การใช้ ยาละลายลิ่มเลือด Streptokinase (SK)
การพัฒนาระบบการจัดบริการผู้ป่วย ในโรงพยาบาลชุมชน . ตาม Service Plan จังหวัดปัตตานี
การใช้ ยาละลายลิ่มเลือด Streptokinase ( SK )
1,5000,000 ยูนิต/vial (1.5 MU/ vail) เก็บที่อุณหภูมิ 2-25 องศาเซลเซียส (ตู้เย็น)
ข้อบ่งใช้: ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน (STME )
รักษาภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือด,
ภาวะหลอดเลือดในปอดอุดตันเฉียบพลัน
ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน มี 2 ชนิด
1.ST elevevation MI ( STMEMI) หลอดเลือดอุดตัน 100%
2.Non- ST elevation MI (NSTEMI) หลอดเลือดตีบรุนแรง
ประโยชน์การรักษาการใช้ยาละลายลิ่มเลือด
1.ช่วยลดกล้ามเนื้อหัวใจตาย ( limit infarct size)
2.ช่วยให้ประสิทธิภาพการบีบตัวของหัวใจดีขึ้น ( improve Left Ventricular function)
3.ลดอัตราตาย
ในผู้ป่วยSTEMI ที่ได้รับการรักษาสามารถลดอัตราตายลง 20-50% ประโยชน์ของการรักษาที่ได้รับมากที่สุดคือ ภายใน1-3 ชั่วโมงของ onset ของchest pain
| ข้อบ่งชี้ Streptokinase (SK) ( จาก ( โรงพยาบาลแม่ข่าย ) รพ.ปัตตานี | |
|
1.มีอาการ angina cheat pain อย่างน้อย –30 นาที ไม่เกิน 12 ชั่วโมง 2.EKG พบมีข้อใด ข้อหนึ่ง
2.1 ST elevation ≥0.1 mv (1 mm) ใน 2 leads ที่อยู่ติดกัน หรืออย่างน้อย 0.2 mv (2mm) ใน Lead V .1 V2 หรือ V3 2.2 New LBBB (Left bundle branch block) 2.3 มี LBBB อยู่ก่อนแล้วเกิดข้อใดข้อหนึ่งต่อไปนี้ -ST elevation > 0.5 mv (5mm)ในทิศทางตรงกันข้าม QRS complex -ST elevation 0.1 mv (1mm)ในทิศทางเดียวกับ QRS complex -ST elevation 0.1 mv (1mm)ใน Lead V .1 V2 หรือ V3 (อย่างน้อย 2leads ติดกัน) 3. angina chest poain >12 ชั่วโมง แต่ยังมีอาการเจ็บหน้าอกอยู่และมี STelevation |
|
|
ข้อห้ามให้SK |
ข้อควรระวัง SK |
-
มีประวัติแพ้ยานี้ -มีความเสี่ยงต่อ bleeding: มีเลือดออกภายในช่องท้อง ในสมอง ได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะมาไม่นาน ได้รับการผ่าตัดใน
-กะโหลกศีรษะหรือในไขสันหลังมาไม่นาน มีเนื้องอกในกะโหลกศีรษะ
มีเนื้องอกที่เสี่ยงต่อเลือดออกได้รับการผ่าตัดใหญ่มาไม่นาน (6-10วัน)
การตัดอวัยวะหรือเนื้อเยื่อมาวินิจฉัย มีเลือดออกภายในช่องท้อง ในสมอง
ได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะมาไม่นาน
ได้รับการผ่าตัดในกะโหลกศีรษะหรือในไขสันหลังมาไม่นาน
มีเนื้องอกในกะโหลกศีรษะ
มีเนื้องอกที่เสี่ยงต่อเลือดออกได้รับการผ่าตัดใหญ่มาไม่นาน (6-10วัน)
