วิจัยเชิงปฏิบัติการ (Action Research)

     พูดถึงเรื่องการวิจัย ก็มีวิธีการวิจัยที่เรียกว่า “การวิจัยเชิงปฏิบัติการ” เป็นวิธีการวิจัยที่นิยมนำมาใช้ทั้งในหมู่นักศึกษาและคณาจารย์ และบางครั้งก็จะเพิ่มคำว่า “แบบมีส่วนร่วม” เข้าไปด้วย ซึ่งก็ไม่มีปัญหา และจริง ๆ แล้วมีนักวิชาการทั้งชาวไทยและต่างประเทศเขียนเกี่ยวการวิจัยเชิงปฏิบัติการกว้า 50 แนวคิดเ แต่เรื่องเกิดขึ้นคือกระบวนการวิจัยที่นำมาใช้นั้นมักจะอ้าง Kemmis & McTagart ว่ามี 4 ขั้นตอนคือ ขั้นวางแผน (Planning) ขั้นปฏิบัติการ (Action) ขั้นสังเกตการณ์ (Observation) และขั้เนสะท้อนผล (Reflection) หรือเรียกกันสั้น ๆ ว่า PAOR ข้อสงสัยของผมก็คือเวลาอ่านผลงานวิจัยที่ใช้ PAOR ดูเหมือนจะติด ๆ ขัด ๆ ผมก็เลยสืบค้นแนวคิดนี้จะผู้เขียนเกี่ยวกับเรื่องนี้โดยตรง และโชคดีที่ได้รวมบทความของ​ Keeves (Educational Research, Methodology, and Measurement: An International Handbook, 2nd edition, 1997) มาและมีบทความของ ​Kemmis  ซึ่งเคยเขียนเรื่องนี้ร่วมกับ​ McTagart  และได้อ้างอิงถึงงานเขียนของตัวเองและ​ McTagart ที่เขียนไว้ในปี 1988 ว่ากระบวนการวิจัยแบบเชิงปฏิบัติการเป็นวงจรหรือวัฏจักรในการวิจัยแบบต่อเนื่อง 5 ขั้นตอนคือ (1) การศึกษาสภาพปัญหา (Reconnaissance)  (2) การการวางแผนดำเนินการ (​Planning action) (3) การดำเนินการตามแผนและสังเกตผลการดำเเนินงานตามแผน (Enacting and observing the planned action) (4) การสะท้อนผลการดำเนินงานตามแผน ​(Reflecting on the implementation of the plan, และ (5) การวางแผนพัฒนาต่อเนื้อง (​​Replanning) โดยการปรับปรุงแผนเดิมหรือเปลี่ยนวิธีการใหม่แล้วเร่ิมวงจรการวิจัยต่อในรอบถัดไป ซึ่งก็จะทำให้การกระบวนการวิจัยเป็นกระบวนการในการแก้ปัญหา หรือพัฒนาการดำเนินงานในหน่วยงานโดยวิธีการวิจัยปฏิบัติการ 

      ถ้าไม่เชื่อคนที่เป็นเจ้าของความคิด ก็ไม่รู้ว่าาจะเชื่อใครนะครับ 

      นอกจากนี้ในหนังสือรวมบทความดังกล่าวมีบทความวิชาการอีกกว่า 100 เรื่องที่น่าสนใจ ผมว่าจะเลือกบทความในหนังสือดังกล่าวมาศึกษาแนวคิดเพื่อนำมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันเป็นระยะต่อไปครับ

 

สมาน อัศวภูมิ

20 มิถุนายน 2565

ปล: ผู้อ่านบางท่านอาจจะสงสัยว่าทำไหมผมจึงไมแปลบันทึก 2 เรื่องหลังนี้ คำตอบคือ "เรื่องใดที่ผมอยากแชร์ในระดับสากล ผมจึงจะเขียนทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษครับ 

 Kemmis, S. (2008). Action Research. In  Educational Research, Methodology, and Measurement: An International Handbook,  2nd. ed.  Edited by John P. Keeve, UK: Emerald Group Publishing, Ltd.