จิตวิญญาณของซาปา

Souls of Sapa

โปรแกรมวันนี้เริ่มตอนเกือบสิบโมงเช้า ซีซี่ไกด์สาวมารอรับเราเช่นเดิม โปรแกรมวันนี้คือเดิน เราจะเดินขึ้นดอยลงดอยไปยังบ้านพักโฮมสเตย์ ซึ่งอยู่ไกลออกไปอีก 4 หมู่บ้าน เป็นระยะทาง 12.5 กิโลเมตร

จากโรงแรมเราเดินออกจากความวุ่นวายของเมืองซาปาไปตามถนนลาดยาง ผ่านบ้านคน ร้านอาหาร โรงแรม โฮมสเตย์น้อยใหญ่มากมาย มีการก่อสร้างอยู่สองฝั่งถนนในตัวเมืองหลายต่อหลายแห่ง บ่งบอกว่าซาปาในอนาคตคงจะแออัดกว่านี้แน่นอน ซีซี่บอกว่าเมื่อก่อนซาปาเป็นหมู่บ้านเล็กๆ ไม่ต่างจากหมู่บ้านกั๊ดกั๊ดที่เราไปเดินชมเมื่อวานเลย แต่ตอนนี้ตัวเมืองซาปาแทบไม่มีที่ว่างเหลืออยู่เลย อุตสาหกรรมการท่องเที่ยวเปลี่ยนวิถีชีวิตของคนไปแบบนึกไม่ถึงในช่วงเวลาไม่ถึงสิบปี ในอดีตซาปาเป็นเมืองพักผ่อนของชาวฝรั่งเศส เพราะอากาศที่เย็นสบาย แต่วันนี้ซาปาเป็นเมืองท่องเที่ยวของทุกชนชาติที่ต้องการสัมผัสวิถีชีวิตที่ต่างไป ที่นี่จึงมีนักท่องเที่ยวชาวตะวันตกมากมาย

ระหว่างทางมีชาวม้งดำอีกคนหนึ่งแบกกระบุงเดินตามมาด้วย เธอชื่อว่าลู่ลู่ มาจากหมู่บ้านเล่าไช ตอนแรกฉันคิดว่าเธอเป็นเพื่อนกับซีซี่เพราะเห็นทักทายกันด้วยภาษาม้งดำ แต่ก็ไม่เข้าใจว่าเธอเดินตามเรามาทำไมตั้งไกลเป็นกิโล ซีซี่บอกว่าเธอไม่รู้จักกันมาก่อน แต่ลู่ลู่ตามมาเพื่อขายของที่ระลึกให้เรา ฉันเพิ่งมาเข้าใจว่านี่เป็นกลยุทธทางการค้าอีกแบบหนึ่ง แม่ค้าชาวม้งเหล่านี้เป็นชาวนา แต่พอมีเวลาว่างก็จะทำข้าวของเครื่องใช้และเสื้อผ้าไว้ใช้ในครัวเรือน มีการเก็บเส้นใยป่านไว้ย้อมสีและทอผ้า มีการเย็บปักถักร้อยตามแบบและลวดลายของชาวม้งสวยงาม ที่เราเรียกเขาว่าชาวม้งดำเพราะเสื้อผ้าที่สวมใส่มีสีดำเป็นสีพื้นโดยใช้ครามเป็นสีย้อม แทบทุกหมู่บ้านม้งดำที่เดินผ่านจะมีต้นครามปลูกไว้ใช้มากมาย วันนี้ลูลู่ก็นำเอาสิ่งทอที่เธอทำมาขายให้นักท่องเที่ยวเป็นรายได้เสริม เท่าที่สังเกตแม่ค้าจะตามกลุ่มนักท่องเที่ยวคนละกลุ่มเหมือนเป็นที่เข้าใจว่าจะไม่แย่งลูกค้ากัน เป็นการบริการแบบไพรเวทและส่วนบุคคลจริงๆ ก็อุตสาห์เดินตามกันตั้งสิบกว่ากิโล หากถูกแย่งลูกค้าไปต่อหน้าต่อตา คงเป็นความรู้สึกที่ยากจะบรรยาย ดังนั้นเราจึงจะเห็นว่าตามทางเดินของนักท่องเที่ยวแต่ละกลุ่มจะมีไกด์หนึ่งคนและแม่ค้าหนึ่งหรือสองคนตามแต่เขาจะตกลงกัน ตลอดทางจะไม่มีการขายสินค้าใด แต่จะทำการขายสินค้าเมื่อเราถึงหมู่บ้านเล่าไชเท่านั้น

