มยุรี แสงมุกดา : ประสบการณ์การประเมินด้านจิตวิญญาณการดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย
ผู้ป่วยระยะสุดท้ายกับผู้ป่วยทั่วไปที่มีโอกาสรักษาให้หายได้ ตามประสบการณ์ที่ข้าพเจ้าได้เคยให้การดูแล อดเปรียบเทียบคุณภาพการรักษาดูแลไม่ได้จริงๆ แต่นั้นเป็นเพียงความรู้สึกลึกๆ ในใจของข้าพเจ้า ตลอดเวลา 15 ปีที่เคยดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายในหอผู้ป่วยอุติเหตุฉุกเฉิน 3
เมื่อมี case ระยะสุดท้ายและใกล้เสียชีวิต ผู้ป่วยจะถูกจัดโซนให้อยู่โดยลําพัง หรือมุมใดมุมหนึ่งของ ward บาง case ก็มีญาติ แต่หลาย case ที่ไม่มีใครเลย แม้แต่เจ้าหน้าที่ทีมดูแล แพทย์พยาบาลวิ่งวุ่นให้การเยียวยาช่วยเหลือชีวิตกับผู้ป่วย case อื่นๆ ที่มีโอกาสรอดหรือหาย ทําให้ดิฉันเกิดคําถามอยู่ในใจ "แล้วผู้ป่วยระยะสุดท้ายหรือใกล้เสียชีวิต หมดสิทธิแล้วหรือ”
หลายๆ case ที่ข้าพเจ้าจะพยายามดูแลให้สมบูรณ์ทั้งด้านร่างกาย จิตใจ รวมถึงญาติ เช่น ช่วยพูดคุยอยู่เป็นเพื่อนถึงแม้จะเป็นเวลาสั้นๆ ให้โอกาสญาติได้มีส่วนร่วมในการดูแลอยู่ใกล้ชิด เป็นเพื่อนจนวาระสุดท้าย จัดพิธีกรรมทางศาสนา สวดมนต์ถวายสังฆทาน แต่การถวายสังฆทานจะทําน้อยมาก เพราะไม่ทราบจะนิมนต์พระสงฆ์มาจากไหน แต่ความตั้งใจก็จะอยากให้ผู้ป่วยระยะสุดท้ายได้มีโอกาสเหมือนกัน
มีผู้ป่วยระยะสุดท้ายรายหนึ่ง บังเอิญเตียงข้างๆ มีลูกชายเห็นพระมาเยี่ยม มีโอกาสจึงนิมนต์ให้ผู้ป่วยได้ฟังเทศน์ ถวายสังฆทาน เป็นแบบฉุกเฉินจริงๆ ซึ่ง case นี้จะกระวนกระวายทุรนทุราย ดูแล้วทุกข์ทรมานทั้งด้านร่างกายและจิตใจ เมื่อก่อนไม่มีหน่วยดูแลเฉพาะ หลังจากได้ทํากิจกรรมดังกล่าวให้ ผู้ป่วยสงบและได้เขียนความทุกข์ความกังวลที่อยู่ในใจที่ยังไม่ได้ปลดเปลื้อง ห่วงลูกสาวกําลังเรียน ห่วงบ้าน ห่วงสามี หลังจากนั้นได้จัดหากิจกรรมที่ผู้ป่วยชอบ ความต้องการของผู้ป่วย คือ ขอกลับไปเสียชีวิตที่บ้าน
ความเชื่อ ความศรัทธาบังคับกันไม่ได้ มี case หนึ่งอาชีพรับราชการทหารยศนายพัน บุคลิกทหารระดับผู้บัญชาการ ไม่ต้องพูดถึงไม่มีพยาบาลคนไหนอยากเข้าใกล้ท่าน ให้การดูแลยาก ไม่มีความเชื่อเรื่องศาสนา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ไม่เคยเข้าวัดทําบุญ วันนั้นมาถึงแล้ว ผู้ป่วยดิ้นทุรนทุรายร้องครวญคราง คงจะทุกข์ทรมานไปทั่วสรรพภางค์กาย จากความเชื่อและเคยอ่านในหนังสืออบรมท่านพระอาจารย์ไพศาล วิสาโล “คนเราสร้างบุญมาไม่เท่ากัน บางคนไม่มีโอกาสได้สร้างบุญสร้างกุศลก่อนจะจากไป ในวาระสุดท้ายก็ต่างกัน ถึงอย่างไรก็ตามเราจะต้องช่วยนําทางนําส่งแก่นชีวิตของเขาไปให้ได้ ก่อนที่วิญญาณจะออกจากร่างกาย จะแตกสลาย"
