รายงานการวิจัยการศึกษาสภาพการบริหารงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 เพื่อรองรับการตรวจราชการ ของกระทรวงศึกษาธิการ

ผลงานวิจัยเรื่อง รายงานการวิจัยการศึกษาสภาพการบริหารงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 เพื่อรองรับการตรวจราชการ ของกระทรวง ศึกษาธิการ ชื่อผู้วิจัย นายอนุชา เทวราชสมบูรณ์ หน่วยงานที่วิจัย สำนักผู้ตรวจราชการ ประจำเขตตรวจราชการที่ 2 ปีที่วิจัย พ.ศ.2547 ------------------------------------------------------ กระทรวงศึกษาธิการได้กำหนดนโยบายด้านการศึกษาให้ส่วนราชการ หน่วยงานและสถานศึกษาในสังกัด จัดทำแผนงาน โครงการสนองนโยบาย โดยผู้ตรวจราชการกระทรวงศึกษาธิการ เป็นผู้ควบคุม กำกับ เร่งรัด ติดตาม ให้การดำเนินงานบรรลุตามนโยบายที่กำหนดและรายงานผล เพื่อให้การตรวจราชการของผู้ตรวจราชการกระทรวงศึกษาธิการเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ และบังเกิดผลประโยชน์ต่อทางราชการ จึงให้ผู้ตรวจราชการกระทรวงศึกษาธิการ ตรวจนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ ได้แก่ การแก้ปัญหาหนี้สินครู การใช้หนังสือเรียนในสถานศึกษา การส่งเสริมใช้หน่วยคอมพิวเตอร์เคลื่อนที่ การบริหารงานเขตพื้นที่การศึกษา การทำงานของศึกษานิเทศก์ร่วมกับสถานศึกษา เพื่อป้องกันปัญหาที่เกิดขึ้นภายในโรงเรียน การประสานงานเพื่อแก้ไขปัญหาทางการศึกษา และสร้างภาพลักษณ์ที่ดีของกระทรวงศึกษาธิการในเชิงรุก และนโยบายพิเศษที่มอบหมาย เพื่อให้ได้ข้อมูลรองรับนโยบายของกระทรวงศึกษาธิการ การตรวจราชการ ด้านการบริหารงาน เขตพื้นที่การศึกษา สำนักผู้ตรวจราชการ ประจำเขตตรวจราชการที่ 9 ในฐานะหน่วยงานส่งเสริมและสนับสนุนการตรวจราชการ ของกระทรวงศึกษาธิการ จึงจัดทำโครงการศึกษาสภาพการบริหารงาน เขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 เพื่อรองรับการตรวจราชการ ของกระทรวงศึกษาธิการขึ้น โดยศึกษาผลการปฏิบัติงาน ของสำนักงานเขตพื้นการศึกษา 12 แห่ง ในเขตตรวจราชการที่ 2 ได้แก่ งานอำนวยการ งานบริหารงานบุคคล งานนโยบายและแผน งานส่งเสริมการจัดการศึกษา งานนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา งานส่งเสริมประสิทธิภาพการจัดการศึกษา งานตรวจสอบภายใน และสภาพปัญหา อุปสรรค และข้อเสนอแนะ เพื่อให้ข้อมูลสารสนเทศการตรวจราชการต่อไป วัตถุประสงค์การศึกษา ได้แก่ เพื่อศึกษาสภาพการบริหารงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขต ตรวจราชการที่ 2 เพื่อรองรับการตรวจราชการ ของกระทรวงศึกษาธิการ และเพื่อศึกษาสภาพปัญหา อุปสรรคและข้อเสนอแนะในการบริหารงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 เพื่อรองรับการตรวจราชการ ของกระทรวงศึกษาธิการ ขอบเขตการศึกษาพื้นที่การศึกษา ได้แก่ เขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 ประกอบ ด้วย ประกอบด้วย เขตพื้นที่การศึกษาตาก เขต 1 และเขต 2 พิษณุโลก เขต 1 เขต 2 และ เขต 3 เพชรบูรณ์ เขต 1 เขต 2 และเขต 3 สุโขทัย เขต 1 และเขต 2 อุตรดิตถ์ เขต 1 และเขต 2 กลุ่มตัวอย่างได้จากการสุ่มกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง (Purposive Sample Sampling) จากบุคลากรของสำนักงานพื้นที่การศึกษา และสถานศึกษาในสังกัด ในเขตตรวจราชการที่ 2 รวม 156 คน ตัวแปรในการศึกษา ตัวแปรต้น ได้แก่ การบริหารงานเขตพื้นที่การศึกษา เขตตรวจราชการที่ 9 และตัวแปรตาม ได้แก่ ผลการปฏิบัติงาน ของสำนักงานเขตพื้นการศึกษา สภาพปัญหา อุปสรรค และข้อเสนอแนะ ระยะเวลาในการศึกษา พฤษภาคม 2547 – กันยายน 2547 วิธีดำเนินการวิจัย มี การศึกษาเอกสารและรายงานที่เกี่ยวข้อง การกำหนดกรอบการวิจัย การสร้างเครื่องมือรวบรวมข้อมูล การเก็บรวบรวมข้อมูล การวิเคราะห์ข้อมูล และ รายงานการศึกษาสภาพการบริหารงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 เพื่อรองรับการตรวจราชการ ของกระทรวงศึกษาธิการ ผลการดำเนินการวิจัย ตอนที่ 1 สถานภาพผู้ตอบแบบสอบถาม จำแนกตามกลุ่มผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูล สถานภาพผู้ตอบแบบสอบถาม ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 ทั้งหมด 84 คน ได้แก่ ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา จำนวน 12 คน ผู้ปฏิบัติงาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา จำนวน 12 คน และเป็นผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 60 คน ผู้วิจัยได้ส่งแบบสอบถามออกไป จำนวน 84 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 63.10 มีผู้ตอบแบบสอบถามคืนมา ทั้งหมด 53 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 63.10 ได้แก่ ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา จำนวน 8 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 66.67 ผู้ปฏิบัติงาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา จำนวน 8 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 66.67 และเป็นผู้บริหารสถานศึกษา จำนวน 37 ฉบับ คิดเป็นร้อยละ 61.66 ตอนที่ 2 การปฏิบัติงานกลุ่มอำนวยการ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการ ที่ 2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลการปฏิบัติงานกลุ่มอำนวยการ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.84 อยู่ในเกณฑ์ดี ผู้ปฏิบัติงาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.94 อยู่ในเกณฑ์ดี และผู้บริหารสถานศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.64 อยู่ในเกณฑ์ดี เมื่อวิเคราะห์ภาพรวมความคิดเห็นของผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.72 อยู่ในเกณฑ์ดี เช่นกัน ตอนที่ 3 การปฏิบัติงานกลุ่มบริหารงานบุคคล สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจ ราชการที่ 2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลการปฏิบัติงานกลุ่มบริหารงานบุคคล สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.71 อยู่ในเกณฑ์ดี ผู้ปฏิบัติงาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 4.14 อยู่ในเกณฑ์ดี และผู้บริหารสถานศึกษา มีความ คิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.27 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง เมื่อวิเคราะห์ภาพรวมความคิดเห็นของผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.47 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง ตอนที่ 4 การปฏิบัติงานกลุ่มนโยบายและแผน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจ ราชการที่ 2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูล การปฏิบัติงานกลุ่มนโยบายและแผน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.62 อยู่ในเกณฑ์ดี ผู้ปฏิบัติงาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 4.11 อยู่ในเกณฑ์ดี และผู้บริหารสถานศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.30 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง เมื่อวิเคราะห์ภาพรวมความคิดเห็นของผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.47 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง ตอนที่ 5 การปฏิบัติงานกลุ่มส่งเสริมการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขต ตรวจราชการที่ 2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลการปฏิบัติงานกลุ่มส่งเสริมการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.96 อยู่ในเกณฑ์ดี ผู้ปฏิบัติงาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 4.15 อยู่ในเกณฑ์ดี และผู้บริหารสถานศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.26 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง เมื่อวิเคราะห์ภาพรวมความคิดเห็นของผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา พบว่า ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.50 อยู่ในเกณฑ์ดี ตอนที่ 6 การปฏิบัติงานกลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา สำนักงาน เขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลการปฏิบัติงานกลุ่มนิเทศ ติดตาม และประเมินผลการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.77 อยู่ในเกณฑ์ดี ผู้ปฏิบัติงาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 4.15 อยู่ในเกณฑ์ดี และผู้บริหารสถานศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.21 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง เมื่อวิเคราะห์ภาพรวมความคิดเห็นของผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.44 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง ตอนที่ 7 