พลังแห่งเครือข่าย
มนุษย์ถือกำเนิดขึ้นมาบนโลกเมื่อใดไม่แน่ชัด นักคิดได้พยายามอธิบายถึงการกำเนิดของมนุษย์ไว้หลายแนวทาง บ้างว่าเกิดจากพระเจ้า บ้างว่าเกิดจากอดัมกับอีฟ บ้างว่าเกิดวิวัฒนาการมาจากลิง ฯลฯ อย่างไรก็ตาม ที่แน่ชัดที่สุดก็คือ ตั้งแต่เกิดจนตายมนุษย์ไม่สามารถอยู่คนเดียวได้ ต้องมีความสัมพันธ์กับคนอื่น หรือสิ่งอื่นอยู่เสมอ จนกว่าจะหมดลมหายใจจากโลกใบนี้ ดังนั้น การเรียนรู้ที่จะอยู่ด้วยกัน การช่วยเหลือเกื้อกูลกันจึงมีความจำเป็นในเบื้องต้นเพื่อทำให้ช่วงแห่งชีวิตอยู่ได้อย่างมีความสุข
การทำงานด้วยคนคนเดียวเมื่อนำมาเปรียบเทียบกันกับการทำงานด้วยคนหลายๆ คนในเวลาที่เท่ากันย่อมมีความแตกต่างกัน บางเรื่อง บางกิจกรรมการทำงานด้วยคนคนเดียวอาจจะประสบความสำเร็จได้ดีกว่าการทำงานด้วยคนหลายคน เพราะคนมากอาจจะเกิดการเกี่ยงกัน การพูดคุยถกเถียง ชิงดีชิงเด่น การนอกเรื่อง อย่างไรก็ตาม ส่วนใหญ่แล้วการทำงานด้วยคนหลายๆ คน ได้ผลสำเร็จของงานที่งดงาม ประหยัดเวลา ประหยัดงบประมาณมากกว่า อยู่ที่เราพิจารณาถึงกิจกรรมและเลือกใช้คนให้เหมาะสมได้เพียงใด
การทำงานเป็นทีมหรือเครือข่ายในลักษณะของการแบ่งงานกันทำตามความรู้ ความสามารถ ตามอำนาจหน้าที่ เป็นรูปแบบการทำงานที่ถือได้ว่าประสบความสำเร็จมากที่สุด
เครือข่ายคืออะไร
มีนักวิชาการให้ความหมายไว้หลากหลาย เช่น
ดร.เสรี พงศ์พิศ (๒๕๔๘. เครือข่าย : ยุทธวิธีเพื่อประชามเข้มแข็ง ชุมชนเข้มแข็ง. กรุงเทพ : สถาบันส่งเสริมวิสาหกิจชุมชน) มองว่า เครือข่าย คือ ขบวนการทางสังคมอันเกิดจากการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างบุคคล กลุ่มองค์กร สถาบัน โดยมีเป้าหมาย วัตถุประสงค์ และความต้องการบางอย่างร่วมกัน ร่วมกันดำเนินกิจกรรมบางอย่าง โดยมีสมาชิกยังคงความเป็นเอกเทศไม่ขึ้นต่อกัน
ผศ.ดร.อรทัย ก๊กผล (๒๕๕๓. องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกับการเสริมสร้างเครือข่ายพัฒนาท้องถิ่น ใน บันทึกเรื่องเด่น รางวัลพระปกเกล้า’ ๕๒ ด้านการเสริมสร้างเครือข่ายรัฐ เอกชน และประชาสังคม. กรุงเทพฯ : จรัลสนิทวงศ์การพิมพ์) เห็นว่า เครือข่าย หมายถึง โครงการที่มีลักษณะเป็นการดำเนินร่วมกับกลุ่มและองค์กรภาคส่วนอื่นๆ ซึ่งอาจเป็นส่วนราชการ ภาคธุรกิจเอกชน และภาคประชาสังคม รวมทั้งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น โดยมีเป้าหมายการดำเนินงานร่วมกันในการพัฒนาท้องถิ่นและการจัดบริการสาธารณะ มีการแบ่งความรับผิดชอบระหว่างกัน แบ่งปันข่าวสารข้อมูลและทรัพยากร และมีกลไกประสานความร่วมมือซึ่งอาจเป็นทางการและไม่เป็นทางการก็ได้ เพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่กำหนดไว้ ซึ่งการดำเนินการสามารถเป็นได้เฉพาะกิจหรือมีความเป็นหุ้นส่วนดำเนินการอย่างต่อเนื่อง โดยที่กลุ่มและองค์กรเหล่านั้นยังคงสามารถดำรงโครงสร้างและความอิสระในการดำเนินภารกิจเฉพาะหน่วยงานของตน
องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นกับเครือข่าย
