เรื่องความพ่ายแพ้ของพระเจ้าโกศล
เรื่องความพ่ายแพ้ของพระเจ้าโกศล
พลตรี มารวย ส่งทานินทร์
๒๕ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๖๖
พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ [ฉบับมหาจุฬาฯ]
ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต
๑๕. สุขวรรคหมวดว่าด้วยความสุข
๓. โกสลรัญโญปราชยวัตถุ
เรื่องความพ่ายแพ้ของพระเจ้าโกศล
(พระผู้มีพระภาคตรัสพระคาถานี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ดังนี้)
[๒๐๑] ผู้ชนะย่อมก่อเวร ผู้พ่ายแพ้ย่อมนอนเป็นทุกข์ ผู้ละทั้งความชนะและความพ่ายแพ้ได้แล้ว มีใจสงบ ย่อมนอนเป็นสุข
-----------------------
คำอธิบายเพิ่มเติม นำมาจากบางส่วนของอรรถกถา
ขุททกนิกาย คาถาธรรมบท สุขวรรคที่ ๑๕
๓. เรื่องปราชัยของพระเจ้าโกศล [๑๕๙]
ข้อความเบื้องต้น
พระศาสดา เมื่อประทับอยู่ในพระเชตวัน ทรงปรารภความปราชัยของพระเจ้าโกศล ตรัสพระธรรมเทศนานี้ว่า.
อาแพ้หลาน
ได้ยินว่า พระเจ้าโกศลนั้นทรงอาศัยกาสิกคาม รบอยู่กับพระเจ้าอชาตศัตรู ผู้เป็นพระเจ้าหลาน อันพระเจ้าอชาตศัตรูนั้นให้แพ้แล้ว ๓ ครั้ง ในครั้งที่ ๓ ทรงดำริว่า "เราไม่อาจจะยังเด็กซึ่งมีปากยังไม่สิ้นกลิ่นน้ำนมให้แพ้ได้, ประโยชน์อะไรด้วยความเป็นอยู่ของเรา?" ท้าวเธอทรงตัดพระกระยาหาร เสด็จบรรทมบนพระแท่น.
ครั้งนั้น ความเป็นไปอันนั้นของท้าวเธอ กระฉ่อนไปทั่วพระนคร.
ภิกษุทั้งหลายกราบทูลแด่พระตถาคตว่า "ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ได้ยินว่า พระราชาทรงอาศัยกาสิกคาม อันพระเจ้าอชาตศัตรูให้ทรงปราชัยแล้ว ๓ ครั้ง, บัดนี้ ท้าวเธอทรงปราชัย (กลับ) มาแล้ว ทรงตัดพระกระยาหารผทม (บรรทม) บนพระแท่น ด้วยทรงดำริว่า ‘เราไม่อาจจะยังเด็กซึ่งมีปากยังไม่สิ้นกลิ่นน้ำนมให้แพ้ได้, ประโยชน์อะไรด้วยความเป็นอยู่ของเรา?"
พระศาสดาทรงสดับกถาของภิกษุเหล่านั้นแล้ว ตรัสว่า "ภิกษุทั้งหลาย แม้ผู้ชนะย่อมก่อเวร ฝ่ายผู้แพ้ย่อมอยู่เป็นทุกข์เหมือนกัน"
ดังนี้แล้ว ตรัสพระคาถานี้ว่า :-
ชยํ เวรํ ปสวติ ทุกฺขํ เสติ ปราชิโต
อุปสนฺโต สุขํ เสติ หิตฺวา ชยปราชยํ.
ผู้ชนะย่อมก่อเวร ผู้แพ้ย่อมอยู่เป็นทุกข์, ผู้สงบระงับ ละความชนะและความแพ้ได้แล้ว ย่อมอยู่เป็นสุข.
ในกาลจบเทศนา ชนเป็นอันมากบรรลุอริยผลทั้งหลาย มีโสดาปัตติผลเป็นต้น ดังนี้แล.
เรื่องปราชัยของพระเจ้าโกศล จบ.
-------------------------------------------------
ความเห็น (2)
สาธุครับท่าน
In most wars, the winners show power by taking land, valuables, women and children and sometimes skilled craftsmen. The losers if not prisoners show anguish by plundering homes, killing people and raping women and girls deemed on winners’ side. The victims are people who wish for no wars and try very hard to survive the quarrels of rulers. Most wars are not for people on either side.