สวัสดีครับชาว Blog และลูกศิษย์ที่รักทุกท่าน
วันจันทร์ที่ 5 พฤศจิกายน 2555 ผมได้รับเกียรติจากสถาบันพัฒนาครูคณาจารย์และบุคลากรทางการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการตำบลไร่ขิง อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม ให้บรรยายเรื่องภาวะผู้นำกับการคิดนอกกรอบ ในหลักสูตรพัฒนานักบริหารการศึกษาระดับสูงกระทรวงศึกษาธิการ (นศส.ศธ.)
สาระสำคัญ คือ
1. การคิดคือพลังของผู้นำ
2.การพัฒนาการคิดนอกกรอบและการคิดสร้างสรรค์
3.การใช้เทคนิคการคิดนอกกรอบเพื่อการเปลี่ยนแปลงที่ดีกว่า
4. บทบาทของผู้นำในการคิดสร้างสรรค์เพื่อความสำเร็จขององค์การ
5. การคิดนอกกรอบที่สะท้อนภาวะผู้นำ
6. การพัฒนาความคิดเพื่อการบริหารจัดการศึกษาของประเทศให้ทันสมัย
7. อื่นๆ เช่น ประสบการณ์ หรือแนวคิดของวิทยากร
ที่เป็นประโยชน์ต่อนักบริหาร
วัตถุประสงค์ของการเรียนวันนี้
1. เรียนรู้ความสำคัญของภาวะผู้นำ
2. เรียนรู้บทบาทของผู้นำในการคิดสร้างสรรค์เพื่อความสำเร็จขององค์การ
3. จุดประกายสร้างแรงบันดาลใจให้ทุกท่านเกิดพลังในการที่จะเป็นผู้นำความสำเร็จขององค์การด้วยการมีวิธีการคิดแบบสร้างสรรค์คิดนอกกรอบได้
4. สร้างความเข้าใจวิธีการพัฒนาภาวะผู้นำและวิธีการคิดแบบสร้างสรรค์และคิดนอกกรอบ
5. สร้างโอกาสจากการเรียนรู้ร่วมกัน
6. สร้างสังคมการเรียนรู้ร่วมกัน
ผมจึงอยากให้ใช้ Blog นี้ในการแลกเปลี่ยนความเห็นซึ่งกันและกันครับ
ภาวะผู้นำกับการคิดนอกกรอบ
ศาสตราจารย์ ดร.จีระ หงส์ลดารมภ์
และคุณพิชญ์ภูรี พึ่งสำราญ
วันจันทร์ที่ 5 พฤศจิกายน 2555 เวลา 13.00 – 16.00 น.
ณ ห้องอาคมจันทสุนทร อาคารเฉลิมพระเกียรติ สถาบันพัฒนาครู คณาจารย์และบุคลากรทางการศึกษา ตำบลไร่ขิง อำเภอสามพราน จังหวัดนครปฐม
การคิดนอกกรอบเป็นสิ่งที่สำคัญ บุคลากรของกระทรวงศึกษาต้องคิดนอกกรอบ ทำอะไรใหม่ๆเพื่อตอบสนองความต้องการของลูกค้า
ไอนสไตร์ เป็นนักวิทยาศาสตร์ ของการคิดนอกกรอบ
สตีฟ จอฟส์ เป็นบุคคลที่สร้างการคิดนอกกรอบ และนวัตกรรม
วัตถุประสงค์ของการเรียนวันนี้
วิธีการเรียนรู้ของ ดร.จีระ
วันนี้..เราเน้นเรื่องภาวะผู้นำ หรือ Leadership แต่จะเน้นเป็นพิเศษตามโจทย์ คือ ภาวะผู้นำ (Leadership) กับ การคิดนอกกรอบ หรือ Thinking outside the box