ผศ.ดร.อรทัย ก๊กผล (๘-๑๒ : ๒๕๕๓) กล่าวว่า การบริหารเครือข่ายเป็นเรื่องยากถึงยากที่สุดเพราะเกี่ยวข้องกับตัวแสดงจำนวนมาก มีความซับซ้อนในการบริหาร ส่วนหนึ่งของความสำเร็จขึ้นอยู่กับความสามารถและความร่วมมือของกลุ่มองค์กรอื่นๆ ซึ่งผู้บริหารไม่สามารถเข้าไปควบคุมดูแลได้โดยตรง นอกจากนั้น บุคลากรภาครัฐทั้งราชการส่วนกลาง ภูมิภาค และท้องถิ่น มักคุ้นชินกับการบริหารราชการตามสายการบังคับบัญชาตามลำดับชั้น ผู้บริหารภาครัฐได้รับการแต่งตั้งให้มีอำนาจสั่งการให้ผู้ใต้บังคับบัญชาดำเนินการ ดังนั้น โอกาสก้าวพลาดประสบความล้มเหลวในการบริหารเครือข่ายมีสูง องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจำเป็นต้องให้ความสำคัญกับเครือข่าย เพราะ
๑. เครือข่ายเป็นความจำเป็นช่วยจำกัดจุดอ่อน อาจกล่าวได้ว่า ถ้าปราศจากการทำงานในลักษณะเครือข่าย โอกาสที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นสามารถจัดบริการหรือพัฒนาพื้นที่ให้ประสบความสำเร็จมีน้อยมาก เพราะ
- องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นขาดอำนาจในการจัดการประเด็นปัญหาหรือพัฒนาในพื้นที่อย่างบูรณาการ ถึงแม้มีการกำหนดอำนาจหน้าที่ขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นไว้มากมายหลากหลาย หากแต่ในทางปฏิบัติ หน้าที่ส่วนใหญ่มีลักษณะเป็นการใช้อำนาจหน้าที่ร่วมกันหรือเชื่อมโยงระหว่างส่วนราชการทั้งส่วนกลาง ภูมิภาค รัฐวิสาหกิจและองค์การมหาชน เช่น ในการพัฒนาท้องถิ่นด้านไฟฟ้า ประปา ซึ่งท้องถิ่นไม่ได้รับผิดชอบจัดบริการเหล่านี้
- ข้อจำกัดด้านงบประมาณและบุคลากร
๒. เครือข่ายเป็นพลังในการพัฒนาการบริหารสาธารณะใหม่ๆ และสร้างคุณค่าประชาธิปไตย
- เป็นการสร้างนวัตกรรมการบริหารรูปแบบหนึ่ง ในสภาพของการบริหารบนข้อจำกัดหลายประการ การสร้างเครือข่ายจะช่วยให้เห็นทางเลือกใหม่
- การสร้างเครือข่ายมีคุณประโยชน์ต่อการพัฒนาบริการสาธารณะใหม่ๆ ที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นไม่สามารถดำเนินการด้วยตนเอง เพราะขาดทั้งงบประมาณและบุคลากร นอกจากนั้นการมีเครือข่ายจะช่วยในการให้บริการเข้าถึงประชาชนกลุ่มเป้าหมายได้รวดเร็วมากขึ้น
- การพัฒนาประชาธิปไตยท้องถิ่น การสร้างเครือข่ายก่อให้เกิดคุณค่าที่สำคัญมากอีกประการหนึ่ง คือ การสร้างประชาธิปไตยในระดับท้องถิ่น การสร้างเครือข่ายหมายถึงการเปิดให้ภาคส่วนต่างๆ ทั้งภาครัฐ เอกชน และประชาสังคมเข้ามามีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาหรือพัฒนาพื้นที่ เพราะมีการแลกเปลี่ยนข้อมูลข่าวสาร การแบ่งหน้าที่ การสร้างความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน เป็นความสัมพันธ์ในแนวราบ รวมทั้งมีกลไกรับผิดชอบซึ่งกันและกัน
การสร้างและบริหารเครือข่ายให้ประสบความสำเร็จไม่ใช่เรื่องง่าย ดังนั้นไม่จำเป็นต้องใช้เครือข่ายทุกเรื่อง การตัดสินใจบริหารโครงการในลักษณะเครือข่ายควรมีปัจจัยสนับสนุน คือ ต้องการความคล่องตัว, ต้องการความแปลก แตกต่าง, ต้องการทักษะและเทคโนโลยีที่ไม่มีในองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น, โครงการที่จะดำเนินการมีหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหลากหน่วยงาน, โครงการที่จะดำเนินการมีหน่วยงานภายนอกมีศักยภาพความสามารถ และมีความสมัครใจในการร่วมเป็นส่วนหนึ่งของเครือข่าย
ความเห็น (2)
เครือข่าย...มีพลังจริงๆค่ะ เห็นเป็นไปตาม ทฤษฎีนะคะ
ขอบคุณบทความดีๆ ในการสร้างเครือข่ายค่ะ