case นี้ได้ปลดความขัดแย้งในใจของญาติที่เคยมีกับผู้ป่วย หลังจากนั้นญาติๆ นั่งอยู่พร้อมข้างเตียงให้ผู้ป่วยได้มีโอกาสได้สัมผัสศาสนา พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ จัดให้ญาติสวดมนต์ข้างเตียง ขอขมาอโหสิกรรม หลังจากนั้นผู้ป่วยสงบและเสียชีวิตในท่านอนกึ่งนั่งที่เตียง 6 ตอนบ่ายโมง
หลังจากย้ายที่ทํางานที่อยู่ ward 9C ซึ่งจะเปิดรับ case palliatiice care จํานวน 2 เตียง ได้ดูแล case CA lung with bone metastasis ผู้ป่วยมา admit เพื่อจัดการอาการ pain ผู้ป่วย admit หลายครั้ง และส่งต่อเครือข่ายคือโรงพยาบาลเชียงยืน แต่ไม่สามารถ control pain ได้ อาจารย์ศรีเวียงจึงรับผู้ป่วยกลับมา admit ที่ ward 9C ผู้ป่วยมีเอะอะโววาย ด่าทอ ขว้างปาข้าวของใส่ภรรยา เกิดทะเลาะจนภรรยาเกิด burden การให้ข้อมูลของผู้ดูแลกับผู้ป่วยไม่ตรงกัน
วันหนึ่งได้นั่งพูดคุยกับภรรยาของผู้ป่วย จึงรู้ว่า ความสัมพันธ์ฉันสามีภรรยาไม่สมบูรณ์ ประวัติของผู้ป่วยก็ไม่ดีนัก ในอดีตไม่ได้ดูแลครอบครัว นอกใจภรรยา เล่นการพนัน ประเมินจากตัวผู้ป่วยต้องการให้ภรรยายกโทษ อโหสิกรรมให้ผู้ป่วย “คุณป้าค่ะ คุณลุงมีเวลาเหลือน้อยแล้ว ตอนนี้พยาบาลคิดว่าคุณลุงต้องการให้ป้ายกโทษ ดูแลสัมผัสแกบ้าง”
คําพูดของข้าพเจ้า ทําให้คุณป้าเปลี่ยนความคิดจากโกรธแค้น จองเวรจองกรรม เป็นให้อภัย หลังจากน้ัน..การจัดการอาการปวด อาการรบกวนต่างๆ ก็ง่ายนิดเดียวผู้ป่วยสามารถจําหน่ายกลับไปอยู่บ้านอย่างไม่น่ากังวล..ทําให้ได้เรียนรู้ว่า..ถ้าพยาบาลสามารถประเมินความต้องการทางด้านจิตวิญญาณของผู้ป่วยและครอบคร้วได้..ก็จะทําให้การดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้ายครบองค์รวมโดยแท้
มยุรี แสงมุกดา
หอผู้ป่วยพิเศษรวม 9C โรงพยาบาลศรีนครินทร์ ขอนแก่น
ความเห็น (1)
น้องมยุรี แสงมุกดา ทำดี เลยเขียนได้ดี
ดีใจที่ รพ ศรีนครินทร์ มีพยาบาลที่เอาใจใส่ดูแล
และอยู่ตึกที่รับดูแลผู้ป่วยระยะสุดท้าย 2 เตียง
น้อง..สามารถสังเกตสิ่งที่ผู้ป่วยกังวล ห่วงใย
ในที่สุดก็สามารถปลดล๊อคให้ผู้ป่วยและครอบครัวได้ตรงจุดค่ะ
พี่แก้ว