๙๙๘. การดำเนินการเชิงรุก (Proactiveness)

การดำเนินการเชิงรุก (Proactiveness) หากเป็นสมัยก่อนสำหรับการทำงาน จะหมายถึง การทำงานที่รู้จักคิด มองถึงปัญหาในการทำงานที่อาจเกิดขึ้นได้ หากผู้ปฏิบัติได้ปฏิบัติงานลงไป การปฏิบัติงานต้องคิดให้รอบคอบต่อการทำงาน เพราะการทำงานอาจทำให้เกิดปัญหาขึ้นได้ เมื่อปัญหาเกิดขึ้น จำเป็นจะต้องแก้ไขปัญหานั้น ๆ ให้เรียบร้อยก่อน ดังนั้น ในการทำงาน จึงควรคิด ตรึกตรองให้รอบคอบเสียก่อน ก่อนที่จะปฏิบัติงานลงไป โดยคิดหน้า คิดหลัง เพราะการแก้ไขปัญหานั้นเป็นส่วนหนึ่งของการทำให้การพัฒนาองค์กร หรือการพัฒนาตนเองสะดุดลงได้…การทำงานเชิงรุก จึงหมายถึง การทำงานที่จะหลีกเลี่ยงมิให้เกิดปัญหาต่อการปฏิบัติงาน เป็นการมองงานให้กว้างออกไป ให้รอบคอบ ก่อนที่จะตัดสินใจปฏิบัติงาน

การดำเนินการเชิงรุก (Proactiveness) หมายถึง การเล็งเห็นปัญหาหรือโอกาสพร้อมทั้งจัดการเชิงรุกกับปัญหานั้น โดยอาจไม่มีใครร้องขอและอย่างไม่ย่อท้อ หรือใช้โอกาสนั้นให้เกิดประโยชน์ต่องานตลอดจนการคิดริเริ่มสร้างสรรค์งานใหม่ ๆ เพื่อแก้ปัญหา ป้องกันปัญหา หรือเป็นการสร้างโอกาสขึ้นด้วย

การดำเนินการเชิงรุกในสมัยก่อนก็มีการนำมาใช้ แต่อาจทำได้ไม่ทุกคนนัก จะมีเพียงบางคนที่มีพฤติกรรม หรือความคิดสร้างสรรค์ในการทำงาน เช่น คนที่มีความคิดแบบนี้ คือ หัวหน้างาน หรือผู้บริหารเท่านั้น แต่มา ณ ปัจจุบัน การดำเนินการเชิงรุก ได้ถูกนำมาใช้กับคนทำงานทุกระดับ เพราะทำให้เกิดประโยชน์ต่อการทำงาน ทำให้เกิดการสร้างสรรค์ในงาน ให้มีงานเกิดขึ้นใหม่ได้ เพราะความคิดของมนุษย์ในแต่ละคนมีไม่เหมือนกัน ซึ่งปัจจุบันสามารถวัดได้จากทักษะ หรือสมรรถนะ ซึ่งเป็นพฤติกรรมของแต่ละคน การแยกออกเป็นระดับ การดำเนินการเชิงรุก แบ่งออกได้เป็นระดับพฤติกรรมของคน ดังนี้

ระดับ ๐ คือ ไม่แสดงสมรรถนะด้านนี้ หรือแสดงอย่างไม่ชัดเจน

ระดับ ๑ คือ มีพฤติกรรมกรรมที่เห็นถึงปัญหาหรือโอกาสระยะสั้น และลงมือดำเนินการ เช่น 

                   - การเล็งเห็นปัญหา อุปสรรค และหาวิธีแก้ไขโดยไม่รอช้า

                   - เล็งเห็นโอกาสและไม่รีรอที่จะนำโอกาสนั้นมาใช้ประโยชน์ในงาน

ระดับ ๒ คือ แสดงพฤติกรรมระดับที่ ๑ และจัดการปัญหาเฉพาะหน้าหรือเหตุวิกฤติ เช่น

                    - ลงมือทันที เมื่อเกิดปัญหาเฉพาะหน้าหรือในเวลาวิกฤติ โดยอาจไม่มีใครร้องขอและไม่ย่อท้อ

