พายุถ่านหิน

คนต่อสู้กับธรรมชาติคือเรื่องดึกดำบรรพ์ คนต่อสู้กับคนคือเรื่องปัจจุบัน

ข่าวความขัดแย้งระหว่างชาวบ้านท่าทราย กับโรงขนถ่ายถ่านหิน

ช่วงประมาณต้นปี หลายท่านคงจะจำข่าวการปิดถนนประท้วงของชาวบ้านท่าทราย จ.สมุทรสาครกันได้ ทำเอาถนนพระราม 2 เป็นอัมพาตกันทั้งวัน กรณีความเดือดร้อนจากฝุ่นถ่านหิน ที่ฟุ้งมาจากโรงขนถ่าย นำความขัดแย้งรุนแรงถึงขั้น ที่แกนนำ คุณทองนาค เสวกจินดา ถูกยิงเสียชีวิต

ถ่านหินเชื้อเพลิงความร้อน (Thermal Coal) เป็นทางเลือกหนึ่งของผู้ประกอบการเพราะมีราคามวลต่อพลังงานถูกกว่า จึงถูกนำเข้ามาจากต่างประเทศมากขึ้น โดยประเทศที่ส่งออกถ่านหินมากที่สุดในโลกคือ อินโดเนียเซีย เพื่อนบ้านอาเซี่ยนเรานี่เอง

ถ่านหินนำไปใช้มากในกระบวนการผลิตกระแสไฟฟ้า เป็นเชื้อเพลิงเพื่อต้มน้ำในหม้อต้ม (Steam Boiler) แล้วส่งไอน้ำที่ได้นี้ไปใช้ปั่นกังหัน (Turbine) ซึ่งจะไปขับเครื่องกำเนิดกระแสไฟฟ้า (Electric Generator) อีกที แล้วไฟฟ้าเหล่านี้ก็จะถูกใช้ในกระบวนการผลิตต่างๆ มีบริษัทเอกชนหลายแห่ง ที่มีโรงผลิตไฟฟ้าเป็นของตัวเองในโรงงาน ส่วนมากจะเป็นอุตสาหกรรมหนัก ดังนั้นเพื่อตอบสนองต่ออุตสาหกรรม กิจกรรม ซื้อ ขาย ขนถ่าย ถ่านหินจึงเป็นสิ่งที่เลี่ยงไม่ได้โดยปริยาย ในสภาวะน้ำมันแพง

ท่าขนถ่ายแห่งหนึ่ง (คนละที่กับที่เป็นข่าว) ดำเนินกิจการขายถ่านหินที่นำเข้ามาจากอินโดนีเซีย ประเภท บิทูมินัส และแอนทราไซต์ ติดต่อผมเรื่องการออกแบบติดตั้ง สายพานลำเลียงแบบตาชั่ง (Belt Scale Conveyor) เครื่องชั่งประเภทนี้จะเป็นลักษณะการชั่งแบบ dynamic คือชั่งในขณะที่วิ่ง ซึ่งจะแตกต่างกับเครื่องชั่งที่เราใช้งานทั่วๆไป เป็นการชั่งแบบนิ่งๆ หรือ static คือวางมวลที่ต้องการลงไปที่จุดชั่ง โดยผู้ประกอบการรายนี้ต้องการจะดัดแปลงสายพานลำเลียง ของเดิมให้เป็นสายพานตาชั่ง ซึ่งผมได้แจ้งไปว่าเป็นเรื่องที่ทำได้ แต่จะคาดหวังความแม่นยำเป็นไปได้ยาก เพราะระบบเดิมถูกติดตั้งไว้ไม่สอดคล้องต่อการใช้งานสายพานตาชั่ง

รู้ว่าพายุกำลังมา ทางเลือก?...ทำงานต่อ หรือ หยุดเพื่อเตรียมป้องกัน

ในขณะที่นั่งประชุมกับผู้จัดการท่าขนถ่ายแห่งนี้ เป็นเวลาที่ฟ้าครึ้ม ฝนทำท่าจะตก ผู้จัดการท่ามีอาการรุกรี้รุกรน จนผมเองรู้สึกรำคาญ คอยมองออกไปที่หน้าต่างตลอดเวลาขณะพูดคุย ก่อนจะวิทยุสั่งการให้คนงานที่ทำการขนถ่าย หยุดเพื่อจะทำการคลุมกอง แต่แล้วในช่วงเสี้ยววินาที เกิดลมกรรโชกอย่างแรง จนผมได้ยินเสียง หวีดหวิว ของลมที่ด้านนอก พลันฟ้าที่อึมครึมอยู่แล้วที่ด้านนอกออฟฟิต มืดลงฉับพลัน เหมือนกับมีนกยักษ์ตัวโตๆมาบินผ่าน ปิดแสงที่ส่องลงมาจากดวงอาทิตย์  