จากถนนลาดยางเราเดินตัดเข้าทางเข้าหมู่บ้านยี่ลิงโฮ (Y Ling Ho) หมู่บ้านชาวม้งดำ เราทิ้งความเป็นเมืองไว้เบื้องหลังอย่างสิ้นเชิงเพียงไม่ถึงสองกิโลเมตรที่จากมา ฉันได้แต่หวังว่าเมืองจะไม่ขยายเร็วจนเกินไป ทางเข้าหมู่บ้านเป็นทางลงดอยเสียส่วนใหญ่ ซาปาอยู่สูงกว่าหมู่บ้านทั่วไปมากอยู่ ก่อนเข้าหมู่บ้านก็ต้องจ่ายค่าผ่านเหมือนเดิม สรุปแล้วทุกหมู่บ้านที่เราไปจะมีค่าผ่านทางทุกหมู่บ้าน ซึ่งสำหรับเราซีซี่ช่วยจัดการให้ทุกอย่าง วันนี้อากาศไม่ค่อยแจ่มใสนักและก็เป็นไปอย่างที่คาดไว้ ฝนเริ่มโปรยปรายลงมาเล็กน้อยยามที่เรากำลังเดินผ่านหมู่บ้านยี่ลิงโฮ

ซีซี่ชี้ให้เราดูโรงเรียนประถมและโรงเรียนอนุบาลของหมู่บ้านนี้ เด็ก ๆ วิ่งผ่านเราไปหลายต่อหลายคน เพื่อไปซื้อขนมที่ร้านขายของชำในหมู่บ้าน ซีซี่บอกว่าโรงเรียนที่นี่ไม่ขาดแคลนนักเรียนเพราะทุกบ้านจะมีลูกเล็กเด็กแดงกันทุกบ้าน ชาวม้งถือว่าการมีลูกเป็นสิ่งสำคัญมากเพราะนั่นคือแรงงานที่เพิ่มขึ้นในครอบครัว และลูกจะได้ดูแลพ่อแม่ยามแก่เฒ่า ซีซี่บอกว่าหากผู้หญิงคนไหนไม่อาจมีลูกได้ สามีจะไปแต่งงานใหม่ทันที เธอเองก็เป็นภรรยาคนที่สามของสามีเธอด้วยเหตุผลนี้ แต่โชคดีที่เธอมีลูกชายแล้วสองคน และสำหรับชาวม้งลูกผู้ชายจะสำคัญกว่าลูกผู้หญิง เพราะจะได้รับมรดกคือที่นาที่สวนจากพ่อ ส่วนลูกผู้หญิงนั้นจะไม่ได้ส่วนแบ่งใดเลย

ฉันฟังคำบอกเล่าของซีซี่พร้อมนึกชื่นชมอยู่ในใจว่า วัฒนธรรมและความเชื่อของชาวม้งดำยังคงดำรงอยู่อย่างแข็งแกร่งแม้ใน พ.ศ. นี้ และเราก็ยังอดทึ่งไม่ได้หลาย ๆ สำหรับวัฒนธรรมที่ซีซี่เล่าให้เราฟัง

เราหยุดพักสวมเสื้อกันฝนที่โรงเรียนอนุบาลในหมู่บ้าน เด็กๆ ที่นี่ยังคงดูไร้เดียงสามากมาย ชีวิตที่เรียบง่ายทำให้พวกเขาดูมีความสุขอย่างบรรยายไม่ถูก โรงเรียนตั้งอยู่บนไหล่เขาและมีวิวของหุบเขาเบื้องหน้าไกลสุดลูกหูลูกตา ฉันรู้สึกว่าเด็กๆ เหล่านี้ช่างโชคดีเหลือเกินที่ได้เกิดมาในดินแดนที่สวยงามเพียงนี้

เราเดินไปตามทางเดินระหว่างหมู่บ้านจากยี่ลิงโฮไปหมู่บ้านเล่าไช (Lao Chai) ระยะทางประมาณ 5-6 กิโลเมตร ฝนที่โปรยปรายลงมาทำให้ทางเดินดินบนดอยเปียก แฉะ และลื่นมาก นักท่องเที่ยวหลายต่อหลายคนที่เดินผ่านเราไปมีร่องรอยของการลื่นล้มก้นกระแทกพื้นกันถ้วนหน้า เราจึงค่อยๆ เดินด้วยความระมัดระวังอย่างที่สุด บนทางเดินนี้แหละที่หลายต่อหลายครั้งลูลู่จะเอื้อมมือสีคล้ำที่มีคราบของสีครามและหยาบกร้านด้วยการใช้งานมาอย่างหนักมาฉุดฉันขึ้นดอยไปตามทางที่ขรุขระ แคบและลื่น ด้วยเพียงรองเท้าแตะที่เธอสวมใส่ บางครั้งเธอเองก็เสียหลักลื่นล้มเสียเองแล้วก็หัวเราะออกมาอย่างมีความสุข ระหว่างทางจะมีกระท่อมเล็กๆ ให้เราได้หยุดพักดื่มน้ำ และมีน้ำและขนมขายจากชาวบ้านในแถบนั้น ซีซี่คอยบอกว่าหากอยากเข้าห้องน้ำให้บอก เพราะลูลู่รู้ว่ามีห้องน้ำธรรมชาติที่มีวิวสวยงามที่สุดที่ใดบ้าง

