิด ถึงแม้ว่าคนประเภทนี้อาจเป็นคนส่วนน้อย ที่ยึดตัวเองเป็นศูนย์กลางในทุกสิ่งทุกอย่าง และมีความสามารถในการเรียกร้องให้คนรอบข้างเข้าใจตนเอง

แต่เหตุการณ์ที่ผมมักจะพบอยู่บ่อย ๆ จะเป็นเรื่องที่เกี่ยวกับการเรียกร้องฟาซิลิตี้ทั้งหลายในองค์กร เช่น คอมพิวเตอร์ไม่เพียงพอ ทำให้ทำงานไม่ได้ ซึ่งตามความจริง คอมพิวเตอร์ก็ไม่ได้มีนัยต่อการทำงาน รวมทั้งผลงานที่จะดีหรือไม่ดีที่เกิดขึ้นตามมาด้วย

วิธีการพูดอย่างมีเหตุผล จึงสามารถสร้างน้ำหนักต่อข้อเรียกร้อง และเป็นกลไกการป้องกันตนเอง ที่มักสร้างความน่าเชื่อถือจากผู้รับฟัง หรือหัวหน้างานได้เป็นอย่างดี

ขณะที่ชีวิตของ Blue Collar อย่างป้าศรีบัว คนทำความสะอาดในที่ทำงานของผม ข้อจำกัดจากความรู้ และจากตำแหน่งหน้าที่ ทำให้ป้าไม่คิดที่จะเรียกร้องความพร้อมของไม้กวาด หรือไม้ถูพื้นให้มันมีมากจนเกินความจำเป็น

ชีวิตของป้าศรีบัวกับลุงทองดี จึงเป็นสัญลักษณ์ของผู้คนที่เป็นเบี้ยตัวเล็ก ๆ ที่มักมองข้ามรายละเอียดเกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม หรือสิ่งที่เป็นปริมณฑลของการทำงาน

ชีวิตของลุงกับป้ากับการให้ความสำคัญในชีวิต จึงมีรายละเอียดอยู่เพียงแค่เงินที่หาได้ในแต่ละวัน หรือเงินเดือน เงินครึ่งเดือนที่จะได้รับ

ส่วนชีวิตของคนทำงาน White Collar จะให้รายละเอียดในเรื่องที่เกี่ยวข้องกับงาน พอ ๆ กับการเรียกร้องเงินเดือนที่จะต้องได้รับ ที่อาศัยวาทศิลป์ในการเรียกร้องอย่างสมเหตุสมผล

ประสบการณ์ชีวิตที่ซับซ้อน หรือที่ Robert เพื่อนของผมเรียกว่า Sophisticated Life ได้สะท้อนให้เราได้รับรู้ว่า เงื่อนปมและเงื่อนไขในชีวิตของแต่ละคนแตกต่างกันไปตามสภาพแวดล้อมของแต่ละชีวิต

ความรวย กับ ความจน

ป.4 กับ ปริญญาตรี

สร้างมนุษย์ให้มีเป้าหมาย และวิธีการทำงานที่ไม่เหมือนกัน รวมทั้งผลต่อเนื่องจากวิธีคิด วิธีปฏิบัติก็สามารถก่อให้เกิดปัญหา หรือนำมาซึ่งการสร้างสรรค์ในชีวิตและองค์กรได้แตกต่างกัน

ป้าศรีบัวก็ยังทำความสะอาดออฟฟิศโทรม ๆ ต่อไป ส่วนลุงทองดีก็ยังขับขี่รถซาเล้งอย่างเหน็ดเหนื่อย และอ่อนล้า แต่ก็ไม่มีสิทธิสร้างเงื่อนไขให้กับใคร.....

 

หมายเหตุ : เป็นงานเขียนเก่าของผม ตีพิมพ์ในหนังสือพิมพ์คู่แข่งรายวัน ฉบับวันพุธที่ 13 พฤศจิกายน พ.ศ. 2539 ตัวละครอย่างป้าศรีบัว และลุงทองดี เป็นแค่การตั้งชื่อสมมติ แต่ถ้าป้าและลุงมีชีวิตู่จริง ๆ วันนี้แกก็คงอายุ 70-80 ปีแล้ว เพราะถ้านับเวลาที่เขียนงานชิ้นนี้จนถึงตอนนี้ก็เกือบจะ 27 ปี โลกนี้คือละครจริง ๆ ครับ