  จนผมอดไม่ได้ จึงลุกเดินออกมาดูนอกออฟฟิต โดยมีผู้จัดการท่าขนถ่ายเดินตามหลังมา ภาพที่ปรากฎต่อสายตาตอนนั้น ทำให้ผมนึกถึงภาพยนต์ต่างประเทศเรื่อง Tornado ที่ผมเคยดูนานมาแล้ว อนุภาคถ่านหินถูกแรงลม พาม้วนตีเกลียวขึ้นไปบนท้องฟ้า ก่อนจะกระจายฝุ่นดำๆของมันไปทั่วบริเวณ ไหลล่องไปตามทิศทางของกระแสลมที่พัดมันไป เป็นภาพที่ตื่นตาผมมาก..."โอ้ อะไรวะเนี่ย!!!."  ตามมาด้วยเสียงอุทานของผู้จัดการ " แม่งเอ้ย!!!...ซวยแล้วกู"

 บันทึกขณะเกิดพายุถ่านหินในวันนั้น

ผมเข้าใจว่าเหตุการณ์แบบนี้ ไม่มีผู้ปฎิบัติงานคนใดต้องการให้เกิด แต่การหยั่งรู้ ระวังภัยแต่ละคนไม่เหมือนกัน และยากที่จะใช้เกณฑ์หรือดัชนีตัวใดมาชีวัด ทำงานในสภาพก้ำกึ่ง โอกาสพลาดมีสูง อย่างว่าล่ะครับ ผู้บริหารชั้นลูกจ้าง จะไปหยุดซี้ซั้ว มีหวังต้องทำรายงานแจ้งเจ้าของนักลงทุน ที่เวลาเป็นเงินเป็นทอง หากหยุดแล้วไม่มีอะไรเกิดขึ้น พาลจะโดนด่าว่า...กลัวเกินเหตุ...

แล้วส่วนมากประเทศไทย นี่ก็จะเกิดอาการพลาดอยู่เป็นนิจ จนทำให้อุตสาหกรรมถูกมองว่าเป็นผู้ร้ายไป ทั้งๆที่ส่วนมากแล้วจะเกิดจากความบกพร่อง ของผู้ปฎิบัติงาน และหน่วยงานรัฐที่ควบคุมดูแลการประกอบการ ที่ชอบทำงานแบบหูไม่ได้เอามา ตาก็ไม่รู้ไว้ไหน อีกทั้งปัญหาที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อมจากการประกอบอุตสาหกรรม สำหรับผู้คนแล้วมักจะคิดว่าเป็นเรื่องเฉพาะท้องถิ่น ความรู้สึกมีส่วนร่วมของคนถิ่นอื่นจึงมีน้อย ไร้ความสนใจตราบใดที่มันยังไม่ย่างกรายเข้ามาที่หลังบ้านคุณ.....ขอสดุดีวีรชนนักรบสายรุ้งทั้งหลายที่สละชีพในการต่อสู้เพื่อสิ่งแวดล้อมที่ดีกว่า.... 

ผมชอบการ์ตูนล้อภาพนี้ของคุณ อรุณ วัชระสวัสดิ์ ดูแล้วสะท้อนความเป็นไปอะไรหลายๆอย่างที่เกิดขึ้นได้อย่างลงตัว

 

[ยายธี]

...ชาวแอฟริกัน..ถูกยิงกราด..(ผลคือตาย)...เนื่องจากการเรียกร้องค่าตอบแทนที่ไม่เคยคุ้มคุณค่าชีวิต..ในงานอุตสาหกรรม..ชีวิตกรรมกร...หรือ..(ทาส).ใน..ยุคเก่า.คือ...ทาส..สมัยใหม่....ทาสอุตสาหกรรม...

[ฝนแสนห่า]

@ ยายธี ทาสมีทุกยุคเลยนะครับ ยุคหิน ก็มีทาสแบบยุคหิน ยุคเหล็ก็มีทาสแบบยุคเหล็ก ยุคดิจิตอลก็มีทาสแบบดิจิตอล ทาสแบบอุตสาหกรรม ทาสแบบชาวนา...ชีวิตไหนที่ไม่สมดุลย์ และต้องพึ่งอะไรๆจนมากเกินไป ผมว่านี่ละทาสหมด ผมก็เป็น 555