การตัดอวัยวะหรือเนื้อเยื่อมาวินิจฉัย -การรักษาพร้อมกับการใช้ Wafarin
(INR>1.3)
-โรคความดันโลหิตสูงที่ไม่สามารถควบคุมได้ Systolic>200mmHg และ/ หรือ Diastolic> 100mmHg
|
-ควรพิจารณาถึงความเสี่ยงและประโยชน์ที่จะได้รับในผู้ป่วยที่มีภาวะเลือดออกหรือเสี่ยงต่อภาวะเลือดออก
|
|
|
|
|
|
|
|
ข้อห้ามใช้ตาม Protocal โรงพยบาลปัตตานี
|
|
| Absolute Contraindication | Relation Contraindication |
|
1.มีประวัติเป็นHemorrhagic Stroke 2.มีประวัติเป็นnon hemorrhagic stroke ใน3เดือน 3.สงสัยหรือตรวจพบ intracranial ncoplasm Arteriovenous malformation 4.actiov หรือrecent (ภายใน2-4 wk) internal bleeding (ไม่รวมประจำเดือน) 5.สงสัยมี Aortic dissection, Significant Closed head หรือ facial trama ใน3 เดือนที่ผ่านมา |
1.Sytolic> 180 mmHg หรือ Diatolic >110 mmHg เมื่อแรกรับและควบคุมไม่ได้ 2.โรคหลอดเลือดสมองที่ไม่ทราบชนิดแน่ชัดหรือโรคของเนื้องอก 3.ใช้anticoagulant และมี INR >2-3 หรือมีภาวะเลือดออกง่าย
4.มีประวัติ severe injury ภายใน 2-4 wk.(internal bleeding) 5.มีประวัติ CPR มากกว่า 10นาที หรือจนเกิด trama รุนแรง 6.มี major surgery ภายใน 3 wk มีประวัติเลือดหยุดยาก 7.ตั้งครรภ์ 8.active peptic ulcer มีเลือดออกรุนแรง 9.เคยได้รับSK ภายใน 2 ปี หรือมีประวัติแพ้ยา |
|
ระบบป้องกันการได้รับ SK ซ้ำภายใน 1-2 ปี โรงพยาบาลปัตตานี 1.อธิบายให้ผู้ป่วยทราบว่าไม่ควรได้ยา SK ซ้ำภายใน 1-2 ปี 2.ออกบัตร SK ซึ่งระบุวันที่ใช้ยาให้กับผู้ป่วย 3.ติดสติ๊กเกอร์ระบุวันที่ใช้ยาในOPD card 4.ทำ pap-up เตือนใน HOS-xp |
|
Drug Interaction
- ขณะให้ยาลิ่มเลือดไม่ควรให้ยาอื่นร่วมด้วย
- Heparin:หากผู้ป่วยได้ heparin อยู่ก่อนแล้วค่า thrombin time ไม่ควรสูงกว่า 2 เท่า ของค่าปกติก่อนเริ่มการรักษาด้วย SK
- Warfarin: ห้ามใช้ SK ในผู้ที่ INR>1.3
ขนาดยาที่ใช้
- ขนาดยา : 1.5 mu/ :1 vail 1 IV infusion in 60 นาที
-ให้ผ่าน infusion pump ตั้งrate 100 ml/hr
-ตัวทำละลาย D5W, NSS,RLS
|
การผสมยาและความคงตัว 1.การละลายให้ฉีด D5W 5ml เข้าไปในขวดยาแล้วกลิ้งขวดไปมาช้าๆ ห้ามเขย่า หลังผสมยาให้ใช้ภายใน8 ชั่วโมง.(สารละลายที่ได้ไม่มีสี-สีเหลืองอ่อน ใส-ขุ่นเล็กน้อย) ควรใช้ทันทีหรือเก็บในตู้เย็นได้ไม่เกิน 24 ชม 2. เจือจงด้วย D5W 100ml.ให้1 IV infusion ผ่าน infusion pumpภายใน 60 นาที |
|
|
ข้อควรระวังขณะให้ยา |
อาการไม่พึ่งประสงค์ |
|
