สุภาษิตคำโคลง หมวด ถ-น :ขยายความสำนวนสุภาษิต (เขียนเมื่อ พ.ศ.๒๕๔๖)

 

๑๓๗.ถ่มน้ำลายรดฟ้า

   ประทุษร้ายต่อสิ่งที่สูงกว่าตนตัวเองย่อมได้รับผลร้าย

 

     ใครคิดประทุษร้าย   นายตน  นาพ่อ

กรรมย่อมคืนปวงผล     ตอบโต้

เขาสอนสั่งผองชน        สำเหนียก  เสมอนา

แหงนถ่มน้ำลายโอ้       อาบหน้าตนเอง

 

 

 

๑๓๘.ถอนหงอก      ไม่นับถือความเป็นผู้ใหญ่ พูดให้เสียผู้ใหญ่

 

   เด็กเด็กพาก่นถ้อย      คารม

รุมด่าเลิกนิยม              อ่อนน้อม

เพียงเพราะพกพาลม      คำล่อ  ลวงแฮ

ผู้ใหญ่โดนเด็กล้อม       เลิกแล้วนับถือ

 

 

๑๓๙.ถอยหลังเข้าคลอง     หวนกลับไปหาแบบเดิม

 

   ประพฤติกิจกลับย้อน   กาลเดิม

ทีท่าเหมือนจะเสริม       ส่งสร้าง

พลพายเร่งพายเติม       พายเร่ง  เหลือคณา

ทีท่าทำเพียงง้าง          ที่แท้ถอยหลัง

 

 ๑๔๐.ถีบหัวส่ง

    

     ทำงานสำเร็จแล้ว     แลงาม

ผลเกิดสัมฤทธิ์ตาม        จิตต้อง

เขาขับจากเขตคาม        เคยอยู่  สุขแล

ถีบส่งมิหมายข้อง          เฉกนี้อกกตัญญู

 

 

๑๔๑.ทำนาบนหลังคน      หาผลประโยชน์ใส่ตนโดยขูดรีดผู้อื่น

 

     ชาวนาเขาหว่านข้าว        ในนา

ผลย่อมคืนกลับมา                แก่เจ้า

คนขูดรีดเงินตรา                  จากเหงื่อ  เพื่อนเฮย

จึงเปรียบความหมายเข้า        หว่านกล้าบนหลัง

 

 

๑๔๒.ทุบหม้อข้าว      ตัดอาชีพ ทำลายอาชีพ

 

     หม้อข้าวมีอิ่มท้อง   คราหุง

หม้อถูกทุบฤๅปรุง        สุกได้

ทำลายแหล่งพยุง        ยังชีพ  นาแม่

ตัดแหล่งหากินไซร้      เช่นนี้ฤๅควร

 

 

๑๔๓.แทรกแผ่นดิน     หลีกหนีไปให้พ้นไม่อยากให้ใครพบหน้าเพราะอับอาย

 

     อับอายอาจเกิดได้      หลายสถาน

อายจากเหตุลูกหลาน       ก่อไว้

ประพฤติพลาดผิดพาล      หมองหม่น  นาแม่

บังเกิดอดสู้ไซร้              หลีกพ้นลับหาย

 

 

๑๔๔.นอนกินบ้านกินเมือง     นอนตื่นสายด้วยความเกียจคร้าน

 

     ชนใดนอนตื่นพ้น       เวลา

นอนบิดตัวไปมา             ล่วงพ้น

ประชดประชันมา            นานเนิ่น  นาแม่

นอนครอบเมืองสุขล้น     เกียจคร้านเหลือแสน

 

 ๑๔๕.นั่งในหัวใจ      รู้ใจ ทำถูกต้องตรงตามที่ผู้อื่นคิดไว้

 

      นั่ง  สงบเสงี่ยมไว้   ฟังความ

ใน  จิตคิดครวญตาม     ติดใกล้

หัว  อกแอบเพียรถาม    เขาคิด  ใดนา

ใจ  สว่างยามเขาใช้      ถูกต้องดีเสมอ

 

