ผ้ามัดหมี่ตีนแดง เป็นผ้าไหมเอกลักษณ์ท้องถิ่นของชาวอำเภอพุทไธสง และอำเภอนาโพธิ์ จังหวัดบุรีรัมย์ โดยลักษณะผ้าไหมจะเป็นมัดหมี่ลายพื้นเมืองทอด้วยไหมทั้งผืน มีหัวซิ่นและตีนซิ่นของผ้าจะเป็นสีแดงสด ทราบมาว่าสมัยโบราณทอด้วยฟืมเล็กแล้วนำมาต่อหัวและตีนซิ่น แต่ปัจจุบันมีการทอต่อเนื่องเป็นผืนเดียวกัน ผ้ามัดหมี่ตีนแดง ทอขึ้นครั้งแรกโดยช่างฝีมือทอผ้าในคุ้มของพระยาเสนาสงคราม (เจ้าเมืองคนแรกของอำเภอพุทไธสง) เมื่อประมาณกว่า 200 ปีมาแล้ว สันนิษฐานว่าเป็นผ้าซิ่นของกลุ่มชนลาว ต่อมาการทอผ้าซิ่นตีนแดงได้แพร่ขยายสู่หมู่บ้านใกล้เคียง และบ้านนาโพธิ์ แหล่งผลิตส่วนใหญ่อยู่ในพื้นที่ อำเภอพุทไธสง และอำเภอนาโพธิ์ จังหวัดบุรีรัมย์ ในสมัยโบราณนิยมทอผ้ามัดหมี่ตีนแดงให้เด็กและวัยรุ่นสวมใส่เพราะมีสีสดใส โดยลายหมี่ส่วนใหญ่เป็นลายดั้งเดิม และต่อมาได้พัฒนาและปรับปรุงการทอเพื่อให้ผู้ใหญ่ได้สวมใส่ในงานบุญประเพณีสำคัญได้ นิยมใช้สวมใส่เฉพาะในงานพิธีกรรมทางศาสนา งานบุญประเพณีและพิธีการที่สำคัญเท่านั้น ฉันลองหาอ่านข้อมูลเหล่านี้เท่าที่พอจะหาได้จากกูเกิ้ล (google search) เพราะอยากทราบความเป็นมา
ดิฉันเป็นคนชอบผ้าซิ่น แต่หาโอกาสใส่ยากมาก ด้วยความที่อาชีพพยาบาลส่วนมากก็ต้องสวมชุดฟอร์ม จึงหาโอกาสสวมใส่ยากนัก จนฝุ่นแทบเกาะ แต่กระนั้นก็หาซื้อมาเพิ่มเรื่อย ๆ ด้วยความชื่นชอบ โอกาสที่ใส่บ่อยสุด คือ ไปตักบาตรในตอนเช้า ซึ่งก็พอมีผู้เฒ่าผู้แก่สวมใส่เหมือนกัน แม้ไม่คล่องตัว แต่เชื่อไหมว่าหน้าร้อนก็เย็นสบาย หน้าหนาวก็อุ่นดี นี่หละข้อดีของการนุ่งผ้าถุง
วันที่ 9-10 ก.ค. 61 ที่ผ่านมา ได้มีโอกาสไปเป็นนวิทยากรที่จังหวัดบุรีรัมย์ การเดินทางขณะที่ผ่าน บ้านคูณ อำเภอพุทไธสง จังหวัดบุรีรัมย์ ที่มีมัดหมี่ตีนแดงขายข้างถนน เป็นร้านค้าหน้าบ้านเรียงรายตลอดเส้นทาง โดยที่คนขับรถตู้เอื้ออำนวยชี้ชวนให้ลงไปดู เพราะเห็นดิฉันพูดถึงในรถพอดี ผ้ามัดหมี่หลากหลาย ราคาไม่แพง ผู้สูงอายุ คุณตา คุณยาย ช่วยกันขาย เราเลือกซื้อจนเพลิน ดิฉันไม่ค่อยต่อราคา แต่เลือกผืนที่ไม่แพงมาก เพราะบางลวดลายคงทำยาก ราคาสูงสักหน่อย ในใจก็คิดว่า ถ้าไปถึงบุรีรัมย์จะราคาถูกกว่านี้มั้ยหนอ พี่แก้ว อุบล ชี้ชวนสวมทับถ่ายภาพดู เพื่อให้รู้ว่าเราเหมาะกับลายไหน เป็นเทคนิคที่ดี เพราะตอนแรกดิฉันเล็งลายนกยูงไว้ แต่พอสวมดูลายธรรมดา ๆ อย่างลายไข่มดแดงกลับดูสวยกว่า จึงทราบจากคุณยายตอนขากลับว่าเป็นลายยอดนิยมของที่นี่ ราคาก็ไม่แพงเลย
สุดท้ายเลยได้ลายไข่มดแดง ราคาถูกมากค่ะ ลายสวยถูกใจ
วันที่เป็นวิทยากรได้สวมผ้าซิ่นตีนแดง มีความสุขมากมายค่ะ หน้าตาก็จะบาน ๆ หน่อย (แซวตัวเองไว้ก่อน) ด้วยหาเสื้อที่เข้ากับผ้าถุงไม่ทัน เลยได้ออกมาประมาณนี้ ปลื้มปริ่ม ยิ้มตาหยี..
อยากบอกว่าภาคภูมิใจที่ได้สวมใส่ผ้าไทย (อีสาน) ขอบคุณคนสมัยก่อนที่คิดค้นผ้าซิ่นที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว ผ่านไปทางอำเภอพุทธไธสง หรืออำเภอนาโพธิ์ อย่าลืมอุดหนุนผู้สูงอายุ และชาวบ้านนะคะ "ต่อราคาแต่พอดี ถ้อยทีถ้อยอาศัย" กว่าจะผลิตแต่ละชิ้นต้องใช้แรงมือ แรงใจ มาอนุรักษ์ผ้าไทยกันนะคะ
สวยงามมากค่ะ
ใส่ผ้าไทยนอกจากสวย ยังมีผลดีต่อสุขภาพใส่หน้าร้อนจะเย็นใส่หน้าหนวจะอุ่น