ห้ามคนธุรกิจเล่นการเมืองป้องกันผลประโยชน์ทับซ้อนได้จริงหรือ (Could banning businessmen be politicians prevent conflict of interests?

สิ่งที่ค้างคาใจผมมาตลอดในระบบการเมืองไทยคือ ‘การห้ามไม่ให้นักธุรกิจหรือมีหุ้นในธุรกิจเป็นนักการเมือง เพื่อป้องกันผลประโยชน์ทับซ้อน’ นัยว่าคนมีธุรกิจ หรือหุ้นในธุรกิจจะเข้าแสวงหาประโยชน์ หรือมีการช่อราษฎร์บังหลวง ก็เลยทำให้คนที่เคยเป็นนักธุรกิจและรวยแล้วที่ประสงค์จะเสนอตัวเข้าทำหน้าที่ทางการเมืองต้องโอนหุ้นให้คนอื่น หรือขายธุรกิจให้หมดก่อนค่อยเป็นนักการเมือง และสมัครรับเลือกตั้งได้ 

ซึ่งผมเห็นว่าเป็นความคิดที่บ้องตื้นมากที่สุด และจริงๆ แล้วมันเปิดช่องให้มีผลประโยชน์ทับซ้อนได้มากยิ่งขึ้นเสียด้วยซ้ำ เพราะบริษัทที่เคยเป็นของผม แต่ตอนที่ผมเป็นนักการเมืองมันไม่ใช่ของผมอีกต่อไปแล้ว  

และจริงๆ แล้วทุกกิจการก็ควรมีสิทธิเท่ากันในการที่จะได้รับประโยชน์จากการสนับสนุนของรัฐ ไม่ว่าจะเป็นธุรกิจของใคร และถ้ามีการฮั้วประมูล หรือได้ธุรกิจมาอย่างไม่ถูกต้อง ก็ต้องได้รับโทษเช่นเดียวกัน และผนวกว่าถ้าธุรกิจที่นักการเมืองเป็นเจ้าของก็ต้องได้รับโทษมากกว่าคนทั่วไป ครับ 

ก่อนหน้าโน้นผมก็ได้แต่สังสัย และไม่ชอบใจหลักคิดนี้ จนกระทั่งนายทรัมป์ลงสมัครเป็นประธานาธิบดีของประเทศสหรัฐอเมริกา โดยไม่ต้องขายธุรกิจ หรือโอนหุ้นธุรกิจของตนให้คนอื่นก่อนค่อยเข้าสู่วงการเมืองได้ หลังจากศึกษาเรื่องนี้ดูก็พบว่าเขาไม่มีกฎหมายห้ามไว้เหมือนเรา 

และหลังจากนั้นผมก็ศึกษาต่อไปว่ามีประเทศไหนบ้างที่ไม่ห้ามนักธุกิจ หรือคนที่มีหุ้นในธุรกิจเป็นนักการเมืองก็พบว่ามีหลายประเทศครับ นอกเหนือจากประเทศสหรัฐอเมริกา เช่น ประเทศอังกฤษ ประเทศเยอรมันนี ประเทศออสเตรเลีย และประเทศฝรั่งเศส เป็นต้น แล้วประเทศเหล่านี้เขาทำอย่างไรจึงป้องกันการทุจริต หรือผลประโยชน์ทับซ้อนระหว่างนักการเมืองกับธุรกิจส่วนตนได้ ซึ่งพอได้ข้อสรุปดังนี้ 

1. เปิดเผยทรัพย์สิน และหนี้สินก่อนเข้าสู่ตำแหน่ง และหลังจากพ้นจากตำแหน่ง (คุ้นๆ)
2. มีกฎหมายว่าด้วยผลประโยชน์ทับซ้อน เช่น การกำหนดไม่ให้ดำเนินการธุกรกิจที่ทำให้ธุรกิจส่วนตนได้ประโยชน์จากการกำหนดนโยบาย เป็นต้น (เราก็มีเช่นกัน)
3. กำหนดข้อจำกัดในการทำธุรกิจ หรือค้าขายภายในประเทศ 
4. การมีคณะกรรมการ หรือกลไกเพื่อตรวจสอบจริธรรมในการทำธุรกิจทุกกิจการถ้วนหน้า ไม่เว้นแต่ของนักการเมือง 
5. การกำหนดบทลงโทษกรณีที่ผู้ดำรงตำแหน่งทางการเมืองที่ทำผิดกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับการทำธุรกิจ         เป็นต้น 

 แล้วผมก็เก็บเรื่องนี้ไว้ในใจจนกระทั่ววันนี้ วันที่ได้ข่าวว่าจะมีการร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ผมจึงอยากส่งความสึก และสัญญาณของการเปลี่ยนแปลงเรื่องนี้มายังผู้ที่จะร่างรัฐธรรมนูญ รัฐบาล นักการเมือง และผู้เกี่ยวข้องทุกคน โปรดได้พิจารณาประเด็นนี้กันด้วยครับ 
 

ขอบคุณครับ 

สมาน อัศวภูมิ 

25 กันยายน 2566