อุษาคเนย์ คืออะไร ใครคืออุษา

อุษาคเนย์ ดูรูปศัพท์ไวๆ พอจะบอกได้ว่าเป็นภาษาสันสกฤต เพราะมีตัว ษ ซึ่งในภาษาบาลีไม่มี

คำนี้เพิ่งเกิดใหม่ เพื่อใช้แทนคำว่า เอเชียอาคเนย์ หรือเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

คำว่า อุษาคเนย์ จึงเป็นคำสมาส ระหว่าง อุษา และ อาคเนย์ นั่นเอง

เมื่อแรกเกิดคำนี้ มีการถกเถียงกันพอสมควร ทางหนึ่งก็นิยมว่าเก๋ อีกทางหนึ่งว่าศัพท์อะไรก็ไม่รู้ ไม่เคยได้ยิน ปัจจุบันก็ยังมีทั้งสองฝ่าย คือ ฝ่ายหนึ่งน้อมรับคำนี้มาใช้ด้วยความยินดี อีกฝ่ายก็ไม่อยากใช้คำนี้

อุษา คือใคร

อุษา ในภาษาไทย เป็นชื่อสตรี ชื่อนางเอกในนิยาย ชื่อเทวดา ทางอีสานมีเรื่องอุสาบารส ก็น่าจะเป็นอุษาเดียวกันนี้ ในเรื่องสมุทรโฆษคำฉันท์ นางอุษาเป็นชายาของพระอนิรุทธ์ นอกนั้นก็แปลว่า แสงเงินแสงทองยามเช้า

พระนางอุษัส (อุษสฺ เทพีแห่งอรุณรุ่ง)

(ภาพจาก http://myfhology.info/gods/indiy/ushas.html)

คำว่า อุษา ในภาษาสันสกฤต แปลว่า แสงเงินแสงทอง ยามฟ้าสาง หรือเทวีแห่งแสงตะวันยามเช้าตรู่หรือยามเย็น ส่วน อุษา (ไทย) แปลว่า แสงเงินแสงทอง หรือเวลาเช้าตรู่

ภาษาสันสกฤตยังมีอีกศัพท์หนึ่ง คือ อุษัส (อุษสฺ) ความหมายเหมือนๆ กัน

และจริงๆ แล้วศัพท์ อุษัส มีใช้มากพอๆ กับ อุษา เผลอๆ จะมากกว่าด้วย โดยเฉพาะในคัมภีร์ฤคเวท บทสวดสรรเสริญเหล่าทวยเทพสมัยโบราณ นิยมเรียกว่า อุษัส

ทั้งอุษาและอุษัส มีรากศัพท์ตรงกับภาษากรีก เอโอส (Ἕως, Eos) ภาษาละติน อาโรรา (Arora) ล้วนเป็นชื่อเทวีแห่งอรุณรุ่ง (goddess of dawn)

เทพีเอโอส (Ἕως, Eos) ของกรีก และเทพีออโรรา (Aurora) ของโรมัน

(ภาพจาก commons.wikimedia.org)

อย่างไรก็ตาม ทั้งในภาษาสันสกฤตและภาษาไทย อุษา ไม่ได้หมายถึงตะวันออก หรือดินแดนทางตะวันออก

อุษาคเนย์ มาอย่างไร

“อุษา” สมาสกับ “อาคฺเนย” ได้รูปสำเร็จ “อุษาคฺเนย” แปลแบบง่ายๆว่า ทิศอาคเนย์แห่งอุษา หรือ สิ่งที่อยู่ทางทิศอาคเนย์แห่งอุษา (หากใช้ อุษสฺ ก็จะได้รูปสมาส เป็น อุษสาคเนย)

หาก “สิ่ง” ที่ละไว้นี้หมายถึงดินแดน เราก็แปลว่า อุษาคฺเนย ว่า ดินแดนทางอาคเนย์แห่งอุษา

ทีนี้ อุษา จะหมายถึงอะไร?

หาก อุษา หมายถึง ทวีปเอเชีย ดังนั้น อุษาคเนย์ ก็ย่อมหมายถึง ดินแดนที่อยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ของเอเชีย ฟังดูก็เข้าท่าดี

สรุป

หากยอมรับว่า อุษา (หรือ อุษัส) หมายถึง ทวีปเอเชีย การสมาสคำ อุษาคเนย์ ก็ตรงตามหลักภาษาสันสกฤต หากจะแปลว่า ดินแดนทางตะวันออกเฉียงใต้ของเอเชีย, แต่ถ้าจะแปลว่า เอเชียในทางตะวันออกเฉียงใต้นั้น ดูจะไม่ตรงหลักเสียทีเดียว

คำว่าอุษาคเนย์นี้ใช้กันมานานหลายปี และหลายคนยอมรับกันแล้วว่า อุษาคเนย์ หมายถึง เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ แม้จะไม่มีหลักฐานว่า อุษา หมายถึง เอเชีย ก็ตาม ซึ่งคิดอีกทีก็น่าเห็นใจ เพราะภาษาสันสกฤตย่อมไม่มีศัพท์เรียกสิ่งใหม่ๆ เมื่อจะใช้ศัพท์เก่าบ่งบอกสิ่งใหม่ ก็ต้องใช้การเทียบเคียงและสัญญากันว่าจะใช้แบบนั้นแบบนี้ (ปัจจุบันมีการคิดศัพท์สันสกฤตเพื่อเรียกสิ่งใหม่ๆ มากมาย โดยเฉพาะเครื่องใช้ และสิ่งประดิษฐ์ เทคโนโลยีต่างๆ)

ทีนี้ก็อยู่ที่ผู้ใช้แล้วล่ะว่า ชอบคำ อุษาคเนย์ (แขกล้วน), เอเชียอาคเนย์ (แขกปนฝรั่ง) หรือ เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (ฝรั่งปนไทย).

เขียนใน GotoKnow โดย ธ.วั ช ชั ย
ใน ขดารไฟฟ้า

คำสำคัญ (Tags): #อุษัส#อุษา#อุษาคเนย์#เอเชียอาคเนย์

หมายเลขบันทึก: 504050เขียนเมื่อ 30 กันยายน 2012 11:59 น. ()แก้ไขเมื่อ 3 ตุลาคม 2012 21:08 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน