การจำกัดสิทธิเสรีภาพในการแสดงออกของประชาชน(รวมข่าว)

9 สิงหาคม 2564

ช่วงที่ผ่านมาหมาดๆ มีข้อพิจารณาเกี่ยวกับการใช้อำนาจรัฐในการจัดการกลุ่มผู้ชุมนุมประท้วง กลุ่มผู้เห็นต่างรัฐ กลุ่มผู้วิพากษ์วิจารณ์รัฐ เรียกว่า “การดำเนินการต่อฝ่ายตรงข้ามรัฐ” ด้วยการใช้มาตรการทางกฎหมายที่แปลกแตกต่าง หรือขัดแย้งต่อหลักการสากล (International Law) หรือ หลักนิติธรรม (The Rule of Law) โดยเฉพาะการประกาศข้อกำหนดตาม พ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ พ.ศ. 2548 ฉบับที่ 27 ฉบับที่ 29 ปัญหานิยามคำว่า “เฟกนิวส์” (Fake news) และ “false news” หรือ “ข่าวปลอม ข่าวเท็จ” พ.ร.บ.ว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับผิดคอมพิวเตอร์ พ.ศ.2550 แก้ไข (ฉบับที่ 2) พ.ศ.2560

ซึ่งมีทนายความ นักกฎหมาย นักวิชาการ รวมนักการเมืองฝ่ายค้านออกมาสนับสนุน “การใช้สิทธิ” ของฝ่ายผู้ชุมนุมฯ และในทางกลับกันฝ่ายรัฐก็ตอบโต้ เช่น โฆษกสำนักงานตำรวจแถลงจะดำเนินคดีต่อผู้วิพากษ์วิจารณ์รัฐบาล 

ตามรัฐธรรมนูญ พ.ศ.2560 มาตรา 3 บัญญัติถึงการบริหารราชการตามหลักนิติธรรม มาตรา 26 บัญญัติการจำกัดสิทธิประชาชนเกินสมควรไม่ได้  มาตรา 47 บัญญัติไว้ว่า บุคคลย่อมมีสิทธิ ได้รับบริการสาธารณสุข การป้องกันโรค การขจัดโรค จากภาครัฐโดยไม่เสียค่าใช้จ่าย ซึ่งประชาชนสรมารถฟ้องร้องรัฐบาลได้ เพราะรัฐบาลในที่นี้หมายถึง นายกรัฐมนตรี และคณะรัฐมนตรี หรือคณะรัฐบาล

แน่นอนว่า “เสรีภาพในการแสดงออก” (Freedom of Expression) หรือ “เสรีภาพในการพูด” (Freedom of Speech) เป็น “สิทธิมนุษยชนตามกฎหมาย” (Human rights) เป็นสิทธิ เสรีภาพ ที่จําเป็นขั้นพื้นฐานที่คนทุกคนพึงได้รับอย่างเสมอภาคและเป็นธรรม เป็นเสรีภาพขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญรับรองและคุ้มครอง อาทิ "เสรีภาพสื่อ" (Freedom of the Press) และ "เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น" (Freedom of Opinion) ถือเป็น "สิทธิขั้นพื้นฐาน" (Fundamental Right) ของประชาชนและสังคมประชาธิปไตย

แม้ พ.ร.ก.บริหารสถานการณ์ในภาวะฉุกเฉิน พ.ศ.2548 มาตรา 16 มาตรา 17 จะมีบทบัญญัติว่าไม่อยู่ในเขตอำนาจของศาลปกครองก็ตาม มีประเด็นยกตัวอย่างการฟ้องคดีฝ่ายรัฐ นายกรัฐมนตรี และ ศบค. ประปราย ทั้งคดีแพ่ง คดีอาญา ป.อาญา มาตรา 157 ฐานปฏิบัติหน้าที่ หรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ ทำให้ประชาชนเสียหาย 