เมื่อผ่านทางเดินบนไหล่เขามาอย่างทุลักทุเล เราก็มาถึงถนนคอนกรีตที่เป็นถนนสายหลักเข้าสู่หมู่บ้านเล่าไช เป้าหมายของเราคือไปหยุดทานอาหารกลางวันที่นั่น

เสียงลูลู่กับซีซี่คุยกัยดังมาเป็นระยะ ๆ พวกเธอเดินนำหน้าไปก่อน โชคดีที่ลูลู่เดินตามมาเป็นเพื่อนไม่อย่างนั้นซีซี่คงเหงาน่าดู เราเดินตามหลังอย่างช้า ๆ พักดื่มน้ำและกินขนมที่พกพามาด้วย พร้อมชื่นชมวิวสองของหมู่บ้านเล่าไชที่อยู่ต่ำลงไป พื้นที่นากว้างขวาง แต่ละบ้านอยู่ห่างไกลกันออกไปไม่น้อย มีแม่น้ำไหลผ่านหมู่บ้านที่สวยงาม ฉันคิดว่าเล่าไชเป็นหมู่บ้านที่สวยงามที่สุดที่ได้พบเห็นในทริปนี้ เป็นที่น่ายินดีว่าอาคารที่ใหญ่ที่สุดในหมู่บ้านคือโรงเรียน แสดงให้เห็นถึงความสำคัญของการศึกษาของคนที่นี่ ซีซี่เองบอกว่าเธอมีลูกชายสองคนวัยแปดขวบและสี่ขวบ คนหนึ่งเธออยากให้เขาเป็นหมอและอีกคนเป็นวิศวกร ฉันหวังว่าทั้งแม่และลูกจะมีความฝันเดียวกัน

ฝนหยุดตกแล้วแต่ท้องฟ้ายังไม่เปิดมาก มีเสียงนกร้องดังมาเป็นระยะๆ มีนกนางแอ่นบินโฉบไปมาให้เห็นไม่ขาดสาย สองข้างทางมีเด็กนำควายไปเลี้ยงในทุ่ง กระดิ่งของแกะที่ชาวบ้านเลี้ยงไวให้ออกหากินบนดอยกังมาเป็นระยะ ๆ ในที่สุดเราก็เดินทางมาถึงหมู่บ้านเล่าไช เมื่อข้ามสะพานคอนกรีตสูงแห่งนี้ เพราะมีแม่น้ำไหลผ่านและปริมาณน้ำมากหมู่บ้านเล่าไชจึงมีโรงไฟฟ้าพลังน้ำไว้ใช้ในหมู่บ้านด้วย

ลูลู่ขอเปิดการขายของที่ระลึกเมื่อเรากำลังจะเดินเข้าหมู่บ้านของเธอ ที่จริงแล้วฉันไม่อยากซื้ออะไรกลับมาบ้านเลย แต่คนข้างกายบอกว่าไหน ๆ ก็มาถึงที่นี่แล้ว เราควรจะช่วยให้ครอบครัวหนึ่งมีความสุขในวันนี้ ฉันเองก็รู้สึกซึ้งในน้ำใจที่เธออุตสาห์ยื่นมือมาช่วยดึงช่วยประคองไม่ให้ลื่นล้มตั้งหลายครั้ง เราก็เลยช่วยซื้อปลอกหมอนฝีมือการถักทอของลูลู่มาสองใบในราคาใบละสามแสนดอง ลู่ลู่ให้กำไลผ้าถักเรามาเป็นของแถม และอีกสักพักสามีของเธอก็ออกมารับที่ทางเดินเข้าหมู่บ้าน ลู่ลู่ยิ้มและโบกมือให้เราไปจนมอร์เตอร์ไซด์ที่สามีเธอขี่ออกมารับลับตาไป

