เรียนรู้จาก อ.ชัยวัฒน์ "คิดแบบอ่างน้ำ"

วันที่ 24 กรกฎาคม 2556 วันสุดท้ายของค่าย "เสริมพลังศูนย์การเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง" ที่ คำแสดรีสอร์ท กาญจนบุรี 

ผมมีโอกาสได้เรียนรู้ จาก "กูรู" อ.ชัยวัฒน์ ถิระพันธ์ ครูผู้กำลัง "สั่งสม" ความดี  ผมตั้งใจว่า จะฝึกฝนตนเองให้มีจิตวิญญาณสูงเช่นท่านให้ได้ 

สิ่ง ที่ประทับใจ และนำมาใช้ทันทีที่เวที ผอ.และครูแกนนำในโครงการขับเคลื่อน ปศพพ. อีสานบน คือ การคิดเชิงระบบ (System Thinking)  ขออนุญาตเรียกใหม่ง่ายๆ ว่า "คิดแบบอ่างน้ำ"  ดังรูป 

ไม่ น่าเชื่อว่า แค่เพียงน้ำไหลเข้าอ่าง จำนำมาสอนระบบการคิด หรือที่เรียกว่า "คิดเชิงระบบ" ได้ดี ดีในที่นี้คือ ทำเรื่องยากๆ ให้เป็นเรื่องที่เข้าใจได้ง่าย อธิบายได้สั้นๆ  

ท่านเน้นคำ 3 คำ  คือ น้ำไหลเข้า (Flow in) น้ำไหลออก (Flow out) และน้ำในอ่าง (Stock) หลักการคิดมี 3 ขั้นคือ 

1. น้ำ ในอ่าง หรือ สต็อก ของเรามีอะไรบ้าง ในบริบทวันนั้นคือ การที่เป็นโรงเรียนศูนย์การเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงนั้น ต้องมีอะไรบ้างเช่น มีครูแกนนำ มีนักเรียนแกนนำ มีงบประมาณสนับสนุน มีการบริหารจัดการที่ดี มีวิสัยทัศน์ที่ชัดเจน ฯลฯ
2. น้ำที่ไหลออก หรือ อะไรกำลังไหลออกจากอ่างบ้าง เช่น ครูกำลังจะเกษียณกี่คน ผอ.จะย้าย แหล่งเรียนรู้เสื่อมโทรม ฯลฯ 
3. และ จำจัดการ "น้ำไหลเข้า" อย่างไร ให้มี "น้ำในอ่าง" ตามต้องการ เพื่อนำไปสู่เป้าหมายปลายทาง เช่น ถ้าครูแกนนำจะเกษียณ ต้องพัฒนาครูรุ่นใหม่ให้เป็นครูแกนนำอย่างไร ต้องจัดการเรียนรู้อย่างไร ให้ยั่งยืน ฯลฯ 

วันที่ 25 กรกฎาคม 2556  หลังจากอธิบาย "การคิดแบบอ่างน้ำ" นี้แล้ว เราให้ ผู้อำนวยการโรงเรียน ได้ทดลองทำกิจกรรม "กระดาษ 3 พับ" เพื่อเขียน Stock, Flow in, Flow out ลงในแต่ละคอลัมน์ ก่อนจะเปิดโอกาสให้นำเสนอ 

ผมประทับใจ ผอ.พรเทพ จากโรงเรียนเชียงขวัญพิทยาคม ที่วิเคราะห์ปัจจัยเข้าออกนอกในได้ชัด อีกทั้งยังบอกความท้าทายที่จะมุ่งไป 2 ประการ ของโรงเรียน  ผมขอบันทึกไว้ตรงนี้ด้วย เผื่อจะมีโรงเรียนอื่นๆ นำไปพิจารณา  ได้แก่

1. การทำวิจัยเพื่อให้รู้ว่า การนำหลัก ปศพพ. มาขับเคลื่อนในโรงเรียน มีผลต่อนักเรียน ต่อครู ต่อโรงเรียน อย่างไร
2. การเชื่อมโยงผลสำเร็จสู่ชุมชนและสังคม 

ขอบคุณท่านแทนเด็กๆ ลูกหลานเรา ไว้ ณทีนี่ อีกทีครับ

อ.ต๋อย