วิธีเลี้ยง(ฝึก)ลูก/ศิษย์ ให้เป็นคนเก่ง

วิธีเลี้ยง(ฝึก)ลูก/ศิษย์ ให้เป็นคนเก่ง

บทความเรื่อง The Secret to Raising Smart Kids เขียนโดย Carole S. Dweck ตีพิมพ์ในนิตยสาร Scientific American ในปี ค.ศ. 2007 และพิมพ์ซ้ำในหนังสือ The Science of Education ในปี 2012 เล่าเรื่องวิธีช่วยให้เด็กประสบความสำเร็จในการเรียน และในการดำรงชีวิตเมื่อโตเป็นผู้ใหญ่

บทความนี้เล่าผลงานวิจัยของผู้เขียน ร่วมกับผู้ร่วมวิจัย หลากหลายโครงการ ในช่วงเวลา ๔๐ ปี ที่บอกว่าปัจจัยชี้ขาดของความเป็นคนเก่ง คือความเชื่อ หรือกระบวนทัศน์ ว่าความสำเร็จขึ้นอยู่กับพรแสวง ไม่ใช่ขึ้นอยู่กับพรสวรรค์ หรือ "ลิขิตฟ้าหรือจะสู้มานะตน"

วิธีเลี้ยง(ฝึก)ลูก/ศิษย์ ให้ประสบความสำเร็จในการเรียน และในชีวิต ทำโดยหาทางสร้างความเชื่อ ว่าปัจจัยสู่ความสำเร็จในการทำสิ่งใดก็ตาม คือความมานะพยายาม ไม่ได้อยู่ที่ความฉลาดที่มีมาแต่กำเนิด

ผู้เขียนเล่าเรื่องผลการวิจัยมากมาย ที่ยืนยันข้อสรุปว่าคนเก่งคือคนที่มีความมานะพยายาม ส่วนคนสมองดีแต่ขาดความานะพยายามจะเป็น ม้าตีนต้น เก่งตอนเด็กๆ ต่อมาเมื่อต้องเผชิญการเรียนหรือ การงานที่ยาก ก็จะถอดใจโดยง่าย และไม่ประสบความสำเร็จ

ส่วนเด็กที่สมองไม่ถึงกับเลิศ แต่ได้รับการเลี้ยงดู (และโค้ช) อย่างถูกต้อง คือไม่ชมความฉลาด แต่ชมความพยายาม ไม่ชมความสำเร็จที่ได้โดยง่าย แต่ชมความสำเร็จที่ได้จากการต่อสู้ไม่ย่อท้อ ต่อความ ยากลำบากหรือความล้มเหลวในเบื้องต้น จะเกิดกระบวนทัศน์ที่เชื่อในพรแสวง กลายเป็นคนที่ไม่ถอดใจง่าย เมื่อเผชิญความล้มเหลว มองความยากลำบากเป็นเส้นทางของการเรียนรู้พัฒนาตนเอง ซึ่งในที่สุดก็จะประสบ ความสำเร็จ และได้นิสัย หรือ กระบวนทัศน์ พรแสวง (Growth Mindset) ไปตลอดชีวิต ทำให้มีชีวิตที่ดี

ตรงกันข้าม เด็กที่สมองดีมาแต่กำเนิด แต่ได้รับการเลี้ยงดูผิดๆ ผู้ใหญ่ชมความฉลาด ที่สามารถเรียนรู้ได้เร็ว จนเด็กเชื่อ หรือฝังใจ ว่าความสำเร็จเกิดจากสมองดีที่ติดตัวมาแต่กำเนิด (กระบวนทัศน์ พรสวรรค์ Fixed Mindset) เมื่อโตขึ้น ต้องเผชิญบทเรียนที่หลากหลายขึ้น มีส่วนที่ยาก ก็จะเป็นคนที่ถอดใจง่าย ไม่ต่อสู้มานะพยายาม เกิดซ้ำๆ เข้า ก็กลายเป็นนิสัยไม่สู้สิ่งยาก และเป็นคนไม่ประสบความสำเร็จในชีวิต เท่าที่ควร ทั้งๆ ที่เป็นคนกำเนิดมามีสมองดี

เขาบอกว่า คนมีกระบวนทัศน์พรสวรรค์ ให้คุณค่าต่อความสำเร็จ ในขณะที่คนที่มีกระบวนทัศน์พรแสวง ให้คุณค่าต่อการเรียนรู้

มี คอมพิวเตอร์โปรแกรมที่ใช้ฝึกและช่วยสร้างกระบวนทัศน์พรแสวง ชื่อ Brainology ที่บทความนี้บอกว่าใช้ได้ผลจริง เพราะช่วยให้เห็นรูปธรรมของความก้าวหน้าเติบโตของเครือข่ายใยสมอง เมื่อตนบากบั่นฝึกฝน

คนเก่งที่แท้จริง คือคนที่เรียนรู้ ทั้งจากความล้มเหลวและจากความสำเร็จ

ต้องอ่านบทความตัวจริงนะครับ จะสนุกกว่าที่ผมเล่าหลายเท่า

อ่านเรื่องนี้แล้ว ผมนึกถึงหนังสือ Outliers ของ Malcolm Gladwell ที่คุณสมบัติพิเศษ ๕ ประการตามในบันทึกเกี่ยวกับคนที่ประสบความสำเร็จในชีวิตเป็นพิเศษ ตัวที่ ๓ คือเรื่องความเชื่อในพรแสวง ตามในบันทึกนี้ แต่ในบันทึกนี้เราสนใจคนทุกคน ไม่ใช่เฉพาะคนมีความสามารถพิเศษ

วิจารณ์ พานิช

๒๖ ก.ย. ๕๖

[อรัญญา ประสารกลาง]

ขอบคุณนะค่ะสำหรับข้อคิดดีๆ ในการพัฒนาเด็ก