จิตสุดท้ายเมื่อชีวิตเปลี่ยนผ่าน

---

ภาพของหญิงสาววัย 63ปี  รูปร่างผอมบาง แทบไม่มีมวลกล้ามเนื้อหรือไขมัน ปรากฏให้เห็น นอกจากผิวหนังหุ้มกระดูก  แก้มตอบ ตาลึก แต่สายตาที่ตรงข้ามกับร่างกาย เปร่งประกายของความสู้ และแฝงด้วยอ่อนโยน  พร้อมคำพูดเบาๆ ด้วยน้ำเสียงที่อ่อนโยน ว่า “กะไม่เครียด กะไม่กลัว กะรับได้ มีปวดตามร่างกายบ้าง และเหนื่อยมาก แต่พอได้รับการสอนเรื่องการหายใจ หายใจให้ลึ้กลึก กลั้นหายใจไว้นิดนึง และหายใจออกมาเบาๆ ทางปาก พร้อมทั้งแสดงการหายใจให้เห็น ทำให้กะเหนื่อยน้อยลง”  เมื่อฉันได้สนทนากับน้องสุ บุตรสาวของภาพที่ฉันได้นึกถึง ผู้ที่ออกจากงานที่กรุงเทพเพื่อออกมาดูแลมารดา เมื่อเจ็บป่วยด้วยโรคมะเร็งปอด หลังจากมารดาได้สิ้นชิวิตไปแล้ว และได้ดำเนินการพิธีทางศาสนา เรียบร้อยแล้ว เพื่อที่จะประเมินการดูแล และพัฒนาระบบการดูแลผู้ป่วยแบบประคับประคอง. และเมื่อฉันได้สติก้อได้กลับมาสบสายตากับน้องสุอีกครั้ง

น้องสุบอกว่าก่อนหน้าที่จะมีทีมเข้าไป ให้คำปรึกษาและดูแล ไม่เคยรู้มาก่อนเลยว่า มีรูปแบบการดูแลแบบนี้ด้วย. ไม่รู้ทางเลือกในการดูแล คิดแต่ว่าต้องรักษาโรคให้หาย ยอมจ่ายเงินค่ายาเม็ดละ 200 บาท เดือนละ 60,000 บาทเป็นอย่างน้อย   ไม่เคยคิดเรื่องการรักษาคน การประคับประคองชีวิตให้มีความสุขที่สุด แม้แต่เรื่องโรคที่มะเป็นอยู่ยังคิดจะปิดบัง ไม่ยอมบอกให้ทราบโดยไม่คิดเลยว่ามะจะกังวลมากน้อยแค่ไหนเกี่ยวกับโรคที่เป็นอยู่  

แต่ในทางกลับกันเมื่อมะทราบมะกลับทำใจได้มากกว่าที่คิดและ ยอมรับในสิ่งที่เป็น สบายใจกว่าที่จะไม่ทราบข้อมูลของตนเอง  ทำให้ฉันนึกถึงบทสนทนากับผู้ป่วยเกี่ยวกับการวางแผนการรักษาตนเอง เมื่อฉันถามว่า “หากวาระสุดท้ายมาถึง เมื่อหายใจลำบาก หายใจเหนื่อย ต้องการให้ช่วยอย่างไร นอกจากเรื่องวิธีการหายใจ ซื่งไม่ได้เป็นการช่วยเรื่องของโรค เช่น การให้ยาลดอาการเหนื่อย ช่วยประคับประคอง ลดความทรมาน หรือใส่ท่อช่วยหายใจ มะจะตอบทันทีว่า “มะรักษาเต็มที่ ด้วยยาทุกอย่างแต่ไม่ต้องใส่ท่อช่วยหายใจ หรือปั๋มหัวใจ เพราะชีวิตเรา พระเจ้าได้ให้มาแล้ว แล้วแต่พระเจ้าจะจัดการ”
         

การมีทีมดูแลผู้ป่วยประคับประคองเข้ามาทำให้เรามีที่พึ่ง เรารับรู้ได้ว่ามะมีความสุขขึ้น มีวิธีการจัดการกับตนเองมากขึ้น ทำให้เรารู้สึกว่าเรามีเพื่อนไม่โดดเดี่ยว มีปัญหา ปรึกษาได้ เราไม่คิดว่าจะมีเจ้าหน้าที่ไปเยี่ยมเราที่บ้านเป็นทีม และจำนวนมากกว่าที่เราคิด และการพูดคุย คุยด้วยความเข้าใจ และรับฟังเรา และช่วยเหลือเราอย่างเต็มใจ ฉันนั่งฟังน้องสุเล่าด้วยความอิ่มใจ แต่ไม่ได้อิ่มใจเพราะคำชม ฉันอิ่มใจที่ได้เห็นช่วงสุดท้ายของผู้ป่วยที่ต้องเปลี่ยนผ่านชีวิตไปอีกภพภูมิที่เราไม่สามารถรับรู้ได้ว่ามีจริงหรือไม่ แต่ สิ่งที่เราเห็นคือจิตสุดท้ายของคนไข้ที่สวยงาม  สงบ ยอมรััััััััััััััััััับในสิ่งที่เกิดขึ้น  แม้จะพยายามอย่่่่่่่่่่่างเต็มที่