และคดีปกครอง โดยเฉพาะการใช้ฐานอำนาจตาม พ.ร.บ.โรคติดต่อ พ.ศ.2558 (ประกอบรัฐธรรมนูญ มาตรา 47) กรณีละเลยล่าช้าต่อหน้าที่ฯ ปล่อยให้คนป่วยตายโควิด ซึ่งศาลปกครองมีคำสั่งรับฟ้องแล้ว ประเด็นร้อนที่วิพากษ์กันมาตลอดเป็นกรณีศึกษาการบริหารการจัดสรรให้วัคซีนแก่ประชาชนที่ติดขัด ล่าช้าฯ เป็นปมปัญหาข้อบกพร่องที่รัฐขาดเหตุผลรองรับ  

ลองมาสำรวจดูหัวพาดข่าวในช่วงนี้กันว่า มีประเด็นใดบ้าง (ตัดข่าวถึงวันที่ 9 สิงหาคม 2564)

 

ตัวอย่างข่าวการฟ้องร้องรัฐบาลโดยประชาชน

รายแรก ฟ้องรัฐเรียกค่าเสียหาย แก้โควิดล้มเหลว, ไทยโพสต์, 14 พฤษภาคม 2564, https://www.thaipost.net/main/detail/102915

นายกฯไม่อยู่เหนือกฎหมาย, ข่าวไทยรัฐ, 6 กรกฎาคม 2564, https://www.thairath.co.th/news/politic/2134465

เพื่อไทยอัดรัฐล้มเหลว มือไม่ถึงอย่าฝืน 5 หมื่นชื่อหนุน ฟ้องบริหารผิด, ไทยรัฐออนไลน์, 9 กรกฎาคม 2564, https://www.thairath.co.th/news/politic/2135961

"บอล ธนวัฒน์" ชวนลงชื่อฟ้องรัฐบาลฆาตกร แบบทะลุล้านสร้างประวัติศาสตร์, คมชัดลึก, 14 กรกฎาคม 2564, https://www.komchadluek.net/news/politic/474239

'เสรีพิศุทธ์'ชี้ช่อง 157 ล้ม 'ประยุทธ์' สู้ต่อไร้แผ่นดิน-ไม่มีทางชนะ, 21 กรกฎาคม 2564, https://m.youtube.com/watch?v=xit9Zuz38D0 

กางกฎหมาย ดูหมิ่นโดยการโฆษณา ปรับ 2 พันบาท จากคดี "มิลลิ", ประชาชาติธุรกิจ, 22 กรกฎาคม 2564, https://www.prachachat.net/general/news-721225

บิ๊กตู่งานเข้า หนุ่มนักศึกษาจุฬาฯ บุกแจ้งจับ ปฏิบัติหน้าที่มิชอบ-รวบอำนาจ, ข่าวเดลินิวส์, 22 กรกฎาคม 2564, 22:00 น., https://www.dailynews.co.th/news/83258/

(หนุ่มนักศึกษาจุฬาฯ แจ้งความ สภ.หาดใหญ่ ดำเนินคดีกับ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกฯ ฐานปฏิบัติหรือละเว้นการปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบจากสถานการณ์โควิด-19 ทำให้ประชาชนเดือดร้อน)

กระแส Call Out ของดารา กับกฎหมาย 'หมิ่นรัฐบาล' ที่ไม่มีอยู่จริง, ข่าวการเมือง ไทยรัฐออนไลน์, 22 กรกฎาคม 2564, https://www.thairath.co.th/news/politic/2146738

กรณีศึกษาเรื่องวัคซีนตามกฎหมายฝรั่งเศสโดยกฎหมายใกล้มอ, ใน เฟซบุ๊ก, 23 กรกฎาคม 2564, https://www.facebook.com/361665117826279/posts/802248320434621/?d=n

บช.น.เดินหน้าตรวจสอบคนบันเทิง Call Out แจงความผิดแบ่งออกเป็น 3 ส่วน, ข่าวอาชญากรรม ไทยรัฐออนไลน์, 23 กรกฎาคม 2564, https://www.thairath.co.th/news/crime/2148217

เปิดนิยาม-แยกองค์ประกอบ "ความผิดฐานนำเข้าข้อมูลเท็จ" ตาม พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ, โดย iLaw, 24 กรกฎาคม 2564, https://ilaw.or.th/node/5925 & https://ilaw.or.th/node/5925

