ธมฺมนีติ ๓๗๖ ปกิณฺณกกถา

ธมฺมนีติ ๓๗๖ ปกิณฺณกกถา

ภาษิตของพ่อ

ธมฺมนีติ ๓๗๖ ปกิณฺณกกถา

สุตสฺส รกฺขา สพฺพทาภิโยโค  กุลสฺส วตฺถํ ปุริสสฺส วิชฺชา
รญฺโญปมาโทสโม ธนสฺส  อิตฺถีนนฺตุ นตฺถเว ชาตุ รกฺขา ฯ

กาพย์ยานี ๑๑

วิริยะทุกเวลา  ย่อมรักษาเหล่าปวงปราชญ์
ผองผ้าอันพิลาส  ย่อมรักษาสาวสกุล
วิทยารักษาบุรุษ  มิให้ทรุดเป็นสถุล
อปมาทะค้ำจุน  พระราชาทุกวันวาร
ความจ่ายแต่พอควร  รักษามวลทรัพย์ยืนนาน  
สำหรับหญิงสามานย์  ไม่มีอะไรรักษาเลย

อธิบายศัพท์

วิริยะ :  ความเพียร ความบากบั่น

ปราชญ์ :  ผู้มีปัญญารอบรู้

พิลาส :  งามสดใส

สถุล :  หยาบ ต่ำช้า เลวทราม

อปมาทะ :  ความไม่มึนเมา

วันวาร :  วันเวลา

สามานย์ :  เลว ต่ำช้า

ถอดความ

ความหมั่นเพียรอยู่เสมอย่อมรักษาความเป็นผู้มีสติปัญญารอบรู้  ผ้าอันงดงามย่อมรักษาความเป็นผู้ดีมีสกุลของหญิงสาว  วิชาความรู้ย่อมรักษาความเป็นชายมิให้ตกต่ำเลวทราม  ความไม่มัวเมาย่อมค้ำจุนพระราชาอยู่เสมอ การใช้จ่ายแต่พอควรจะรักษาทรัพย์สินให้ยั่งยืน  แต่สำหรับหญิงชั่วนั้นไม่มีสิ่งใดรักษาเลย

เอื้องคำ

ขอขอบคุณภาพประกอบจากอินเทอร์เน็ต