รายอฮายี (ตรุษ อีดอัฏฮา)
วันนี้เป็นวันสุดท้ายในของเดือนที่ 11 ในอิสลาม พรุ่งนับเป็นวันที่ 1 ของเดือนที่ 12หรือ ซุลฮิจญะห์
ในอิสลามจะแบ่งเดือนออกเป็น 12 เดือน เหมือนสากลทั่วไป แต่เป็นการนับเดือนทางจันทรคติ ในแตะละเดือนจะมี 29 หรือ 30 วัน ขึ้นอยู่กับข้างขึ้น ข้างแรมของดวงจันทร์
เดือนที่แรกหรือเดือนที่ 1 มีชื่อว่า มุฮัรรอม Muharrom محرم
เดือนที่เป็นที่รู้จักกันดี คือ เดือนที่ 9 ที่เรียกว่า รอมฎอน Romadorn رمضان(อ่านว่า เราะมะดอน) เพราะเป็นเดือนที่มุสลิมทั่วโลกจะต้องถือศีลอดในเวลากลางวันตลอดทั้งเดือน
เดือนสุดท้าย คือ เดือนซุลฮิจญะห์ Zulhijjah ذوالحجة
แต่ปัญหาอยู่ที่ว่า ไม่สามารถกำหนดแน่นอนว่า วันเริ่มต้นของเดือนตรงกับวันอะไร และตรงกับเดือนทางสุริยคติวันที่เท่าไร
ในความเป็นจริงเราสามารถคำนวณได้ว่า ดวงจันทร์ข้างขึ้น หรือ New moon จะเริ่มต้นวันไหน เวลาใด แต่เฉพาะในเดือนรอมฎอน มีหลักเกณฑ์ชัดเจนว่า จะต้องเห็นด้วยสายตาปกติ ถ้าถูกบดบังด้วย เมฆหมอกหรือสิ่งอื่นใด ก็ให้วันนั้นเป็นวันที่ 30 ของเดือนนั้น
อีกปัญหาหนึ่งในแต่ละประเทศ แต่ละแห่ง จันทร์ใหม่ (New moon) จะไม่เท่ากัน ฉะนั้นในการคำนวณจึ่งกำหนดวันที่ 1 ของเดือนใหม่แตกต่างกัน
เดือนนี้ (ซุลฮิจญะห์) New moon จะเริ่มเวลา 21.01 ของวันที่ 20 ธันวาคม 2549 ตามเวลาประเทศไทย จะเห็นว่า นิวมูนจะเกิดขึ้นหลังดวงอาทิตย์ตกดิน ก็หมายความว่า วันที่ 1 เดือนซุลฮิจญะห์ สำหรับคนไทยแล้วคือวันมะรืน (วันที่ 22 ธันวาคม 2549)
ในเดือนนี้ (เดือนซุลฮิจญะห์) จะมีวันที่มุสลิมทั่วโลกจะเฉลิมฉลองกัน เรียกว่า อีดอัฎฮา หรือ ตรุษอัฎฮา และเป็นที่รู้จักในภาคใต้ ด้วยภาษาถิ่นว่า รายอฮายี
รายอ หมายถึง ตรุษ เหมือนตรุษจีน ตรุษคริสต์มาส หรือตรุษวันปีใหม่ จะตรงกับวันที่ 10 เดือนซุลฮิจญะห์ของทุกปี และตามหลักการคำนวณ รายอฮายี สำหรับคนไทยปีนี้ น่าจะเป็นวันที่ 31 ธันวาคม 2549
ฮายี หมายถึง ศาสนปฏิบัติหลักอันสุดท้ายที่มุสลิมทุกคนต้องทำ และต้องไปทำที่นครมักกะฮฺ ประเทศซาอุดิอาราเบีย ฉะนั้น ฮายี หรือ ฮัจญ นี้เกิดขึ้นที่ประเทศซาอุฯ
รายอฮายี ก็หมายถึง วันตรุษที่เกี่ยวข้องกับการปฏิบัติศาสนกิจที่นครมักกะฮ ประเทศซาอุดิอาราเบีย หลายคนจึงบอกว่าการกำหนดวันอีดอัฎฮาหรือรายอฮายีต้องตรงกับวันที่ซาอุฯกำหนด
ตามการคำนวณแล้ววันนี้ที่นครมักกะฮ นิวมูนจะเกิดขึ้นก่อนดวงอาทิตย์ตกดิน วันที่ 1 ซุลฮิจญะห์ น่าจะเป็นพรุ่งนี้ ( 31 ธันวาคม)
ฉะนั้นจะบอกวันนี้อย่างแน่ชัดว่า จะรายอวันไหนอย่างชัดเจนไม่ได้ เพียงแต่บอกคร่าวๆได้ว่า น่าจะเป็นวันที่ 30 หรือ 31 ของเดือนธันวาคมนี้
ความเห็น (2)
- เป็นที่รู้จักในภาคใต้ ด้วยภาษาถิ่นว่า รายอฮายี
- อยากทราบขนมที่ใช้ในงานรายอฮายี ครับผม
- ตอนอยู่ใต้เพื่อนเอามาฝาก ขนมมีความหมายหรือไม่ครับ
สวัสดีครับ อาจารย์ขจิต
ผมก็คิดจะคุยเรื่องขนมในวันรายอนี้เหมือนกัน วันก่อนยังคุยกับลูกๆ ให้ฝึกทำขนมที่นิยมใข้เลี้ยงในเทศกาลวันฮารีรายอ
แต่วันรายอฮายี มีลักษณะพิเศษอีกอย่างหนึ่ง คือจะมีการเชีอดวัว หรือ แพะแกะ เรียกว่า กุรบาน ฉะนั้นบางครั้ง วันรายอนี้ เขาเรียกว่า รายอกุรบาน
เจตนารมณ์ของการให้เชีอดสัตว์ในวันรายอนี้นั้น เพื่อต้องการให้เสียสละ และแจกจ่ายอาหาร(เนื้อ)แก่ผู้ยากจน (เนื้อที่ได้จะแบ่งออกเป็นสามส่วน หนึ่งส่วนไว้กินเอง อีกหนึ่งส่วนปรุงแล้วเลี้ยงแก่ผู้มาเยียม ญาติมิตร หรือเพื่อนบ้าน และอีกส่วนให้แจกจ่ายเนื้อ(สดๆ) แก่ผู้ยากจน
นอกจากเชือดสัตว์แจกจ่ายแล้ว ในภาคใต้มีขนมให้เลี้ยงอีกหลายชนิด แต่มีขนมชนิดหนึ่งที่อาจเป็นสัญลักษณ์ในวันรายอภาคใต้โดยเฉพาะ (เพราะไม่เหมือนกับประเทศเพื่อนบ้าน) คือ ต้ม
ต้ม คือ ขนมข้าวเหนียวที่ห่อด้วยใบพ้อ มีลักษณะเป็นรูปสามมุม และจะพบขนมในลักษณะเช่นนี้ในงานพิธีทางศาสนาทางภาคใต้เช่นกัน เช่น งานบุญชิงเปรต หรืองานอื่นๆ
นี่อาจเป็นนัยหนึ่งที่บ่งบอกว่า บางประเพณีหรือวัฒนธรรมนั้น ไม่ว่าไทยมุสลิมหรือไทยพุทธ อาจมีที่มาเดียวกัน นั่นหมายถึงบางอย่างเราร่วมกันได้ อะไรที่ต้องแยกเราแยก แต่อะไรที่ร่วมได้ก็ร่วมกันได้ แล้วสังคมที่หลากหลายก็จะอยู่อย่างมีความสุข