Japan ไปกัน-ป้ากะแป้ง : ชมดอกไม้หน้าฝน

เมื่อเอ่ยถึงการไปชมดอกไม้ที่ญี่ปุ่น ภาพดอกซากุระอันแสนอ่อนหวาน และทิวต้นซากุระบานสะพรั่งคงเป็นสิ่งที่ทุกท่านนึกถึง

คำว่า Hanami ก็แสนจะคุ้นหูคนไทยไม่ใช่แค่ขนมกรุบกรอบ เพราะคนไทยส่วนใหญ่นิยมไปชมดอกซากุระและได้ยินคำนี้ในช่วงเทศกาลชมดอกซากุระ คำแปลของคำว่า Hanami คือ การชมดอกไม้ (Flower viewing) ทว่าคนญี่ปุ่นเองเวลาใช้คำว่าฮานามิเกือบทุกกรณีก็มักจะหมายถึงการชมดอกซากุระ (บางครั้งอาจหมายถึงดอกบ๊วย หรือ ดอกพลัม ซึ่งมีความนิยมในการชมมาแต่ดั้งเดิมก่อนซากุระ)

มีคำกล่าวว่าดอกไม้นั้นเป็นกระจกที่ส่องให้เห็นฤดูกาล โดยสะท้อนการเดินทางแห่งห้วงเวลาในแต่ละช่วงของปี

การชมดอกไม้ของชาวญี่ปุ่นมีตลอดปี ญี่ปุ่นมีวัฒนธรรมการชมดอกไม้อันอยู่บนพื้นฐานของโลกทัศน์แบบศาสนาชินโต ซึ่งนับถือเทพเจ้ามากมายเทพเจ้านั้นสถิตในทุกสิ่งทุกอย่างเช่นในสายลม แสงแดด ต้นไม้ สายน้ำ ท้องทะเลเรือกสวนไร่นา บ้านเรือนโดยเฉพาะอย่างยิ่งในธรรมชาติที่มีความบริสุทธิ์ ขนาดมีคำกล่าวว่าญี่ปุ่นมี “เทพเจ้าแปดล้านองค์” กันเลยทีเดียวค่ะ

https://www.japan-guide.com/e/e2423.html

ความเชื่อตามศาสนาชินโตจึงให้ความใส่ใจ ให้ความสำคัญต่อการเปลี่ยนผันของฤดูกาลแต่ละช่วง และการเพาะปลูกพืชพันธุ์ธัญญาหารในแต่ละช่วงเวลาของปี ญี่ปุ่นจึงมีเทศกาลฉลองฤดูกาล มีกิจกรรมมากมายที่สอดคล้องตามฤดูกาลตลอดทั้งปี

การชมดอกไม้โดยเฉพาะอย่างยิ่งดอกซากุระยังสะท้อนถึงความเข้าใจสัจธรรมแห่งชีวิต โดยเปรียบดอกซากุระที่แสนบอบบาง เมื่อบานก็เปล่งประกายความงามให้ชื่นชม ทว่าชีวิตเป็นเพียงสิ่งที่เป็นแค่ชั่วครู่ยาม ช่างแสนสั้น กลีบปลิดปลิวร่วงโรยไปอย่างรวดเร็ว นับว่าเป็นความงามที่ไม่จีรัง เป็นความสุขเจือเศร้า เฉกเช่นชีวิตของคนเราค่ะ

น่าจะกล่าวโดยสรุปได้ว่าญี่ปุ่นมีวัฒนธรรมการชมดอกไม้เพราะการนับถือศาสนาชินโตก็ว่าได้มังคะ

ผู้เขียนเป็นคนรักดอกไม้และได้เดินทางไปหลายประเทศโดยเฉพาะอย่างยิ่งในซีกโลกตะวันตกที่มีดอกไม้มากมาย สวยงาม มีสวนขนาดใหญ่ที่ดึงดูดผู้คนให้ไปชม แต่ไม่มีที่ใดที่การชมดอกไม้จะเต็มไปด้วยเรื่องราว และให้ความรู้สึกละเมียดละไมลึกซึ้งเท่าการชมดอกไม้ที่ญี่ปุ่น

ทั้งการชมความงามดอกไม้และการฉลองตามฤดูกาลอาจเป็นเหตุผลที่ทำให้การท่องเที่ยวญี่ปุ่นมีชีวิตชีวาเพราะพื้นฐานของความใส่ใจธรรมชาติและกิจกรรมที่ทำนั้นมาจากรากฐานวัฒนธรรมของตนเองอย่างแท้จริง ไม่ใช่กิจกรรมประดิษฐ์ใหม่ไร้ราก ต้องการแค่เงินจากนักท่องเที่ยว

