บันทึกชุด “สอนอย่างมือชั้นครู” ๓๔ ตอน ชุดนี้ ตีความจากหนังสือ Teaching at Its Best : A Research-Based Resource for College Instructors เขียนโดย Linda B. Nilson ซึ่งเป็นฉบับพิมพ์ปรับปรุงครั้งที่ ๓ ผมขอเสนอให้อาจารย์ในสถาบันการศึกษาไทยทุกคน หาหนังสือเล่มนี้อ่านเอง เพื่อนำไปใช้ประโยชน์ เพราะหากติดตามอ่านจากบันทึกใน บล็อก ของผม ซึ่งลงสัปดาห์ละตอน จะใช้เวลากว่าครึ่งปี และการอ่านบันทึกของผมจะแตกต่างจากการอ่านฉบับแปล หรืออ่านจากต้นฉบับโดยตรง เพราะบันทึกของผมเขียนแบบตีความ ไม่ได้ครอบคลุมสาระทั้งหมดในหนังสือ
ตอนที่ ๔ นี้ ตีความจาก Part One : Laying the Groundwork for Student Learning ซึ่งอาจารย์มหาวิทยาลัยต้องเตรียมตัวก่อนเปิดเทอม มี ๕ บท ตอนที่ ๔ ตีความจากบทที่ 3. The Complete Syllabus
ประมวลวิชาหมายถึงเค้าโครงอย่างย่อของวิชาเรียน วิชาใดวิชาหนึ่ง เพื่อเป็นสารสนเทศ สื่อแก่ นักศึกษาใน ๓ เรื่อง คือ (๑) รายวิชา (๒) เนื้อหา และ (๓) ตัวอาจารย์ผู้สอน เพื่อช่วยให้นักศึกษา “เดินทาง” สู่เป้าหมายได้สำเร็จในรายวิชานั้น ผู้เขียนบอกว่าเอกสารประมวลวิชา ควรมี ๕ - ๑๐ หน้า แต่หากเขียนให้ ละเอียดอาจยาวถึง ๒๐ - ๕๐ หน้า กลายเป็นคู่มือไปเลย
รายการของประมวลวิชา
ผมตกใจที่เมื่ออ่านตอนนี้ พบว่ามีถึง ๒๓ รายการ ตามด้วยประเด็นเชิงกฎหมายที่พึงระวังอีก ๑๓ ข้อ รายการของประมวลวิชา ๒๓ ข้อ มีดังต่อไปนี้
รายการข้างบนนั้น นอกจากช่วยการเรียนของนักศึกษาแล้ว ยังช่วยปกป้องอาจารย์และสถาบัน ในกรณีมีความขัดแย้งหรือความไม่พอใจเกิดขึ้น และหนังสือเล่มนี้เขียนขึ้นในบริบทของประเทศสหรัฐอเมริกา ซึ่งอุดมศึกษากลายเป็นสินค้ามากขึ้นทุกที อาจารย์กลายเป็นผู้ให้บริการ จึงต้องสร้างเงื่อนไขหรือข้อตกลง ไว้ล่วงหน้า การนำมาใช้ในบริบทสังคมไทย พึงปรับให้เหมาะสม และด้วยเหตุที่จะต้องปกป้องอาจารย์ และสถาบัน จากการฟ้องร้อง จึงมีข้อแนะนำ ๑๓ ข้อ ด้านกฎหมาย ดังนี้
ผังประมวลรายวิชา
ได้กล่าวแล้วว่าคนรุ่นใหม่ชอบอ่านเอกสารที่เป็นรูปภาพหรือแผนผัง (graphic) มากกว่าอ่าน ตัวหนังสือล้วนๆ จึงควรเขียนผังประมวลรายวิชา เป็น flow chart, graphic organizer, หรือเป็นไดอะแกรม แสดงลำดับขั้นตอนของกิจกรรมการเรียนรู้ มีตัวอย่างในหนังสือ
ประมวลรายวิชา ออนไลน์ ที่ “มีชีวิต”
ข้อดีของ ประมวลรายวิชา ออนไลน์ ที่ “มีชีวิต” คืออาจารย์สามารถเพิ่มเติม หรือเปลี่ยนแปลงได้ โดยต้องระบุไว้ตั้งแต่แรกว่า ประมวลรายวิชา ออนไลน์ นี้ “มีชีวิต” ต่อไปอาจารย์จะเพิ่มเติมภาพ, ลิ้งค์, ข้อโต้เถียงต่อประเด็นที่ยังไม่เป็นที่ยุติ และอื่นๆ
หลักการคือ เพื่อให้นักศึกษาอ่านง่ายว่ามีการเพิ่มเติมส่วนใด ส่วนที่เพิ่มเติมแก้ไขควรแยกใน โฟลเดอร์ ต่างหาก หรือใช้สีที่แตกต่างออกไป
วิธีทำให้นักศึกษาอ่านและเข้าใจเอกสารประมวลรายวิชา
เอกสารประมวลรายวิชาเป็นเครื่องมือสื่อสาร เพื่อประโยชน์ร่วมกันระหว่างนักศึกษากับอาจารย์ เป็นตัวช่วยอำนวยความสะดวกในการเรียนรู้สู่ความสำเร็จของนักศึกษา เป็นเครื่องมือสร้างความสัมพันธ์ ระหว่างนักศึกษากับอาจารย์
แต่อาจารย์จะคาดหวังไม่ได้ ว่านักศึกษาทุกคนจะศึกษาประมวลรายวิชาอย่างละเอียด จึงเป็นหน้าที่ ของอาจารย์ที่จะต้องหาทางเอ่ยพาดพิง ถึงประมวลรายวิชาส่วนนั้นส่วนนี้ เมื่อมีเรื่องหรือเหตุการณ์ที่เกี่ยวข้อง และเขาแนะนำวิธีการให้นักศึกษาเข้าใจเอกสารประมวลรายวิชาอย่างถ้วนถี่ ๔ วิธี โดยอาจารย์เลือกใช้ วิธีใดวิธีหนึ่ง ดังต่อไปนี้
วิวัฒนาการของประมวลรายวิชา
เมื่ออ่านข้อความทั้งหมดนั้นแล้ว ก็พอจะเดาได้ว่า เอกสารประมวลรายวิชาในสหรัฐอเมริกาจะต้องหนาขึ้น ส่วนหนึ่งเพื่อป้องกันตนเองของอาจารย์และสถาบัน จากนักศึกษาที่มีปัญหาในตัวเอง แต่พยายามโยนความผิดไปให้ผู้อื่น หรือต้องการเรียกร้องผลการเรียนที่ดีกว่าที่ตนได้
นอกจากนั้น อาจารย์ยังสามารถระบุข้อความที่แสดงจุดเด่นของรายวิชาของตน และสร้างนวัตกรรม วิธีนำเสนอประมวลรายวิชาของตนให้น่าสนใจ และกระตุ้น อำนวยความสะดวก ต่อการเรียนรู้ของศิษย์ได้ อย่างมีข้อจำกัดน้อย ผู้เขียนหนังสือบอกว่า จัดเป็นวิวัฒนาการแบบก้าวกระโดด ที่เอาสารประมวลรายวิชา ซึ่งถือว่าเป็นเอกสารทางการสามารถเปลี่ยนแปลงได้ขนาดนี้
วิจารณ์ พานิช
๒๐ มิ.ย. ๕๗
ไม่มีความเห็น