'ทนายนิด้า' เตือน อย่าเหมาเอาเองว่าด่ารัฐบาลได้ แนะ วิจารณ์แบบไหนไม่ผิดกฎหมาย, สยามรัฐออนไลน์, 26 กรกฎาคม 2564, https://siamrath.co.th/n/265358

ติดเชื้อจากการฉีดวัคซีนป้องกันโรคต้องฟ้องใครและต้องฟ้องคดีต่อศาลใด (ควฉ.ที่ 14/2548) โดยเศรษฐพงศ์ แหล่งสท้าน, ในเฟซบุ๊ก, 28 กรกฎาคม 2564, https://www.facebook.com/100813155572725/posts/128295532824487/

"ปุ้ย พิมลวรรณ" แจ้งความดำเนินคดี "สนธิญา", สยามรัฐออนไลน์, 29 กรกฎาคม 2564, https://siamrath.co.th/n/266376

นายกฯ ออกข้อกำหนดสั่ง กสทช.คุมสื่อ ห้ามเสนอข่าวทำปชช.หวาดกลัว -เกิดความเข้าใจผิด, สยามรัฐออนไลน์, 29 กรกฎาคม 2564, https://siamrath.co.th/n/266603

เสรีภาพในการแสดงออกเป็นเสรีภาพขั้นพื้นฐานที่รัฐธรรมนูญรับรองและคุ้มครอง : ดร.พรสันต์ เลี้ยงบุญเลิศชัย, คณะนิติศาสตร์ จุฬาฯ, ในเฟซบุ๊ก, 29 กรกฎาคม 2564, https://www.facebook.com/pornson.liengboonlertchai/posts/10159763428505979

ศาลแพ่งคุ้มครองชั่วคราวห้ามใช้ข้อกำหนด พ.ร.ก.ฉุกเฉินฯ ตัดเน็ตสื่อรายงานข่าวหวาดกลัว ชี้มี กม.อื่นใช้จัดการได้, ผู้จัดการออนไลน์, 6 สิงหาคม 2564, https://mgronline.com/crime/detail/9640000077132

ประกาศจาก “คณะแพทย์ศิริราช” ว่อนโซเชียล เตรียมพร้อมใช้มาตรการทาง กม.ลงโทษกลุ่มคนทำองค์กรเสียหาย, ผู้จัดการออนไลน์, 6 สิงหาคม 2564, https://mgronline.com/onlinesection/detail/9640000077120 

สธ.ยันออก พ.ร.ก.จำกัดความรับผิดฯ สร้างภูมิคุ้มกันคนทำงาน ครอบคลุมแพทย์-จิตอาสา, ประชาชาติ, 9 สิงหาคม 2564, https://www.prachachat.net/csr-hr/news-734805 

'นพ.เรวัต' แปลกใจเจตนา 'สธ.' ออกพ.ร.ก.นิรโทษกรรม เพื่อใคร, กรุงเทพธุรกิจ, 9 สิงหาคม 2564, https://liff.line.me/1454988218-NjbXbq18/v2/article/oeVlew?utm_source=lineshare 

พ.ท.พญ.กมลพรรณ ชีวพันธ์ศรี เลขาธิการเครือข่ายประชาชนปกป้องประเทศ เดินทางไปที่สำนักงาน ป.ป.ช. สนามบินน้ำ เพื่อยื่นหนังสือขอให้ตรวจสอบการทำงานของนายอนุทิน ชาญวีรกูล รมว.สธ.และส่วนงานที่เกี่ยวข้องในการควบคุมการแพร่ระบาดของไวรัสโควิด-19, ผู้จัดการออนไลน์, 9 สิงหาคม 2564, https://mgronline.com/uptodate/detail/9640000077947 

นายสมหมาย ภาษี อดีต รมว.กค. โพสต์เฟซบุ๊กแนะรัฐบาลเปลี่ยนสโลแกน “มั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน” เป็น “เสี่ยงตาย แร้นแค้น อย่างยั่งยืน”  นโยบายที่ผิดพลาดทำให้เศรษฐกิจดิ่งลงเหว วิกฤตที่เกิดจากการด้อยสมรรถภาพและขาดความโปร่งใสในการบริหารประเทศ จากข้อมูลในหลายๆ ด้านที่ได้บ่งบอกว่าประเทศไทย ขณะนี้ได้เกิดวิกฤตอันเลวร้ายแล้วนั้น สรุปได้ว่า มันเกิดจากการด้อยสมรรถภาพและการขาดความโปร่งใสในการบริหารประเทศ (โพสต์ทูเดย์ 9 ส.ค. 2564), https://www.posttoday.com/finance-stock/news/660117 