เกริ่นมาเสียยาว อยากเล่าแบ่งปันความงามสดชื่นของการชมดอกไม้หน้าฝนเมื่อครั้งมีภารกิจไปโตเกียวเมื่อต้นเดือนมิถุนายน 2562 ซึ่งเป็นช่วงฤดูฝน และมีดอกไม้สองชนิดที่ได้รับการขนานนามว่าเป็นดอกไม้ที่งามได้เพราะสายฝน คือ 

ดอกไฮเดรนเยีย ภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า อะจิไซ (Ajisai)  และ 

ดอกไอริส ภาษาญี่ปุ่นเรียกว่า โชบุ (Shobu) 

ดอกไม้ทั้งสองชนิดอยู่คู่กับวัฒนธรรมญี่ปุ่นมายาวนาน เห็นได้จากงานศิลปะทั้งภาพเขียน ภาพพิมพ์ ของประดับตกแต่ง และในบทกลอนโบราณ

ภาพดอกอะจิไซกับนกกระเต็น

Ajisai Ni Kawasemi ภาพวาดโดย Utagawa Hiroshige (1797-1858)

จาก  https://fineartamerica.com/featured/ajisai-ni-kawasemi-utagawa-hiroshige-also-and-hiroshige-1797-1858-japanese.html

“Edo Jocho Nokoru Sawara” (Sawara, the town retaining the charm of the Edo period)

ภาพศิลปะจากการตัดกระดาษ (kiri-e paper-cutting ) โดยปรมาจารย์ Shu Kubo ซึ่งศิลปินแสดงความงามของพุ่มไฮเดรนเยียหน้าบ้านญี่ปุ่นในยุคเอโดะ ที่เมืองซาวาระ ใกล้โตเกียว (เมืองซาวาระนี้ได้รับสมญาว่าเป็น Little Edo)

Summer view (1868) โดย Utagawa Yoshitora (1836-1887)

ภาพพิมพ์ไม้ (Woodblock prints)

https://exhibitions.bristolmuseums.org.uk/japanese-prints/nature-and-seasons/

Irises at Yatsuhashi (Eight Bridges)

Artist: Ogata Kōrin (Japanese, 1658–1716)

ฉากพับกั้นห้อง ศิลปะหมึกและสีบนแผ่นทองคำเปลวบนพื้นผิวกระดาษสา https://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/53.7.1-2/

ผู้เขียนเพิ่งจะเคยไปญี่ปุ่นในหน้าฝนเป็นครั้งแรกค่ะ ช่วงที่ไปดอกไม้ทั้งสองชนิดกำลังผลิบานเต็มที่ ไปญี่ปุ่นหน้าฝนดีกว่าที่คิดค่ะ สวยงาม สดชื่น คนไม่มาก ไม่เบียดเสียด อากาศก็แสนสบาย ฝนไม่ได้ตกทุกวัน วันฝนตกก็เข้าพิพิธภัณฑ์ เดินชมร้านรวงในสถานีรถไฟค่ะ

ดอกไฮเดรนเยีย หรือ Ajisai

ดอกไฮเดรนเยียมีหลายพันธุ์ หลายสี หลากหลายมาก ไม่คาดฝันว่าจะได้เห็นความหลากหลายของดอกไฮเดรนเยียที่มากขนาดนี้ ญี่ปุนยังพัฒนาดอกไฮเดรนเยียจากสายพันธ์ุแท้ของตนเองได้เป็นหลายสิบชนิดด้วยค่ะ 

ในโตเกียวมีสถานที่หลายแห่งที่เป็นสวนมีดอกไฮเดรนเยียให้ชมในบรรยากาศที่หลากหลาย แค่ว่าเดินไปตามถนนหนทาง หรือเดินในสวนอุเอโนะ ก็ได้เห็นอะจิไซบานสะพรั่งประดับไปด้วยหยาดฝน

ในเขตโตเกียวมีที่ชมดอกไฮเดรนเยียหลายแห่ง เลือกไปชมกันตามสะดวกค่ะ

https://www.tsunagujapan.com/21-must-see-spots-for-hydrangeas-in-the-tokyo-ar



ดอกไอริส หรือ Shobu

ไอริสเป็นดอกไม้ที่มีความสวยโดดเด่นในรูปทรงและสีสัน เราพบเห็นไอริสได้ในหลายประเทศทั่วโลก ชื่อภาษาอังกฤษ Iris นั้นมาจากภาษากรีก มีความหมายว่า รุ้งกินน้ำ และยังเป็นชื่อ เทพีแห่งรุ้งกินน้ำ ของชาวกรีกด้วยค่ะ