 

๑๔๖.น่าเกลียดน่าชัง   น่าเอ็นดู ใช้กับเด็กๆ

 

      น่า  รักกลับบอกเพี้ยน       เกลียดชัง

เกลียด  บิดเบือนเพราะหวัง      ปกป้อง

น่า  รักหวั่นผีบัง                    เกิดแย่ง  ชีพวาย

ชัง  หลอกผีคอยจ้อง              แย่งยื้อลูกหลาน

 

 

 

๑๔๗.นายว่าขี้ข้าพลอย     พลอยพูดผสมโรงติเตียนผู้อื่น ตามนายไปด้วย

 

      นายว่า  ติโน่นนั้น      คราใด

ขี้ข้า  รีบเอาใจ               ร่วมซ้ำ

พลอย  พยักตอบเร็วไว     มีขัด  เลยนอ

ผสม  ส่อเสียดรุมขย้ำ       ช่วยชี้เอาใจ

 

 

๑๔๘.น้ำขึ้นให้รีบตัก     มีโอกาสดีควรรีบทำ

 

    น้ำ  ไหลหลามหลากล้น    ฝายคลอง

ขึ้น  ฝั่งควรจับจ้อง              เก็บไว้

ให้รีบ  เร่งสำรอง               โดยด่วน   นาพ่อ

ตัก  โอกาสควรได้              สั่งให้ทุกการ

 

 

๑๔๙.น้ำน้อยแพ้ไฟ     ฝ่ายข้างน้อยย่อมแพ้ฝ่ายข้างมาก

 

      น้ำ  เพียงหยดดับร้อน      ฤๅหาย    

น้อย  พรรคพวกหยุดหมาย      ต่อต้าน

แพ้  มวลหมู่มากหลาย          ลงร่วม  แรงนา

ไฟ  ท่วมทุกแดนด้าน            ลุกไหม้เกินมือ

 

 

๑๕๐.น้ำนิ่งไหลลึก

   คนที่มีท่าทีหงิมๆ มักจะมีความคิดลึกซึ้ง (บางครั้งใช้กับพฤติกรรมด้านลบ  )

 

      ชนใดเฉยนิ่งด้วย   ในที

อาจซ่อนซุกโฉดดี       แอบไว้

พบคนอย่าควรตี         ตามท่า  เขานอ

น้ำนิ่งไหลลึกไซร้       เช่นนี้ชนเหมือน

 

 

๑๕๑.น้ำพึ่งเรือเสือพึ่งป่า      การพึ่งพาอาศัยกัน

 

       อาศัยในถิ่นแคว้น   เดียวกัน

ใครทุกข์มาเร็วพลัน       ช่วยแก้

เขาเราท่านเธอฉัน        ผลัดเปลี่ยน  กันนอ

น้ำพึ่งเรือเสือแม้          อยู่ด้วยไพรสัณฑ์

 

 

๑๕๒.น้ำมาปลากินมด น้ำลดมดกินปลา         ทีใครทีมัน

 

       น้ำมาปลาต่างล้วน   ดีใจ

พบเหยื่อมดทันใด          อิ่มล้วน

น้ำลดมดเร็วไว              กินกัด  ปลาแล

อำนาจใครล้วน             ต่างใช้ข่มเหง

 

 ๑๕๓.น้ำร้อนปลาเป็น

   คำพูดที่ตรงไปตรงมาแบบขวานผ่าซากอาจไม่ถูกใจผู้ฟัง แต่ไม่เป็นพิษเป็นภัย ใช้กับน้ำเย็นปลาตาย

 

      น้ำร้อนปลาว่ายพ้น     หลบหนี

การจับปลาฤๅมี               จับได้

ความเปรียบกับวจี            หากหวัง  ผลแล

ลมลูบเย็นสงบไว้             เยี่ยงนี้เขาหลง

[ทิมดาบ]

สุดยอดมากครับพี่ครู

[โสภณ เปียสนิท]

แวะมาเยี่ยมครูคนเก่งครับผม