Leadership ในมุมมองต่าง ๆ ตามแนวทางที่ผมใช้อยู่ ดังต่อไปนี้
1. Leaders / Managers
2. การบริหารการเปลี่ยนแปลง กรณีศึกษาจีน 5 รุ่น
รุ่นที่ 1 เมาเซอตุง
รุ่นที่ 2 เติ้ง เสี่ยว ผิง
รุ่นที่ 3 เจียง ซี มิน
รุ่นที่ 4 หู จิ่นเทา
รุ่นที่ 5 สิ จินผิง ต้องเก่งเรื่องเศรษฐกิจ+ ประชาธิปไตย ต้องมีการกระจายรายได้ ไม่ให้เกิดความเหลื่อมล้ำ
3 Leaders/Teachers ผู้นำต้องเป็นครูด้วย
4 Leaders ต้องสร้างผู้นำรุ่นใหม่ ขอแนะนำหนังสือที่น่าสนใจ คือ Leaders at all Levels ของ Ram Charan
5 Leadership กับ Creativity การที่จะสร้างความคิดสร้างสรรค์ให้กับลูกน้อง ลูกศิษย์เป็นสิ่งสำคัญ เป็นการสร้างประโยชน์ในทางศึกษาให้ดีขึ้น ซึงต้องกระตุ้นให้เด็กได้คิด วัฒนธรรมองค์กรต้องกล้าให้คนแสดงออก และต้องมีไอเดียใหม่ ได้มาจากการอ่านหนังสือมากขึ้น การมีโอกาสใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ การออกนอกระบบ การออกไปเจอคนมากขึ้น และประทะกับคนที่มีความสามารถ
จุดอ่อนของสังคมไทยในวันนี้
(1) เรายังไม่ได้สร้างบรรยากาศในการ Share ความรู้ร่วมกันในองค์กร
(2) การบริหารส่วนใหญ่ยังเป็นแบบ Top down อยู่ ซึ่งจะเน้น Command and Control หรือเป็นการทำงานแบบแนวดิ่ง Vertical
**Power มีไว้สำหรับ Participate ในทุกระดับ
(3) ส่วนใหญ่ทำงานเยอะ Working แต่ Think Strategies (คิดเชิงยุทธศาสตร์มีไม่มาก)
(4) การทำงานเป็นทีมมีแต่ในระดับ Function ได้ดีแต่ไม่ Cross Function เพราะทำงานแบบ Silo มาก
Mind mapping และBlue Oceans เป็นวิธีที่สร้างความคิดสร้างสรรค์ที่ดี
6. Leadership กับ Thinking outside the box
ผู้นำกับการคิดนอกกรอบได้เพราะอะไร และต้องทำอะไร แต่เท่านี้ไม่พอ เพราะแค่คิดไม่ได้ ต้องเอาไปทำด้วย Creativity + Thinking outside the box + Get things done
Inside the box คือ วิธีการทำงานแบบเดิม ทำงานซ้ำแล้วซ้ำอีก ซึ่งมีประโยชน์ในอดีต แต่ในปัจจุบันใช้ไม่ได้แล้ว หากกฎระเบียบทำให้ Performance ในการเรียนมีปัญหา จึงค่อยๆคิดให้ออกนอกกรอบ ขอแนะนำหนังสือ Break on the Rule และมีกฎ Paradigm Shift คล้ายกับการคิดนอกกรอบ การแหวกวงล้อมที่มองเห็น และมองไม่เห็น คือ intangible หรือ วัฒนธรรมองค์กร
การออกนอกกรอบ ต้องไม่ออกเร็วเกินไป ต้องมี Basic เป็นคนดี คิดเป็น วิเคราะห์เป็น เน้นเรื่อง Inside the box ให้แน่นก่อน ศึกษาทุกอย่างก่อน ต้องเน้นทฤษฎี 2 R
Thinking outside the box คือ พยายามหลุดจากพันธนาการที่มีอยู่ แต่คิดอย่างเดียวไม่พอ ต้องคิดแล้วไปทำด้วย คือ ต้อง Realistic และ Practical
อุปสรรค คือ
วิธีการทำให้เกิดขึ้น ก็คือ
Value added การทำอะไรแล้วได้มูลค่าเพิ่มขึ้น
Value Creation ความคิดใหม่ๆ เชื่อมโยงกับ Thinking outside the box
Value Diversity ความหลากหลายในระบบการศึกษา เช่น คนในระบบการศึกษา บทบาทของหญิง และชาย ความคิดที่แตกต่าง ความแตกต่างทางเชื้อชาติ วัฒนธรรม
คุณพิชญ์ภูรี พึ่งสำราญ
1 where are we สำรวจความเป็นผู้นำ ซึ่งหาได้จากทฤษฎี 8K 5K
การคิดนอกกรอบ ต้องมีความคิดสร้างสรรค์ เกิดจากความรู้ที่เรามี และ จินตนาการ
2. Where we want to go แต่ละท่านมีจุดอ่อน จุดแข็งต่างกันไป
- บุคลิกดี
- ลีลาการพูดดี
- มีสมาธิ
- มีความสามารถในการจดจำ
ความคิดสร้างสรรค์ มาจากความคิดริเริ่ม
กลยุทธ์ในการบริหารความเป็นผู้นำ คือ Reality และ Practical ต้องดู SWOT จุดอ่อน จุดแข็ง ดูเรื่องที่เราเชี่ยวชาญก่อน เลือกศึกษาเรื่องทีเป็นจริง และ เรื่องที่ตรงกับงาน
การกระจายรายได้ และใช้อินเตอร์เน็ตในการศึกษา เรื่องนี้กระทรวงศึกษาควรนำมาคิดต่อยอด เพื่อให้เกิดประโยชน์
ผู้นำ หากไม่มีความใฝ่รู้ จะเป็นผู้นำลำบาก
ให้แต่ละกลุ่มวิจารณ์ 1 ประเด็นหลังจากฟังการบรรยาย
กลุ่ม 1 มองว่าในปัจจุบัน หน่วยงานทางการศึกษา ซึ่งมีกฎระเบียบมากกมาย มีการเปลี่ยนแปลงเยอะมาก ซึ่งเป็นกรอบที่ทำให้ปฏิบัติตาม การทำให้ออกนอกกรอบ ผู้บริหารต้องรับฟัง
กลุ่ม 2 เห็นด้วยกับการคิดนอกกรอบ แต่ในราชการตอนนี้เป็นการคิดก้าวกระโดดเร็วไป เพราะในกรอบก็ยังไม่พร้อม
กลุ่ม 3 การคิดนอกกรอบเป็นเรื่องที่ดี ภาคของโรงเรียนทำได้เยอะ ไม่จำเป็นต้องทำในกระทรวงเท่านั้น อยากให้มีคำว่า ต้องทำได้จริง และลงมือทำ และต้องแสวงหาโอกาสที่จะทำด้วย เพื่อให้มีประโยชน์กับสังคม ต้อง Outside in และ Inside out
กลุ่ม 4 การคิดนอกกรอบต้องดูความเหมาะสมกับบริบทของทั้งองค์กร มีความละเอียดอ่อน และผู้ที่ตัดสินความถูกต้องจะมีคุณธรรมเพียงพอหรือเปล่า
กลุ่ม 5 สนใจเรื่องการเปลี่ยนผ่านยุคผู้นำของจีน แต่วัฒนธรรมการศึกษาของไทยมักจะอิงทางการเมือง คนคิดนอกกรอบมักจะโต แต่คนที่โตคือคนที่ทำตามคนอื่น
กลุ่ม 6 ทุกสิ่งทุกอย่างรวมทั้งการคิดนอกกรอบมีทั้งบวกและลบ ทางบวกคือเกิดให้เกิดนวัตกรรมใหม่ๆ และสังคมยอมรับ
Workshop
Workshop
กลุ่ม 1
ระดับ 5.8 คะแนน
และต้นเหตุของปัญหาเหล่านั้น คืออะไร? ยกตัวอย่างกรณีศึกษาที่ประสบความสำเร็จและล้มเหลว อย่างละ 1เรื่อง
ปัญหา
1.นโยบายที่ไม่เอื้อต่อการคิดนอกกรอบ
2. ไม่มีแรงจูงใจ
3. ไม่กล้าที่ตะคิดนอกกรอบ
สาเหตุ
1. ภาวะที่ขาดองค์ความรู้
2. วัฒนธรรมที่ให้คิดนอกกรอบไม่มีการเอื้อ
3. ความตั้งใจในการกำหนดเป้าหมายไม่เพียงพอ
ตัวอย่างที่ล้มเหลว
1. การปฏิรูประบบราชการ เนื่องจากการทำงานทีซ้ำซ้อน
ตัวอย่างที่สำเร็จ
การจัดหลักสูตรที่เป็นไปตามบริบทของกลุ่มชาติพันธุ์นั้นๆ เช่น ชาวเขา มอร์แกน
3. เสนอโครงการเพื่อพัฒนาภาวะผู้นำกับการใช้ความคิดนอกกรอบที่เหมาะสมกับกลุ่มของท่าน 1 โครงการที่ปฏิบัติได้ พร้อม Action Plan
โครงการจอมยุทธ์ไร้เทียมทาน ต้องการพัฒนาคนในองค์กรทังหมดเพื่อให้ทักษะ และความสามารถในการคิดนอกกรอบทั้งผู้บริหาร และผู้ปฏิบัติ
ดร.กระจ่าง: ที่ท่านบอกว่าขาดแรงจูงใจ แต่แรงจูงใจเกิดจากภายใน
โครงการของท่านรกว้างเกิดไป ผิดธรรมชาติขิง Creativity
คนแรกจะจุดประกาย คนที่ 2 เป็นทำ คนที่ประสบความสำเร็จคือคนที่ 3 ประเทศไทยต้องเอาที่คิดแล้วและจึงนำมาต่อยอด
คุณพิชญ์ภูรี: กลุ่มนี้มีความกล้าหาญเพราะดึงปัญหา และหาต้นเหตุเจอ ความซ้ำซ้อนทางภารกิจ ต้องบูรณาการระหว่างหน่วยงาน ต้องทำการบริหารเครือข่าย ต้องอย่าเอาคนเก่งเรื่องเดียวกันมาไว้กลุ่มเดียวกัน และสังเคราะห์ให้เกิดประโยชน์
ศ.ดร.จีระ: ต้องสร้างเครือข่ายกับหน่วยงานข้างนอกถึงจะดี
กลุ่ม 2
คะแนนเฉลี่ย 7 คะแนน
ปัญหา
1.กฎระเบียบจำกัด
2.ผลการประเมิน
3. เวลาเข้างาน
พัฒนาความรู้ และดูว่าต้องมีความมุ่งมั่น
การคิดนอกกรอบเป็นรางวัลของความภาคภูมิใจ และประสบความสำเร็จ ซึ่งต้องเริ่มจากตัวเราเองก่อน
ดร.กระจ่าง: กลุ่มนี้ไม่ได้คิดนอกกรอบเลย
คุณพิชญ์ภูรี: ปัญหาการเข้างานเลือนเวลาเข้างาน เป็นตัวอย่างที่ดี ซึ่งใกล้กับการคิดนอกกรอบ ต้องเริ่มที่ตนเอง ต้องทำให้สำเร็จ
