หลักสูตร นวส.มืออาชีพ กับการพัฒนาองค์กร (ตอนที่ 1 ทำไม? ต้องมีหลักสูตร นวส.มืออาชีพ)

   สิ่งที่ดิฉันจะเล่าเนื้อหาให้กับทุกๆ ท่านได้ฟังกันนั้น ดิฉันไม่ได้เขียนเอง แต่นำมาจากนักส่งเสริมการเกษตร ที่เป็นทั้งผู้บริหารและนักวิชาการ ซึ่งได้เขียนเนื้อหาสาระเกี่ยวกับ "หลักสูตรนักส่งเสริมการเกษตรมืออาชีพ" ที่ท่านได้คิดริเริ่มและขับเคลื่อนขึ้นมาให้กับองค์กร จนถึงปัจจุบัน โดยผลงานเขียนมาจากหลักการแนวคิดที่นำเนื้อหาไปเล่าให้กับนักส่งเสริมฯ ที่เข้ารับการฝึกอบรมในหลักสูตรดังกล่าวของสำนักงานส่งเสริมและพัฒนาการเกษตรที่ 2 จังหวัดราชบุรี เมื่อเดือนกรกฎาคม 2561 ก็คือ นายไพรัช หวังดี (อดีตรองอธิบดีกรมส่งเสริมการเกษตร) ซึ่งได้เขียนในลักษณะของบทความ ดังนั้นเพื่อให้อ่านง่าย และเนื้อเรื่องไม่ยาว ดิฉันถึงแบ่งเนื้อหาออกเป็นตอนๆ ซึ่งเริ่มแรกจะเป็นการกล่าวถึงเหตุและผลที่ต้องมีหลักสูตรนี้เกิดขึ้น ความว่า.............

ตอนที่ 1 ทำไม? ต้องมีหลักสูตร นวส.มืออาชีพ

             มีโอกาสได้ทำงานในหลายตำแหน่งหน้าที่ หลายสถานที่ (จังหวัด) ได้มีโอกาสพบกับคนนอกมาก สิ่งที่คนนอกมองเรา

                    - นักส่งเสริมการเกษตร ใครๆ ก็ทำได้ ไม่ได้เป็นวิชาการเฉพาะ เหมือนการทำงานอื่นๆ

                    - เมื่อเกิดปัญหากับเกษตรกรในพื้นที่ นักส่งเสริมการเกษตร มักจะถูกมองว่า เป็นเพราะนักส่งเสริมการเกษตรไม่ไปจัดการ

                    - เมื่อเกิดสิ่งดีๆ ขึ้นกับเกษตรกร มักจะถูกมองว่า เป็นเพราะหน่วยงานที่มีหน้าที่เฉพาะ เข้าไปดำเนินการจนเกิดผลสำเร็จ เพราะนักส่งเสริมการเกษตร นำเสนอไม่เป็น ไม่ใช้เวทีในการบอกว่า นี่คือ ผลงานของนักส่งเสริมการเกษตร

                    - เราไม่มีวิธีคิดในการทำงานส่งเสริมการเกษตร แต่ความจริง งานส่งเสริมมีทฤษฎีรองรับ  มีประสบการณ์จากรุ่นพี่ แต่สิ่งนั้นมันหายไปหมดแล้ว

                    - เราไม่มีกลยุทธ เมื่อคิดงานออกมาแล้ว ภาระงานมักจะตกอยู่กับเรา ไม่มีการวางกลยุทธ เพื่อให้คนที่มีหน้าที่เข้ามาร่วมปฏิบัติงาน หรือเป็นเจ้าภาพร่วม

                    - อัตลักษณ์ของนักส่งเสริมการเกษตร ในทุกระดับ ทั้งอำเภอ จังหวัด เขต ส่วนกลาง       ไม่ค่อยชัดเจน มองไม่เห็นตัวตนของนักส่งเสริมการเกษตร