1.เมื่อเริ่มให้ยารักษาอาจเกิดความดันโลหิตต่ำ หัวใจเต้นเร็วหรือช้าผิดปกติ อาจแก้โดยลดอัตราเร็วของการให้ยาเมื่อความดันโลหิตลดลงหรือหยุดให้ยาทันทีเมื่อผู้ป่วยมีอาการหอบเหนื่อยหรือ bleeding 2.อาจให้ Hydrocortisone เพื่อป้องกันอาการไม่พึ่งประสงค์ |
1 .>10% : ความดันโลหิตต่ำ,เลือดออกบริเวณที่ฉีดยามีการพัฒนาของ antistreptokinse antibodies มีความผิดปกติของจังหวะและอัตราการเต้นของหัวใจ angina pectoris 2.1-10 % ไข้ หนาวสั่น ปวดหัว ปวดหลัง ปวดกล้ามเนื้อ bleeding อาการแพ้ยา คลื่นไส้อาเจียน ท้องเสีย ปวดแสบท้องเนื่องจากกรดไหลย้อน |
|
การพยาบาลผู้ป่วยให้ยา SK |
||
|
ก่อนให้ยา SK |
ขณะให้ยา SK |
หลังให้ยา |
|
1.ซักประวัติและตรวจร่างกาย -ซักประวัติข้อบ่งชี้ในการให้ยาSK -ซักประวัติเกี่ยวกับข้อห้ามและข้อควรระวังในการให้ยาSK -ตรวจร่างกาย 2.แพทย์/พยาบาลให้ข้อมูลผู้ป่วย/ญาติ เกี่ยวกับเหตุผลความจำเป็นและภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้นจากยาและให้ลงนามยินยอมรักษา 3.เจาะเลือดหรือติดตามผลการตรวจทางห้องปฏิบัติการที่สำคัญ เช่น CBC,aPTT,PT,HCT,INR,Eleatrolyte,Cr,Cardiac enzyme เป็นต้น การวัด aPTT,PT(วัดค่า thrombin time, Aptt, PT ก่อนเริ่มการรักษาและหลังการให้ยา4 ชั่วโมงรวมถึง hematecrit และ plateiet count เพื่อเฝ้าระวังพิษจากยา) 4.เปิดเส้นเลือดดำส่วนปลายไว้ 2เส้นเพื่อแยกยา SK ออกจากยาและสารน้ำอื่นๆที่ให้ทางเส้นเลือดดำ(กรณีที่ไม่ได้ให้น้ำอื่นๆให้ on heparin lock ไว้) 5.ถ้าประเมินแล้วพบว่าต้องใส่ Invasive procedure ควรใส่ก่อนที่จะให้ยา SK เพื่อป้องกัน bleeding 6.เตรียมรถ Emargency และอุปกรณ์ช่วยชีวิต รวมทั้งเครื่องDefibrillator ให้พร้อมใช้ 7.วัดสัญญาณชีพ: V/S, N/S 8.วัดPain score 9.ติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจอย่างต่อเนื่องทำ Complete lead ECG ก่อนการให้ยาเพื่อไว้เปรียบเทียบภายหลังการให้ยา 10.เตรียมยา |
1.วัด HR, BP Heart rate , -BP วัด ทุก15 นาที *4 ครั้ง ,ทุก 30นาที*2 ครั้ง ต่อในทุก1-2 ชม ต่อเนื่อง 48 ชม(อาจเกิดภาวะ hypotension จากการขยายตัวของหลอดเลือด) 2.วัด Neuro sign (N/S) -วัด ทุก15 นาที *4 ครั้ง ,ทุก 30นาที*2 ครั้ง ต่อในทุก1-2 ชม ต่อเนื่อง 48 ชม เพื่อประเมินระดับความรู้สึกตัวและอาการเปลี่ยนแปลงทางระบบประสาท(อาจเกิดภาวะเลือดออกในสมองจากการแตกของเลือดในสมอง) 3.ติดตามลักษณะคลื่นไฟฟ้าหัวใจ อาจเกิดVT,VF จากหลอดเลือดที่ไปเลี้ยงกล้ามเนื้อหัวใจ 4.Bleedig: อาการแสดงของภาวะเลือดออก เช่นตำแหน่งที่ทำหัตถการในระบบปัสสาวะ ทางเดินอาหาร ทางเดินหายใจ รอยช้ำตามตัวทุก 15นาที ใน1ชม แรกที่ให้ 5.สังเกตอาการแพ้ยาใน 1 ชม แรกของการให้ยา เช่น ผื่น แน่นหน้าอก 6.ประเมินอาการเจ็บหน้าอกPain score 7.ดูให้ absolute bed rest 8.บันทึกเวลาที่เริ่มให้ยา อาการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นระหว่างที่ได้รับยาและหากจำเป็นต้องหยุดยาต้องบันทึกปริมาณที่ได้รับและเวลาที่หยุดย |