ศ.ดร.จีระ: ขอให้กำลังใจในการพยายามเอาชนะอุปสรรค ขอให้มีความมุ่งมั่นต่อไป และทำงานเพื่อส่วนรวม เรียกว่าทฤษฎี 3 ต คือ ต่อเนื่อง ต่อเนื่อง และต่อเนื่อง
กลุ่ม 3
ระดับ 6 คะแนน
ปัญหา
กฎระเบียบข้อบังคับ
ตัวผู้บริหารสั่งการแต่ไม่รับฟัง
สาเหตุ
วัฒนธรรมองค์กร
ล้มเหลว
การกระจายอำนาจให้กับสถานศึกษาเพื่อให้โรงเรียนเป็นนิติบุคคล
สำเร็จ
การปฏิบัติงานของกศน. เพราะสามารถสร้างศูนย์การเรียนรู้ชุมชน
การบรรจุพนักงาน 8000 อัตรา
โครงการสรรหาครูผู้ช่วยเองได้ ต้องสอบที่ส่วนกลาง และให้อำนาจกับโรงเรียนอย่างแท้จริง ซึ่งเป็นการแก้ไขกฎระเบียบ ยึดเป้าหมายเป็นหลัก อุปสรรคไม่มี
ดร.กระจ่าง: เป็นการริเริ่ม และควรต่อยอดวิธีการใหม่
คุณพิชญ์ภูรี: กลุ่มนี้ขอชื่นชมเรื่องกศน. เพราะเป็นการศึกษาที่เป็นกระดูกสันหลังของชาติ เพราะเป็นการเรียนรู้นอกระบบ ต้องคิดนอกกรอบออกไป จุดแรงบันดาลใจในการนำไปคิดต่อ
ศ.ดร.จีระ: แผนพัฒนาแห่งชาติ 11 เป็น Life- long learning society ในอนาคต กศน.จะมีความสำคัญมาก และควรศึกษา Educational Strategic Plan
ต้องมีความมุ่งมั่น และพึ่งตนเอง
ประเด็นที่สำคัญ Life- long learning เมื่อถึงอายุ 45 ปี จะประสบความสำเร็จจริงหรือไม่ และจะ Survive ได้หรือไม่
กลุ่ม 4
ระดับ 6 คะแนน
ปัญหา
1. ระเบียบปฏิบัติ
2. วัฒนธรรมองค์กร
3, ความไม่กล้า ความกลัว
อุปสรรค
- การจัดสรรงบประมาณ การคิดและการได้มาต่างกัน
- การจัดสรรไม่สามารถคิดต่อเนื่องได้
องค์กรต้นแบบคิดนอกกรอบ ต้องแสวงหาองค์ความรู้ของการคิดนอกกรอบ อ่าน สังเคราะห์ หาข้อสรุป ศึกษาดูงาน และสังเคราะห์ว่าเป็นอย่าวงไร และสร้างอาสาสมัคร
ดร.กระจ่าง: เป็นโครงการที่ดี แต่ความคิดสร้างสรรค์จะคิดจากคนที่กล้าทำ อย่ารอ
คุณพิชญ์ภูรี: ชอบกลุ่มนี้เพราะสามารถคิดได้ในระยะเวลาที่สั้น มีความรอบคอบในการนำเสนอโครงการ และยอมรับในการใฝ่หาองค์ความรู้ และสังเคราะห์ข้อมูล และเชิญชวนให้คนเข้ามาร่วม
ศ.ดร.จีระ: กลุ่มนี้แสดงให้เห็นถึงความคิดนอกกรอบ มีศักยภาพ แต่สภาพแวดล้อมมักจะไม่เอื้ออำนวย มักจะเกิดเป็นความเคยชิน อยากให้เกิดความหลากหลายของความคิด
กลุ่ม 5
ระดับ 5.5 คะแนน
ปัญหา
1. ผู้นำที่ขาดภาวะผู้นำ
สาเหตุ ตอนนี้มีปัญหาเรื่องการที่ครูที่จ้างเป็นครูชั่วคราวเงินกู้หมด ใช้เกินงบประมาณมาเป็นเงินจ้าง ตั้งหน่วยงานกลาง โดยทำสัญญาจ้างโดยสหวิทยาเขต