จับตา ร่างกฎหมาย สธ. นิรโทษกรรมตัวเอง จัดหา 'วัคซีน' พลาดไม่ผิด, กรุงเทพธุรกิจ, 9 สิงหาคม 2564, https://www.bangkokbiznews.com/news/detail/953589?anf= 

โฆษกกลาโหม ระบุ การก้าวล่วงอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ ไม่เหมาะสม เกินขอบเขต (ม็อบ 7 สิงหาคม) โดย THE STANDARD TEAM, 9 สิงหาคม 2564, https://thestandard.co/mod-determines-trespassing-the-victory-monument-inappropriate/ 

 

เอกสารอ้างอิง

คู่มือ “การเสนอข่าว ‘ข่าวลวง’ และข้อมูลบิดเบือน” : การเสนอข่าว ‘ข่าวลวง’ และ ข้อมูลบิดเบือน คู่มือเพื่อการศึกษาและอบรมด้านวารสารศาสตร์ แปลจาก JOURNALISM, ‘FAKE NEWS’ & DISINFORMATION (Thai Version), บรรณาธิการ: เชอริลิน ไอร์ตัน (Cherilyn Ireton) และ จูลี โพเซ็ตติ (Julie Posetti), จัดพิมพ์ในปี พ.ศ.2563 โดย UNESCO : องค์การเพื่อการศึกษา วิทยาศาสตร์ และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ 7, place de Fontenoy, 75352 Paris 07 SP, France, https://image.mfa.go.th/mfa/0/mkKfL2iULZ/migrate_directory/news3-20200325-180130-276433.pdf?fbclid=IwAR2XNN9fN6yNdqSeD9zcJ4xm3aqNOQ0aQcp77NElMOI0Su8ILB3wO2BIO_I

รู้จัก Fake News ทั้ง 7 รูปแบบ ที่อาจเจอทุกวันบน Facebook และ Twister เขียนโดย ฝ่ายเทคโนโลยีสารสนเทศ กองบัญชาการตำรวจสันติบาล (บก.อก.บช.ส.), 19 กุมภาพันธ์ 2563, https://www.sbpolice.go.th/news/รู้จักFakeNewsทั้ง7รูปแบบที่อาจเจอทุกวันบนFacebookและTwister_164.html

 

กฎหมาย

พรก.การบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน​ พ.ศ.2548, https://www.krisdika.go.th/librarian/get?sysid=457954&ext=htm ​

พ.ร.บ.โรคติดต่อ​ พ.ศ.2558, https://ddc.moph.go.th/uploads/ckeditor/c74d97b01eae257e44aa9d5bade97baf/files/001_1gcd.PDF 

พ.ร.บ.ระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน​ พ.ศ.2534, https://www.krisdika.go.th/librarian/get?sysid=640806&ext=htm ​ 

พ.ร.บ.องค์กรจัดสรรคลื่นความถี่และกำกับการประกอบกิจการวิทยุกระจายเสียง วิทยุโทรทัศน์ และกิจการโทรคมนาคม​ พ.ศ.2553​, https://www.krisdika.go.th/librarian/get?sysid=711259&ext=htm 

พ.ร.บ.ว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์​ พ.ศ.2550, https://www.krisdika.go.th/librarian/get?sysid=766928&ext=htm 

ประมวลกฎหมายอาญา

ข้อกำหนดออกตามความในมาตรา 9 แห่งพระราชกำหนดการบริหารราชการในสถานการณ์ฉุกเฉิน พ.ศ.2548 (ฉบับที่ 29), มีผลตั้งแต่วันที่ 30 กรกฎาคม 2564 เป็นต้นไป, http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2564/E/170/T_0001.PDF