                    - นักส่งเสริมการเกษตรในพื้นที่ กับนักส่งเสริมการเกษตรในส่วนกลาง มีวิธีคิด/วิธีการทำที่แตกต่างกัน

           เป็นนานาทัศนที่คนนอกมองเรา ดีบ้าง ไม่ดีบ้าง เริ่มค้นหาตัวตนของนักส่งเสริมการเกษตร

          อัตลักษณ์ของเรา คืออะไร เราต้องช่วยกันสร้าง เพื่อแสดงความเป็นตัวตนของนักส่งเสริมการเกษตร

          นักส่งเสริมการเกษตร คือ ผู้นำการเปลี่ยนแปลง (Change Agent) เราจะเปลี่ยนอะไรของเกษตรกร ทำไมต้องเปลี่ยน มีวิธีเปลี่ยนอย่างไร เปลี่ยนแล้วเกษตรกรได้อะไร

“เราจะเปลี่ยนอะไร” คือ เป้าหมายของงานส่งเสริมการเกษตร

“ทำไมเราต้องเปลี่ยน” คือ เรามีข้อมูลอะไรที่เกษตรกรทำอยู่ และเรามีข้อมูลอะไร    

ถ้าเกษตรกรเปลี่ยน แล้วเกษตรกรจะดีขึ้น

                    “เราจะเปลี่ยนอย่างไร” คือ เทคโนโลยีที่ใช้คืออะไร มีเกษตรกรที่ประสบความสำเร็จ (Smart Farmer) หรือไม่ อยู่ที่ไหน จะจัดกระบวนการเรียนรู้อย่างไร ให้เกษตรกรเรียนรู้และเปลี่ยนพฤติกรรม ตามเทคโนโลยีที่มีนักส่งเสริมการเกษตร ทำหน้าที่ Transfer

                    “เปลี่ยนอะไร ทำไมต้องเปลี่ยน เปลี่ยนอย่างไร” คือ วิธีคิด วิธีการทำงานส่งเสริมการเกษตร เราจะพัฒนา/จัดกระบวนการเรียนรู้ให้กับน้องๆ ที่มาบรรจุใหม่ได้อย่างไร? 

          การทำงานของนักส่งเสริมการเกษตร ทุกคนมีขอบเขตการทำงาน ถ้าอยู่ในพื้นที่ ถ้าเป็นเกษตรจังหวัด  ก็จะมีขอบเขตจังหวัด ถ้าเป็นเกษตรอำเภอ ก็จะมีขอบเขตอำเภอ ถ้าเป็นเกษตรตำบล ก็จะมีขอบเขตตำบล   ซึ่งภายใต้ขอบเขตของแต่ละระดับนั้น มี 3 ประเด็นที่ควรรู้

- พื้นที่  ที่อยู่ในขอบเขต มีศักยภาพ/ข้อจำกัดอะไรกับการเกษตร (รู้จักพื้นที่)

- สินค้า ที่อยู่ในขอบเขต มีศักยภาพ/ข้อจำกัด/ปัญหาอะไร (รู้จักสินค้า)

- เกษตรกร ที่อยู่ในพื้นที่ มีการใช้พื้นที่เหมาะสมระดับใด มีการใช้เทคโนโลยีระดับใด  

จะพัฒนาหรือเปลี่ยนแปลงอะไร (รู้จักเกษตรกร)

สิ่งต่างๆ เหล่านี้ คือ ข้อมูลสำหรับการออกแบบงานส่งเสริมการเกษตร “เราจะพัฒนา/จัดกระบวนการเรียนรู้ สิ่งนี้ให้กับน้องๆ ที่บรรจุใหม่ได้อย่างไร”

* นี่คือเหตุผล ที่จะต้องคิดหลักสูตรดังกล่าวขึ้นมาให้กับองค์กร ซึ่งเป็นการสร้างนวัตกรรมการพัฒนาบุคลากร ที่กำลังเกิดขึ้นให้กับกรมส่งเสริมการเกษตร