การปฏิบัติงานกลุ่มส่งเสริมประสิทธิภาพการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่ การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลการปฏิบัติงานกลุ่มส่งเสริมประสิทธิภาพการจัดการศึกษา สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.18 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง ผู้ปฏิบัติงาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 2.85 อยู่ในเกณฑ์ ปานกลาง และผู้บริหารสถานศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.11 อยู่ ในเกณฑ์ปานกลาง เมื่อวิเคราะห์ภาพรวมความคิดเห็นของผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.10 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง ตอนที่ 8 การปฏิบัติงานกลุ่มตรวจสอบภายใน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจ ราชการที่ 2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลการปฏิบัติงานกลุ่มตรวจสอบภายใน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.25 อยู่ในเกณฑ์ปานกลาง ผู้ปฏิบัติงาน สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.88 อยู่ในเกณฑ์ดี และผู้บริหารสถานศึกษา มีความคิดเห็นว่า ผลการปฏิบัติงาน ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.91 อยู่ในเกณฑ์ดี เมื่อวิเคราะห์ภาพรวมความคิดเห็นของผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า ได้ค่าคะแนนเฉลี่ย 3.11 อยู่ใน เกณฑ์ปานกลาง ตอนที่ 9 สภาพปัญหา อุปสรรค และข้อเสนอแนะ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจ ราชการที่ 2 ผลการวิเคราะห์ข้อมูลสภาพปัญญา อุปสรรค และข้อเสนอแนะ สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 ตามความคิดเห็นของผู้อำนวยการสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ผู้ปฏิบัติงานสำนักงาน และผู้บริหารสถานศึกษา ในเขตตรวจราชการที่ 2 พบว่า 1. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา เขต 1 ที่ตั้งในอำเภอเมือง จังหวัดต่าง ๆ จะมีบุคลกรจำนวนมากกว่าสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ที่ตั้งในต่างอำเภอ ทำให้มีผลการปฏิบัติงานแตกต่างกัน ข้อเสนอแนะในการแก้ปัญหา ให้หาวิธีการเกลี่ยอัตรากำลังให้เท่าเทียมกัน และบุคลากรที่เกลี่ยไปสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาที่ตั้งในต่างอำเภอ ควรมีศักยภาพและความพึงพอใจในงานนั้น ๆ 2. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาบางแห่ง ยังไม่มีสถานที่ปฏิบัติงานเป็นเอกเทศ บางแห่งยังใช้สถานศึกษา ตึกแถว บางแห่งต้องแบ่งสถานที่ปฏิบัติงานหลายแห่ง ไม่สะดวกในการปฏิบัติงาน ข้อเสนอแนะในการแก้ปัญหา ควรจัดสรรงบประมาณเพื่อก่อสร้างอาคารสถานที่ที่ยังขาด ให้ครบถ้วน และเกลี่ยวัสดุ ครุภัณฑ์และยานพาหนะที่มีอยู่ให้เท่าเทียมกัน และถ้าไม่มีต้องจัดสรรให้ 3. สำนักงานเขตพื้นที่การศึกษาบางแห่ง ยังขาดแคลนบุคลากรที่มีความสามารถ โดยเฉพาะด้านเทคโนโลยีคอมพิวเตอร์ ทำให้การปฏิบัติงานที่เกี่ยวอิเล็คทรอนิคต่าง ๆ ไม่มีประสิทธิภาพ ข้อเสนอแนะในการแก้ปัญหา ควรให้เจ้าหน้าที่ที่มีหน้าที่และมีความสนใจ เข้ารับการอบรม แบบเข้มจากสถาบันหรือหน่วยอบรมที่มาตรฐาน เพื่อให้มีความรู้ความเข้าใจและมีความสามารถ ข้อเสนอแนะ 1. การบริหารงานเขตพื้นที่การศึกษาในอนาคต น่าจะมีการปรับโครงสร้างใหม่ โดยลดงานที่ซ้ำซ้อนกัน ยุบรวมกลุ่มงาน หรือตั้งกลุ่มงานใหม่ให้เหมาะสม เช่น กลุ่มส่งเสริมการจัดการศึกษา กลุ่มนิเทศ ติดตามและประเมินผลการจัดการศึกษา และกลุ่มส่งเสริมประสิทธิภาพการศึกษา ยังมีภาระกิจที่ปฏิบัติบางส่วนซ้ำซ้อนกัน บางแห่งมีกลุ่มข้อมูลสารสนเทศ (ICT) กลุ่มตรวจราชการ เป็นต้น 2. ควรมีการศึกษาเชิงลึกผลการปฏิบัติงานของงานต่าง ๆ ของสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา ได้แก่ งานอำนวยการ งานบริหารงานบุคคล งานนโยบายและแผน งานส่งเสริมการจัดการศึกษา งานนิเทศ เป็นต้น เพื่อทราบผลสัมฤทธิ์ ปัญหาและอุปสรรค เพื่อพัฒนาให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น 3. ควรมีการศึกษาการบริหารงานจากการแบ่งเขตพื้นที่การศึกษาปัจจุบันว่ามีความเหมาะสมตามพระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ.2542 หรือไม่ เมื่อเปรียบเทียบการปฏิบัติงานที่เป็นสังกัด กระทรวงศึกษาธิการตามประกาศของคณะปฏิวัติ 216 แล้ว ผลการศึกษาที่เกิดขึ้นแตกต