แต่ไอริสในญี่ปุ่นนั้น เป็นสายพันธุ์ญี่ปุ่นแท้ ปรับปรุงผสมพันธุ์จากไอริสท้องถิ่นแค่ชนิดเดียวคือ Iris ensata จนปัจจุบันมีไอริสญี่ปุ่นถึงกว่า 2,000 ชนิด มีชื่อเสียงไปทั่วโลก ใครๆที่นิยมดอกไอริสต้องกล่าวถึง Japanese Iris กันค่ะ

ยุคเอโดะ ช่วงปี 1603-1868 นั้นญี่ปุ่นมีความสงบ ปลอดสงคราม เศรษฐกิจรุ่งเรือง ผู้คนพัฒนาด้านศิลปวัฒนธรรมอย่างเข้มข้นที่แสดงความเป็นญี่ปุ่นอันมีเอกลักษณ์ จึงไม่น่าแปลกใจที่ยุคนี้(ตอนปลายยุคเอโดะ)ดอกไอริสได้รับความใส่ใจในการคัดเลือก ปรับปรุง ผสมพันธุ์ชนิดใหม่ๆอย่างเฟื่องฟูกันทั่วประเทศ ทำให้เกิดสวนดอกไอริสในที่ต่างๆมากมาย และในโตเกียวซึ่งสมัยโบราณชื่อ เอโดะ มีสวนหลายแห่งที่ผู้คนจากทั่วญี่ปุ่นพากันมุ่งมาชม 

ในปัจจุบันบางแห่งจัดบรรยากาศย้อนยุค  นั่งเรือพายชมไอริสบาน แสนโรแมนติก เสียดายวันที่เราไปนั่งเรือพายชมไอริสนั้นบานอวดโฉมไม่มากค่ะ

สวนดอกไอริสโฮริคิริ Horikiri Shobuen เป็นสวนดอกไอริสที่เก่าแก่ที่สุดจากยุคเอโดะที่อยู่มาจนถึงปัจจุบัน อยู่ที่เขตุ Katsushika กรุงโตเกียว ทุกปีจะจัดงานเทศกาล Katsushika Shobu Matsuri (Iris festival) เขาอนุรักษ์ไอริสพันธุ์เก่าแก่จากครั้งยุคเอโดะให้เราได้ชมกันด้วยค่ะ

พวกเราพากันไปชมเทศกาลดอกไอริสที่สวนนี้มาค่ะ สวนแห่งนี้เป็นของทางการ คล้ายๆเป็นสวนที่อยู่ในการดูแลของเทศบาลหรือของเขตุ เราเห็นสวนแล้วรู้สึกทึ่งในการจัดการดูแลรักษาที่ดีมาก และเขาเปิดให้เข้าชมฟรี ที่นี่ดอกไอริสกว่า 6,000 ต้น 200 ชนิดผลิบานให้เราชมอย่างมีความสุข

ข้อมูลกล่าวว่าในยุคเอโดะ บริเวณนี้เป็นหนองน้ำ ดินชุ่มชื้นเหมาะแก่การเจริญเติบโตของดอกไอริส

แม้ว่าที่โตเกียวและรอบๆโตเกียวจะมีดอกไอริสให้ชมในสวนหลาย แต่ยังมีอีกหลายแห่ง หลายเมืองทั่วญี่ปุ่นเช่นกันที่ดูแลสวนไอริสอย่างดีรอให้ไปชื่นชมความงาม ดูรายละเอียดจากลิงค์ได้ค่ะ

https://www.kyuhoshi.com/2015/06/best-iris-gardens-to-visit-in-japan/

การชมดอกไม้ ชมธรรมชาติของชาวญี่ปุ่นมักมีกิริยาที่สุภาพ เคารพสิ่งที่เห็นอันมีพื้นฐานมาจากโลกทัศน์ของศาสนาชินโต(มีเทพสถิตย์ในทุกแห่ง) และยังให้เกียรติผู้มาร่วมชื่นชมความงามจากธรรมชาติด้วยกัน ทำให้เกิดบรรยากาศที่ดี ไม่มีคนสร้างความน่ารำคาญด้วยเสียงดัง หรือวิ่งถ่ายรูปราวกับมีแต่พวกตัวเองในสวน 

ในสวนต่างๆที่ญี่ปุ่นเมื่อเราได้เข้าไปชมจึงมักมีแต่ความสุขกาย สบายใจ ได้สงบผ่อนคลายท่ามกลางธรรมชาติ

คนรักดอกไม้ ไปญี่ปุ่น มีดอกไม้ให้ชมแตกต่างกันไปตามฤดูกาลตลอดทั้งปีค่ะ

[วิริยะหนอ]

สวยงาม อ่านเพลิน เลยค่ะ อาจารย์นุช

[ยุวนุช]

คิดถึงคุณมดและทีมงานเบาหวาน ไม่ได้เจอกันมายาวนานเลยนะคะ ขอบคุณมากที่มาแวะให้กำลังใจค่ะ