                    - แก้ไขปัญหาอย่างเร่งด่วน ในขณะที่คนส่วนใหญ่จะวิเคราะห์สถานการณ์และรอให้ปัญหาคลี่คลายไปเอง

ระดับ ๓ คือ แสดงพฤติกรรมระดับที่ ๒ และเตรียมการล่วงหน้าเพื่อสร้างโอกาสหรือหลีกเลี่ยงปัญหาระยะสั้น เช่น

                    - คาดการณ์และเตรียมการล่วงหน้าเพื่อสร้างโอกาสหรือหลีกเลี่ยงปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้ในระยะสั้น

                    - ทดลองใช้วิธีการที่แปลกใหม่ในการแก้ไขปัญหาหรือสร้างสรรค์สิ่งใหม่ให้เกิดขึ้นในวงราชการ

ระดับ ๔ คือ แสดงพฤติกรรมระดับที่ ๓ และเตรียมการล่วงหน้าเพื่อสร้างโอกาส หรือหลีกเลี่ยงปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในระยะปานกลาง เช่น

                     - คาดการณ์และเตรียมการล่วงหน้าเพื่อสร้างโอกาส หรือหลีกเลี่ยงปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้ในระยะปานกลาง

                     - คิดนอกกรอบเพื่อหาวิธีการที่แปลกใหม่และสร้างสรรค์ในการแก้ไขปัญหาที่คาดว่าจะเกิดขึ้นในอนาคต

ระดับ ๕ คือ แสดงพฤติกรรมระดับที่ ๔ และเตรียมการล่วงหน้าเพื่อสร้างโอกาส หรือหลีกเลี่ยงปัญหาที่อาจเกิดขึ้นในระยะยาว เช่น

                     - คาดการณ์และเตรียมการล่วงหน้าเพื่อสร้างโอกาสหรือหลีกเลี่ยงปัญหาที่อาจเกิดขึ้นได้ในอนาคต

                     - สร้างบรรยากาศของารคิดริเริ่มให้เกิดขึ้นในหน่วยงาน และกระตุ้นให้เพื่อนร่วมงานเสนอความคิดใหม่ ๆ ในการทำงาน เพื่อแก้ปัญหาหรือสร้างโอกาสในระยะยาว

พฤติกรรมของการดำเนินการเชิงรุก หรือการทำงานเชิงรุก เป็นการฝึกให้มนุษย์มีพฤติกรรมที่รู้จักคิด วางแผนในการทำงานให้รอบคอบ เป็นการเตรียมการล่วงหน้าในการทำงาน…รู้จักวิเคราะห์เรื่องของการทำงานว่าอาจเกิดขึ้นได้ ต้องรู้จักระมัดระวัง ด้วยการคาดการณ์ เตรียมการไว้ล่วงหน้าหากเกิดปัญหาขึ้น และจะมีวิธีการแก้ไขอย่างไร มนุษย์สามารถหาวิธีการเพื่อนำมาทดลองใช้ที่เป็นวิธีการใหม่ ๆ ได้ ไม่จำเป็นต้องทำในลักษณะเดิม ๆ เพราะบางครั้งในวิธีการทำงานนั้นมีหลากวิธีการที่อาจทำได้ แต่สุดท้ายผลของงานที่เกิดขึ้น ก็เกิดผลเช่นเดียวกัน มี Timeline ของทางเดินของงานที่แตกต่างกันเท่านั้นเอง ขึ้นอยู่กับความคิด หรือการ Create ของคนมีความแตกต่างกันเท่านั้นเอง

