จากซางคำถึงหมาน้อย (5)
หมาน้อยเพื่อนรัก......
เมื่อวานเล่าให้นายฟังถึงเรื่องการใช้กระบวนการจัดการความรู้มาเป็นเครื่องมือในการทำงาน วันนี้ ได้โอกาสจะเล่าถึงประสบการณ์ที่เราได้มีโอกาสไปเรียนรู้กับคณะอาจารย์ มหาวิทยาลัยขอนเก่น ซึ่งแต่ละท่านเป็นปรมาจารย์ด้านธาลัสซีเมีย นายคงจะเดาออกละซิว่าเราหมายถึงใคร ... ก็ รศ.ดร. สุพรรณ ฟู่เจริญ, รศ. กุลนภา ฟู่เจริญ , รศ.ดร.กนกวรรณ แสนไชยสุริยา และรศ.ดร.ณัฐยา แซ่อึ้ง อาจารย์จัดอบรมฝึกการทำ PCR ให้แก่บุคลากรที่ทำงานด้านนี้ นายรู้ไหม... อาจารย์ท่านน่ารักมากเลย ไม่ต้องเสียค่าลงทะเบียนใดๆทั้งสิ้นแถมอาจารย์ยังเลี้ยงข้าวเที่ยงพวกเราซึ่งเป็นลูกศิษย์ของอาจารย์อีก เราสุดปลื้มอาจารย์ทุกท่านมากๆเลย ... ตอนแรกเราคิดว่ากระบวนการในการฝึกอบรมของอาจารย์ก็คงเหมือนกับการเรียนการสอนทั่วไป มีทฤษฎีและฝึกปฏิบัติก็คือการทำ Lab เหมือนเช่นทุกครั้ง แต่ครั้งนี้ เราคาดการณ์ผิดถนัดเลย.... หมาน้อยเพื่อนรัก.... รูปแบบมันเปลี่ยนไป อาจารย์ให้พวกเราซึ่งเป็นเจ้าหน้าที่ห้อง Lab ที่มาจากศูนย์อนามัยและศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ ซึ่งมีประสบการณ์การทำงานมามากกว่า 10 ปีแล้ว นั่งเป็นโต๊ะกลม แล้วเล่าประสบการณ์ในการตรวจวินิจฉัยโรคธาลัสซีเมีย ปัญหา อุปสรรคและการแก้ไขปัญหาในแต่ละครั้ง ถึงบางอ้อแล้วใช่ไหมหล่ะ ... ก็นี่แหละ ... กระบวนการจัดการความรู้ หรือ KM ที่พวกเรากำลังอยากจะนำมาใช้ในงานเพื่อให้งานประสบความสำเร็จ..... ..
หมาน้อยเพื่อนรัก .... เมื่อนำความรู้ของทุกๆคนรวมทั้งผลงานวิชาการของอาจารย์ทุกท่าน สิ่งที่เราได้รับหลังจากเสร็จสิ้นกระบวนการในครั้งนี้ คือ Flow chat ในการวินิจฉัยโรคธาลัสซีเมีย ซึ่งนับวันจะมี genetic ที่สลับซับซ้อนเพิ่มมากขึ้น เนื่องจากคนไทยเราเป็นพาหะมาก ที่สำคัญเจ้า Hb E ที่พบทางภาคอีสานสูงถึง 50% ที่ทำให้เกิดโรค b–thalassemia/ Hb E แต่ที่น่าสนใจคือ Hb E ที่ไม่บริสุทธิ์ ซึ่งข้อสรุปจากการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ในครั้งนี้ อาจารย์ให้ใช้ค่า % Hb E ช่วยในการวินิจฉัยด้วย อย่าพึ่งงงหล่ะ .. ในผู้ที่เป็นพาหะของ Hb E สามารถใช้ % Hb E ช่วยในการวินิจฉัยว่ามียีน a– thal 1 ร่วมด้วยหรือไม่ ยกตัวอย่างเช่น
- %Hb E < 20 % ผล Hb typing เป็น EA ให้สงสัยว่าเป็นพาหะของ Hb E ร่วมกับ พาหะของ a– thal 1 หรือผล Hb typing อาจเป็น EA Bart’ ก็ได้ แต่ ปริมาณของ Hb Bart’ มีปริมาณน้อยเกินไป เครื่อง HPLC ไม่สามารถตรวจวัดได้ทำให้พวกเราชาว Lab ทั้งหลายอ่านผลผิดพลาดไปเพราะไม่เห็น peak ของ Hb Bart’s
- ถ้า 20 % < % Hb E < 25 % ผล Hb typing เป็น EA ให้สงสัยว่าอาจมี พาหะของ a– thal 1 ร่วมด้วย
- % Hb E > 25 % ผล Hb typing เป็น EA ก็ให้วินิจฉัยว่าเป็นพาหะของ Hb E ที่บริสุทธิ์ หรืออาจมี a– thal 2 ร่วมด้วย
ส่วนผู้ที่เป็น Homozygous Hb E ไม่สามารถใช้ %Hb E ช่วยในการวินิจฉัยได้ต้องทำ PCR อย่างเดียวเท่านั้น
หมาน้อยจ๋า... ฉบับนี้วิชาการมากเกินไปใช่ไหมหล่ะ ... เราแค่เพียงอยากจะบอกนายว่า ถ้าผล Hb typing เป็น EA แล้ว นายอย่าได้นิ่งนอนใจว่าลูกของคู่สมรสจะไม่มีโอกาสเป็นโรคธาลัสซีเมียชนิดรุนแรง เพราะยังมีเจ้าตัวร้าย a– thal 1 ที่ทำให้เกิดลูกที่เป็นโรคธาลัสซีเมียชนิดรุนแรง นั่นคือ Hb Bart’s hydrop fetalis เด็กจะตายตั้งแต่อยู่ในท้อง .... ฉบับนี้พอก่อนนะ....นายอย่าเพิ่งเบื่อเราหล่ะ... ตอนนี้เรากำลังทำ Project เรื่องธาลัสซีเมีย มีเรื่องมาเล่าให้นายฟังอีกเยอะเลย พอก่อนนะ ไว้วันหลังเราจะเล่าให้ฟังใหม่นะจ๊ะ...... บ๊ายๆ....รักจ๊ะ....
ซางคำ