ล้มเหลว การที่มีครูอัตราจ้างมี คุณวุฒิต่ำกว่าเกณฑ์
โครงการ อบรมครูผู้บริหารให้มีภาวะผู้นำมาขึ้น
อ.กระจ่าง ท่านต้องรู้เก่าให้ทะลุก่อนถึงจะเริ่มใหม่ได้ และต้องกล้าทำ
คุณพิชญ์ภูรี: ต้องบูรณาการกันเอง
อ.จีระ Creativity และ Think outside the box เป็นเรื่องเดียวกัน ต้องทีความคิดทางวิทยาศาสตร์ต้องมาก่อน ต้องคิดเป็นเหตุเป็นผลก่อน ถึงจะมองเห็นภาพทางความคิดสร้างสรรค์
ปัญหาเด็กไทยที่คิดไม่เป็นระบบมากกว่า 50% เพราะเข้าไปในระดับมหาวิทยาลัยแล้วมีปัญหา แต่เราสารถเรียนตลอดได้เพื่อเติมเต็มในสิ่งที่เราขาด การที่กล่าวว่า Imagination Important
กลุ่ม 6
ระดับ 5.9 คะแนน
1.สาเหตุที่เราขาดภาวะผู้นำเพราะเราไม่ได้ฝึกมา ได้แต่ทำตามตำรา เราไม่ได้ถูกฝึกเลย โดยมาเกิดจากการทำงานแล้วพัฒนาไปเอง
2. ขาดความรอบรู้ในเรื่องที่ทำงานไม่แตก กฎระเบียบยังรู้ไม่ทั่ว
3. กลัวความผิดพลาด
สาเหตุ ไม่ได้ฝึกเรื่องภาวะผู้นำตั้งแต่เด็ก แต่การมาทำงานกลับต้องมีภาวะผู้นำ
สำเร็จ โรงเรียนมัธยมวัดนายโรง เป็นโรงเรียน Bi lingual
โครงการ วิธีการที่มีส่วนร่วมแบบใหม่โดยการที่ให้ทุกส่วนมาพัฒนาเยาวชนให้มีความใฝ่รู้ใฝ่เรียน
อ.กระจ่าง: ความคิดใหม่อยู่ใต้จิตสำนึก และต้องเป็นคนที่มีอารมณ์ขัน เอาใจใส่ต่อคำพูด
คุณพิชญ์ภูรี: เรียนรู้ว่าต้องเสียสละ ในการที่จะให้คนพูดเก่งพูด และได้ใช้ความคิดริเริ่มในการใช้จิตใต้สำนึก จากองค์ความรู้ จากจินตนาการ ต้องสนใจในข้อมูลต่างๆ ใช้ความซื่อตรง ต่อตนเองและผู้อื่น ต้องมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี
ศ.ดร.จีระ: ทำอย่างไรให้ทรัพยากรมนุษย์ของประเทศดีขึ้น
วันนี้มีบรรยากาศการเรียนรู้ทีดี สิ่งที่เรียนรู้วันนี้ไปทำเป็นมูลค่าเพิ่มได้อย่างไร สิ่งที่เอาชนะอุปสรรคได้ ต้องทำให้คนกลุ่มนี้เกิดความร่วมมือกัน
อ.สมโภช: เมื่อคิดนอกกรอบในระบบราชการ ต้องมีความกล้า และอาจจะมีความกลัว จึงไม่กล้าทำอะไร ที่สำคัญใจของท่านต้องคำถึงกาทำงานให้ประสบความสำเร็จ และไม่ผิดระเบียบ เวลาทำงานอะไรต้องเริ่มที่ 1 2 3ทำแล้วได้อะไร และผลงานให้กลับใครแต่หลังจากฟังบรรยายแล้วความคิดก็เปลี่ยนไป ควรทำเป็น 3 2 1 ทำให้ทำงานประสบความสำเร็จ
สวัสดีครับ อาจารย์จีระ ขออนุญาตนำไปเผยแพร่ในเวป www.thaiihdc.org ด้วยครับ