เราแวะทานอาหารกลางวันที่ร้านอาหารเล็กๆ ริมแม่น้ำ กับข้าวง่าย ๆ เช่นผัดผัก ไข่เจียว ปอเปี๊ยะทอดและผัดเต้าหู้ใส่มะเขือเทศ ก็อร่อยมากมายในเวลาที่หิวจัดตอนบ่ายสอง เด็ก ๆ ชาวม้งดำ ดำผุดดำว่ายในแม่น้ำเบื้องหน้า เสียงหัวเราะอย่างมีอิสระและความสุขทำให้อาหารกลางวันมื้อนี้ยิ่งพิเศษสุด

หลังอาหารกลางวันเราเดินผ่านหมู่บ้านเล่าไช หญิงชาวม้งหลายคนแบกกระบุงที่มีสายป่านอยู่มาต่อให้เป็นเส้น ระหว่างทางพวกเธอพยายามเริ่มบทสนทนาด้วยภาษาอังกฤษว่าคุณมาจากไหน ชื่ออะไร บางคนก็ชักชวนให้เราซื้อของที่ระลึก เราก็เลยบอกว่ามีแล้วและชูกำไลผ้าถักของลู่ลู่ให้ดู พวกเขาก็ผ่านไป

อากาศในตอนบ่ายดีขึ้น มีแสงแดดลอดผ่านเมฆมาให้เห็น ทำให้สองข้างทางแจ่มใสขึ้น เราเดินออกจากหมู่บ้านชาวม้งดำ ไปยังอีกหมู่บ้านหนึ่งซึ่งเป็นหมู่บ้านของชาวเซ (Zay) อีกกลุ่มชนหนึ่งในซาปา แต่มีจำนวนน้อยกว่าชาวม้ง คืนนี้เราจะไปนอนพักที่นั่นชื่อหมู่บ้านทาวาน (Ta Van)

เราเดินถึงหมู่บ้านทาวานเวลาห้าโมงเย็น ซีซี่ส่งเราไปพักที่โฮมสเตย์ในหมู่บ้านแล้วจัดแจงให้สามีเธอมารับกลับบ้าน หลังจากเก็บกระเป๋าไว้ในห้องแล้ว เราก็ออกเดินสำรวจหมู่บ้านในยามเย็นทันที ยังทันได้เห็นผู้คนไถนาก่อนตะวันจะตกดิน หลายคนกำลังต้อนควายกลับบ้าน บ้างก็ต้อนแกะต้อนไก่เข้ากรง หลานจูงตาเดินไปซื้อขนมที่ร้านค้าในหมู่บ้าน บ้างก็กำลังเกี่ยวใบบอนเพื่อนำไปต้มเป็นอาหารหมู ควันไฟโชยออกมาจากครัวของบ้านบ่งบอกเวลาทำอาหารค่ำ บางคนก็เพิ่งเดินกลับจากการทำงาน บ้างก็กำลังซื้อผักและของใช้จากร้านขายของชำ ร้านขายไก่ย่างเป็ดย่างกำลังให้บริการลูกค้าอย่างต่อเนื่อง ฉันคิดว่าวิถีชีวิตที่เรียบง่ายของคนที่นี่คือจิตวิญญาณของเมืองที่งดงามมากเหลือเกิน แม้ในบางช่วงของวันที่ฝนตก ฟ้าหม่น แต่ฉันก็สามารถมองเห็นจิตวิญญาณของซาปาได้ชัดเจน

ฉันนึกถึงวิถีของบ้านเราเมื่อสามสิบสี่สิบปีก่อน ครั้งหนึ่งบ้านฉันก็เคยง่ายงามเช่นนี้

เราเดินไปแม่น้ำท้ายหมู่บ้านเพื่อนั่งชมสายน้ำและธรรมชาติในหมู่บ้านนี้จนเกือบมืด จึงเดินกลับมาที่ห้องพักเพื่ออาบน้ำและทานอาหารเย็นหลังเดินทั้งวันรวมระยะทางประมาณ 15 กิโลเมตร

คืนนี้เราพักที่โฮมสเตย์ที่เรียบง่าย แต่สะอาดสะอ้าน มีวิวนาขั้นบันไดให้ชมจากหน้าประตูห้อง และมีวิวภูเขาสวยงามเบื้องหน้าให้ชื่นชม

[เพชรน้ำหนึ่ง]

-สวัสดีครับ

-นาขั้นบันใด สวยงามครับ

-วิถีแบบนี้ทำให้เราได้ผ่อนคลายได้มากทีเดียวครับ

-ขอบคุณภาพสวยๆ ที่ทำให้ผมได้ร่วมระลึกถึงวันวานครับ

[พ.แจ่มจำรัส]

ชอบครับ รออ่านตอนต่อไป

[คุณมะเดื่อ]

อ่านแล้วเห็นภาพแห่งความสุข

อยู่ตรงหน้าเลยจ้าา ขอบคุณจ้