เทคนิคการวิเคราะห์ปัญหา

จากการสังเกตในระหว่างทำกิจกรรมระดมสมอง มองปัญหา ของ ผอ.หรือครู หรือใครๆ ในพื้นที่  ผมพบว่าหลายครั้งที่วงสนทนา จะดำเนินไป "ติด" และ "ตัน" ไปกันต่อไม่ได้ เพราะมักจะไปเจอแต่ปัญหาประเภทแก้ไม่ได้ ที่ค่อนข้างไกลตัวผู้เสนอ ที่ทุกคนมัก "เผลอ" เพ่งโทษคนอื่น โทษระบบ โทษหน่วยงาน โทษการหมักหมมมานานจนแก้ไม่ได้  โดยลืมไปว่า "ควรมองตนเอง"

เทคนิคที่ใช้ได้อย่างหนึ่งในการ "ระดมปัญหา" เพื่อวิเคราะห์ปัญหา คือ การแบ่งปัญหาออกเป็น 3 ประเภท ได้แก่

• ปัญหาที่เราแก้ไม่ได้แน่  เรียกปัญหาชนิดนี้ใหม่ว่า "ข้อจำกัด" (เราในที่นี้หมายถึง ผู้มองปัญหา หรือกลุ่มผู้มองปัญหา)
• ปัญหาที่เราน่าจะแก้ได้  เรียกว่า "ปัญหา"   ส่วนใหญ่จะเป็นปัญหาจาก "หน้างาน" เป็นปัญหาในหน้าที่และบทบาทของผู้มองปัญหา เป็นปัญหาใกล้ตัว
• ปัญหาที่คาดว่าจะเกิดในอนาคต จะเกิดขึ้นระหว่างการ "ทำงาน" หรือ เกิดขึ้นระหว่างการแก้ปัญหา  เรียกปัญหาแบบนี้ว่า "อุปสรรค" ซึ่งสิ่งนี้ ถ้าหากพิจารณาให้ดี อาจมี "กัลยาณมิตร" ช่วนพิชิตได้

หลักสำคัญในการ "ระดมปัญหา" คือ

• ให้คิดเดี่ยวเป็นรายบุคคลก่อนเสมอ
• ให้ "ลิสท์" หรือระดมปัญหามาก่อน นำปัญหามารวมกันก่อน แล้วค่อยทำการวิเคราะห์ปัญหาทีหลัง 
• ก่อนจะจัดหมวดหมู่ปัญหา ให้ช่วยกันพิจารณาเกณฑ์การจัดหมวดหมู่ก่อน จะทำให้ใช้เวลาสั้นลง
• ในการพิจารณาปัญหา ให้วิเคราะห์ความสำคัญของแต่ละปัญหา โดยคำนึงถึง 3 มิติ คือ
• ความยากของปัญหา ดังที่ได้กล่าวมาข้างต้น 
• ความรุนแรงหรือผลกระทบของปัญหา เช่น จำนวนนักเรียนที่มีปัญหานั้นๆ ฯลฯ และ
• ความร้ายแรงหรือความเสียหายที่เกิดจากปัญหานั้น  เช่น หากไม่แก้ปัญหานั้นโดยด่วน จะทำให้เกิดปัญหาอื่นๆ ตามมา ฯลฯ
• ในการพิจารณาปัญหา อาจใช้เทคนิคการคิดต่างๆ เช่น การคิดแบบหมวด 6 ใบ การคิดแบบโยนิโสฯ เป็นต้น

นำไปทดลองดูครับ ผมทำแล้วได้ผลดี

[ธีระวุฒิ ศรีมังคละ]

"ภูเขาน้ำเเข็ง".... เป็นการวิเคราะห์ปัญหา 3 ชั้น ครับ ได้เเก่ 

1.ปัญหาที่สามารถมองเห็นได้ง่ายหรือปัญหาในระดับนโยบาย

2.ปัญหาเฉพาะเจาะจงหรือเจาะลึก

3.ปัญหาในระดับทัศนคติของคนทั่วไป.... 

** ปัญหาในระดับทัศนคติจะเเก้ไขยากที่สุดครับ.**