สมรรถนะ หรือพฤติกรรมดังกล่าวข้างต้น นำมาจากการทำงานของคนในโลกตะวันตก ซึ่งเป็นการทำงานที่เป็นระบบ เป็นพฤติกรรมของมนุษย์ทำงานในยุคศตวรรษที่ ๒๑ ที่ต้องการให้คนทำงานได้นำมาปฏิบัติ เพราะทำให้เห็นถึงพฤติกรรม การเรียนรู้จากการทำงาน ทำให้งานเกิดผล และเป็นระบบต่อการทำงาน ทำให้คนมีคุณภาพ และมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น…ข้อสำคัญสำหรับการแสดงถึงพฤติกรรมของแต่ละคน นั่นคือ การหาหลักฐาน เอกสารที่เป็นตัวของตนเองนำมาแสดงให้ผู้อื่น หรือผู้บริหารได้ทราบ และเห็นว่าตนเองมีพฤติกรรมแบบที่เขียนนั้นจริง ๆ…การทำตอนเริ่มต้นใหม่ ๆ อาจเกิดปัญหาถึงการนำหลักฐานมาแนบให้เห็น…ต่อไปในอนาคต อาจใช้เทคโนโลยีสร้างเป็น Program สำเร็จรูป เข้ามาช่วยในการจัดเก็บผลงานได้ เพราะยุคศตวรรษที่ ๒๑ ต้องเป็นยุคที่สามารถใช้เทคโนโลยีเข้ามา Link เพื่อเชื่อมโยงข้อมูลต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับพฤติกรรมของมนุษย์จากการถอดความรู้ บทเรียนของตนเองออกมาเพื่อแสดงให้ผู้อื่นได้เห็น และปรากฎสู่สาธารณชนได้อีกด้วย…การเก็บผลงานจากพฤติกรรมของตนเอง คล้าย ๆ กับการเก็บเอกสารเพื่อเตรียมตอบประกันคุณภาพ แต่ปรับเปลี่ยนมาเป็นเก็บผลงานของตนเอง ที่เป็นผลงานการประพฤติ ปฏิบัติของแต่ละคนเอง เพื่อจัดเก็บให้เป็นระบบด้วยตัวของตนเอง อาจดูเหมือนยาก หยุมหยิม แต่มองกลับด้าน คือ การฝึกให้มนุษย์รู้จักการทำงานที่เป็นระบบมากขึ้น และตอบโจทย์ให้กับการวัด ประเมินได้ชัดเจนมากขึ้น

หากไม่สามารถทำได้เพื่อเป็นการทุ่นแรงในการจัดเก็บเอกสาร ก็จะทำให้เห็นถึงการทำงานแบบเดิม ๆ ที่ผู้บริหาร หรือคนอื่น ไม่สามารถทราบถึงพฤติกรรมของบุคคลนั้นได้อย่างชัดเจน และจริง ๆ เช่นเดียวกับการประเมินในเรื่องคุณธรรม จริยธรรมของคนในยุคก่อน ก่อนที่จะมีการนำเรื่องสมรรถนะ ทักษะ หรือพฤติกรรมของบุคคลแต่ละคนนำมาใช้นั่นเอง การดำเนินการเชิงรุก ก็ถือว่าเป็นทักษะหนึ่งใน Soft Skills ที่มนุษย์ทุกคนควรสร้างให้เกิดขึ้นกับตนเอง เพราะชีวิตมนุษย์มิได้เกิดมาเพื่อต้องการความสุขสบาย หรือความสนุกเพียงอย่างเดียวสำหรับการทำงาน ควรทำงานในเชิงรุกมิใช่ทำในเชิงรับอย่างเดียวเช่นกัน เพราะนั่นแสดงถึงความเป็นคนมีคุณค่า คนที่มีคุณภาพที่สร้างให้คนบนโลกใบนี้ถึงคุณค่าของความเป็นคนทำงาน

********************************

ขอขอบคุณทุกท่านที่ให้เกียรติเข้ามาในบันทึกนี้

บุษยมาศ แสงเงิน

๑๑ สิงหาคม ๒๕๖๕