ข้อเสนอในการจัดการปัญหาสิทธิในการอาศัยอยู่ในประเทศไทยของคนไทยพลัดถิ่น
สถานการณ์เด่นด้านกฎหมายนโยบายเกี่ยวกับสถานะและสิทธิในพื้นที่สึนามิ
แม้ศาลมีคำพิพากษาวางแนวทางกฎหมายในการดำเนินคดีแล้ว ในคดีนายประเสริฐ อินทรจักร แต่ยังมีคนไทยพลัดถิ่นในสถานการณ์เดียวกันถูกจับกุมดำเนินคดีในข้อหาผู้หลบหนีเข้าเมือง
ผลกระทบต่อเด็ก เยาวชน และครอบครัว
ระยะสั้น : เด็ก เยาวชนและบุคคลทั่วไปที่เป็นคนไทยพลัดถิ่น ที่ยังไม่มีเอกสารพิสูจน์ตน จะยังคงถูกเจ้าหน้าที่ตำรวจจับกุมและดำเนินคดีข้อหา “คนต่างด้าวเข้าเมืองและอาศัยอยู่ในประเทศไทยโดยไม่ได้รับอนุญาต”
ระยะกลาง : เกิดแรงต่อต้านและอคติต่อการทำงานของเจ้าหน้าที่ตำรวจและพนักงานอัยการ ก่อให้เกิดความไม่ไว้เนื้อเชื้อใจระหว่างเจ้าหน้าที่ของรัฐและประชาชน เนื่องจากศาลได้เคยวินิจฉัยแล้วในคำพิพากษาศาลจังหวัดระนอง ในคดีหมายเลขดำ ที่ ๑๓๒๕/๒๕๔๖ และคดีหมายเลขแดงที่ ๓๖๔๑/๒๕๔๘ ว่า “ในระหว่างการรอการพิสูจน์ตน เจ้าหน้าที่ไม่อาจดำเนินการผลักดันออกนอกประเทศไทยได้”
ระยะยาว : ภาครัฐและภาคประชาชนไม่อาจจะทำงานหรือประสานงานร่วมกันได้ แรงต่อต้านภายในถูกผลักดันออกมาเป็นการปฏิบัติต่อกันระหว่างคู่กรณีทั้งสองฝ่าย
การทำงานร่วมกันเพื่อแก้ไขปัญหาต่างๆ โดยสันติวิธีเกิดขึ้นได้ยาก
ข้อเสนอแนะเชิงยุทธศาสตร์การจัดการปัญหา
ต่อฝ่ายราชการ
สำนักงานตำรวจแห่งชาติ และสำนักงานอัยการสูงสุด ควรยึดแนวทางการดำเนินคดี ดังที่ศาลวางกรอบไว้ในคำวินิจฉัยของศาลจังหวัดระนอง ในคดีดังกล่าว เพื่อมิให้บุคคลที่มีปัญหาสถานะและสิทธิ เช่น คนไทยพลัดถิ่น ถูกจับกุมและดำเนินคดีซ้ำแล้วซ้ำเล่า
โดยควรมีหนังสือชี้แจงแนวทางการปฏิบัติงานไปยังสำนักงานอัยการจังหวัดและสถานีตำรวจภูธรในพื้นที่ เพื่อบรรเทาความทุกข์ของประชาชน
ภาควิชาการ
คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยอาจารย์ผู้เชี่ยวชาญ ควรดำเนินการวิเคราะห์ และเขียนแนวคำอธิบายคำพิพากษาศาลจังหวัดระนองในคดีดังกล่าว เพื่อเผยแพร่ความรู้และความเข้าใจให้สังคมได้รับรู้ถึงแนวคำวินิจฉัยของศาลที่มองการคุ้มครองสิทธิของประชาชนมากกว่าจะมองกฎหมายตามลายลักษณ์อักษรเพียงอย่างเดียว
ฝ่ายองค์กรเอกชน
ให้กลุ่มเครือข่ายคนไทยพลัดถิ่น และโครงปฏิบัติการชุมชนและเมืองน่าอยู่จังหวัดระนอง ประสานช่วยเหลือเด็กและเยาวชน และบุคคลทั่วไปที่ถูกจับกุมและดำเนินคดี รวมทั้งประสานงานกับสภาทนายความ
ฝ่ายองค์กรอิสระ
สภาทนาย ควรเข้าให้ความช่วยเหลือและประสานงานกับสำนักงานอัยการในจังหวัดที่มีบุคคลเชื้อสายไทยอาศัยอยู่ เพื่อทำความเข้าใจ และแนวทางในการวินิจฉัยในการทำคดี เมื่อมีคดีในลักษณะดังกล่าวส่งมาจากพนักงานสอบสวนอีก
ใน ข้อเสนอแนะในการจัดการปัญหาสถานะและสิทธิในพื้นที่สึนามิ