1.ประเมินว่ามี reperfusion ของหลอดเลือดหรือไม่โดยผู้ป่วยไม่มีอาการเจ็บหน้าอก -ทำEKG 12 lead ที่ 60-90นาที หลังจากเริ่มให้ยา พบว่า S-T segment ยกลดลงจากเดิมก่อนการให้ยาอย่างน้อย50% 2.วัด HR,BP,N/S วัด ทุก15 นาที *4 ครั้ง ,ทุก 30นาที*2 ครั้งถ้าคงที่วัดทุก1 ชั่วโมง 3.Bleedig precaution 72ชั่วโมง เช่นการแปรงฟัน การดูดเสมหะ (ใช้แรงดันไม่เกิน80 มิลลิเมตรปรอท),หากมียาที่ต้องฉีดบริเวณผิวหนังหรือกล้ามเนื้อรายงานแพทย์ทราบ 4.ติดตามตรวจทางห้องปฏิบัติการตามการรักษา 5.วัดค่าaPTTT,PTให้ยา 4 ชั่วโมง |
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
อาการที่ต้องรายงานแพทย์: |
||
|
1.ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะsustained VT,VF 2. BP < 90/60 mmHg หรือBP ต่ำกว่าของเดิม≥20 mmHg , HR<60 หรือ >100 ครั้ง/นาที ,RR 30 ครั้ง/นาที 3.มีภาวะเลือดออก 4.Sever chest pain 5.อาการแพ้ยาเช่น ผื่น แน่นหน้าอก 6.plateiet<100,000 cell/ mm |
||
แนวทางปฏิบัติการเบิกจ่าย SK เพื่อทดแทนแก่ รพช
1.เมื่อมีการให้ยาSK ที่ รพช. ผู้ป่วยจะถูกส่งต่อมาที่โรงพยาบาลปัตตานี
2.พยาบาลER ร.พปัตตานี พิมพ์สติ๊กเกอร์ชื่อและ HN ผู้ป่วยพร้อมทั้งเขียนข้อความ “SK" และระบุชื่อโรงพยาบาลที่ส่งต่อผู้ป่วยมา แล้วมอบให้เจ้าหน้าที่ รพช.นำไปเบิกยาที่ห้องยาผู้ป่วยนอก
3.เจ้าหน้าที่ รพช. นำสติ๊กเกอร์ในข้อ 2 พร้อมกระติกน้ำแข็ง มาเบิกยาที่ห้องยาผู้ป่วยนอก
4.เภสัชกรตรวจสอบประวัติการใช้ยาSK –ของผู้ป่วยในระบบHos-xp หากพบว่าผู้ป่วยเคยให้ SK ภายใน 1-2ปี รายงานแพทย์ทราบเพื่อเฝ้าระวังอาการไม่พึงประสงค์ท่อาจเกิดขึ้น
5.เภสัชกรจ่ายยา SK โดยวางบนน้ำแข็งเพื่อป้องกันไม่ให้ยาอยู่ที่อุณหภูมิต่ำกว่า 2 องศาเซลเซียส
การเก็บรักษา SK (2-25 องศา)
1.ระหว่างนำส่งจากโรงพยาบาลปัตตานีไป รพช.ต้องเก็บยาใส่กระติกน้ำแข็งตลอดเวลา โดยวงยาบนน้ำแข็งเพื่อป้องกันไม่ให้ยาอยู่ที่อุณหภูมิต่ำกว่า2 องศา
2.เก็บยาในตู้เย็นช่องธรรมดา โดยใส่กล่องแยกจากยาอื่นๆและมีป้ายระบุชื่อยาติดที่หน้ากล่องให้ชัดเจนนอกจากนี้ควรระบุวันหมดอายุของานี้หน้ากล่องเก็บยาเพื่อให้ง่ายต่อการตรวจสอบ
ความเห็น (2)
มีประโยชน์แก่ผู้สนใจมากเลยครับ
เพิ่งไปยะลามาครับ
เสียดายไม่ได้แวะ
คงมีโอกาสต้อนรับอาจารย์คะ