กินข้าวดอย บนเริ่นชาติพันธุ์ ที่ดอยหัวเสือ (๕)

เชื่อไหม ?..ในขณะที่คนปลายน้ำหลายคน โดยจำเพาะไปยังคนปลายน้ำที่ขับเรียกตนเองว่าคนเมือง ใช้มือเปิดก๊อกน้ำประปา ที่แทบไม่รู้ค่าและที่มาของสายน้ำนั้น จะรู้บ้างก็เพียงแค่ประโยชน์ในการใช้ว่าจะใช้เพื่อเป็นประโยชน์อันใดแก่ตนเองเท่านั้น น้ำในก๊อกประปาถูกปล่อยไหลไปอย่างไร้คุณค่า และแลไร้ประโยชน์ ถูกปล่อยไหลอย่างไร้ความเข้าใจในความหมายแห่งสายน้ำนั้น ไม่เกินเลยนะครับถ้าจะพูดเช่นนี้ แต่ต้องขอบคุณผู้คนในปลายน้ำที่ยังคงรักษาคุณค่าที่มาของสายน้ำนั้นอยู่ ขอบคุณแทนคนต้นธาร ต้นกำเนิดแห่งสายนั้นครับ

สิ้นเสียงไก่เถื่อน ขันเตือนก่อนรุ่งสาง เสียงโขลกพริกตำเครื่อง ระรัวดัง ไฟเผาขี้ไต้ละลายส่องเแสงวับแวมลอดช่องฝาไม้และชายหลังคา เพียงไม่กี่วูบไหวของแสงไฟในอนธการ การทุกอย่างก็เสร็จสิ้น

ผู้เฒ่าผู้แก่ หนุ่มสาวชาวปกาเกอญอ จูงลูกจูงหลานลงจากเรือนชาน พร้อมห่อข้าวสัมภาระบางส่วน เดินฝ่าความมืดก่อนสางสายจะมาเยือน มุ่งหน้าสู่ภูลูกสูงบนดอยหัวเสือ แหล่งต้นธารการกำเนิดสายน้ำเส้นเลือดใหญ่สายสำคัญที่ไหลหล่อเลี้ยงผู้คนมากมายหลายชีวิต รวมทั้งสรรพชีวิตทุกชีวิต

ข้าวดอยสุกเปล่า และพริกกะเหรี่ยงโขลกตำกับเกลือ คือเสบียงกรังไว้พักพิงท้องในยามตะวันตรงหัว พร้อมมีดตอก มีดพร้า จอบ และเสียมติดตัว สาวเท้าขึ้นแผ่นผา ยอดดอยอันสูงชัน ในวันที่ว่างเว้นจากการหาเลี้ยงชีพในชั่วยามหนึ่ง

ในขณะที่ดอกไม้เช้ากำลังเบ่งบาน ผีเสื้อขยับปีกไล่ล่าน้ำหวานจากดอกไม้ป่า บางชีวิตใหม่ยังไม่เกิดมา แต่ผู้คนที่นี่กำลังเดินทาง ทิ้งบ้านให้ผีเสื้อป่า เจ้าดอกไม้ และสายลมแสงแดดคอยดูแลแทนแม่กุญแจ

ความงดงามในกุญแจธรรมชาติ บอกเล่าเรื่องราววิถี วัฒนธรรมอันง่ายดาย ของชุมชนที่นี่ พื้นที่ ที่เต็มไปด้วยอ้อมแขนของธรรมชาติ และมากด้วยสามัญสำนึก ในการรู้รักษาผู้มีพระคุณ แม่ผู้ให้อย่างธรรมชาติ ที่เป็นทั้งครู ทั้งแหล่งอาศัย ทั้งแหล่งอาหาร และแหล่งก่อกำเนิดศาสนา แลไปถึงพิธีกรรมทั้งปวง ล้วนแล้วเกิดในห้องเรียนแห่งนี้ทั้งหมดทั้งสิ้น

กว่า 4 ชั่วโมงกับการตัดฝ่าดงป่าและเส้นทางอันสูงชัน ผู้เฒ่าผู้แก่หนุ่มสาวเหล่านั้นก็ถึงจุดหมายปลายทาง ปลายทางที่เป็นต้นทางน้ำ หรือต้นกำเนิดสายน้ำที่ไหลไปสืบต่อชีวิตให้พวกเรา พวกท่านนั้นหล่ะหนอ ปลูกป่าสร้างฝายคือเป้าหมายแห่งการเดินทางไกลในหนนี้

แต่ก่อนที่จะลงมือการกระทำการใดๆการค้อมเคารพ การขออนุญาตต่อเจ้าป่าเจ้าเขา เจ้าที่เจ้าทาง ไม่ใช่เรื่องที่งมงายอะไร แต่เป้นเครื่องบ่งชี้จิตใจอันบริสุทธิ์งดงาม ให้เกียรติผู้อื่น ไม่เขาเหล่านั้นจะอยู่ในสถานะใดหรือภพภูมิใด ไม่ใช่ไม่เห็นหัวแม้มีตัวเป็นๆเช่นนั้นแล จึงเกิดสิ่งนี้ครับ

ป่าจึงเกิด น้ำจึงมี ผีจึงอยู่ ผู้คนจึงอุดม ต่างอุ้มสมซึ่งกันและกันฉันธรรมชาติ ปราศจากการเบียดเบียนกัน มีก็แต่การบำรุงรักษาซึ่งกันและกัน ดูแลกันและกัน

และใครจะเชื่อผมไหม?ว่าชาวบ้านที่นี่ ที่กำลังปลูกป่า รักษาป่า รักษาแหล่งผลิตน้ำ รักษาความสมดุล พวกเขาขาดแคลนน้ำ และใช้น้ำที่มีอย่างกระเบียดกระเสียน เพื่อคนข้างล่าง อย่างที่ไม่มีใครรู้ ในขณะที่น้ำประปาของคนเมืองยังไหลและใช้อย่างสิ้นเปลืองโดยไม่เคยคิดรักษาอะไรเลยงั้นหรือ???

สุรา ๑ ป้าน