ภาษาผู้ไทวันละคำ..........................จู้ดไฮ้,ฮ้าไฮ้
วันนี้ขอเสนอภาษาผู้ไทด้วยคำว่า จู้ดไฮ้ และฮ้าไฮ้
แต่ก่อนเมื่อป่ายังเหลืออยู่มากเมื่อถึงหน้าแล้งเราจะเตรียมพื้นที่สำหรับปลูกพืชไร่ในหน้าฝนที่จะมาถึงด้วยการถางป่า เมื่อต้นไม้ที่ถางลงแห้งบ้างแล้วก็จะทำการจู้ดไฮ้ ก็คือจุดไฟเผาต้นไม้ที่ถางเอาไว้ ในการไปจู้ดไฮ้นี้จะระดมพี่น้องที่มีอยู่ไปให้มากที่สุดเพื่อจะได้ช่วยกันคุมไฟไม่ให้ลุกลามไปที่อื่นก่อนไปก็ต้องเตรียมอุปกรณ์ดับไฟซึ่งจะเป็นถังน้ำเอาไปด้วย เมื่อไฟลุกไหม้จนทั่วพื้นที่แล้วก็ รอให้ไฟดับก่อนจึงจะพากันกลับ เมื่อไฟดับแล้วจะมีขอนไม้น้อยใหญ่เป็นจำนวนมากระเกะระกะอยู่ เราก็จะเก็บไม้ขนาดใหญ่ไปทำโฮ้ไฮ้(รั้วไร่)ส่วนไม้ที่ใช้ประโยชน์ไม่ได้แล้วก็จะเก็บมากองรวมกันไว้รอเผาอีกครั้ง กองเศษไม้ที่กองไว้นี้ผู้ไทเรียกว่าก่องฮ้า(กองฮ้า) เมื่อเก็บเศษไม้กองไว้เป็นกองๆหมดแล้วก็จะเผากองฮ้านี้ให้ไหม้จนเป็นขี้เถ้าผู้ไทเรียกการเผาครังนี้ว่าฮ้าไฮ้หรือจู้ดก่องฮ้า เมื่อเผาจนไหม้เป็นขี้เถ้าจนหมดแล้วก็จะทำรั้วไร่โดยเอาไม้ที่ได้จากการเผาในตอนแรกและเก็บมาเรียงไว้รอบๆพื้นที่แล้วนำมาขัดกันทำเป็นรั้ว ซึ่งรั้วนี้ช่องทางเข้าไร่เราจะทำเป็นบันไดขึ้นลงจากรั้วจะไม่เปิดเป็นช่องไว้
เมื่อไฟดับดินเย็นลงแล้วเราก็จะเอาเมล็ดพันธุ์ผักต่างๆมาหว่านซึ่งจะมีบวบ บวบเหลี่ยม ฟัก ฟักทอง น้ำเต้า แตงกวา แตงไทย ผักกาด ผักเสี้ยน แมงลัก มะเขือ พริก ผักสะแงะ ถั่วปี ถั่วแฮ ฝ้าย คราม เมื่อฝนตกก็จะขุดดินปลูกข้าวโพด ปลูกหม่อน กล้วย อ้อย เมื่อก่อนจะไม่ปลุกไม้ผลในไฮ้(ไร่) แต่จะปลูกที่บริเวณบ้านหรือบริเวณเถียงนา ไร่ที่ปลูกในปีแรกเผานี้เราเรียกว่า ไฮ้เม่อ(ไร่ใหม่) จากการที่เรามีไฮ้เม่อนี้จึงทำให้เราได้มีผักกินในหน้าฝนซึ่งอาหารยอดนิยมของชาวผู้ไทในหน้าฝนนอกจากแกงหน่อไม่ หมกหน่อไม้ หน่อไม้ต้มแล้วแก่งผั๋กหมะโบ๊บก็เป็นอาหารยอดนิยมที่สามารถกินได้ทุกวัน แก่งผั๋กหมะโบ๊บ(แกงยอดบวบ)ที่จะอร่อยต้องเป็นบวบพันธุ์พื้นเมืองซึ่งมีลูกป้อมๆสั้นๆใบเล็กๆยอดบวบเหลี่ยมพันธุ์พื้นเมืองจะมีกลิ่นหอมด้วย ยอดบวบขมก็เอามาแกงได้ไม่ขมแต่ผลขมถ้าปนมาต้องได้ทิ้งทั้งหม้อดังนั้นเวลาจะแกงบวบจึงต้องตัดขั้วแล้วเลียก่อนทุกลูกเมื่อไม่ขมจึงจะหั่นต่อ ส่วนบวบหอมลูกยาวๆซึ่งมีใบใหญ่ๆจะแกงไม่ค่อยอร่อยจะขมๆส่วนพันธุ์พื้นเมืองจะไม่ขมและนิ่มเร็ว แก่งผั๋กหมะโบ๊บนี้เราจะไม่ใส่เนื้อใส่แต่พริกเกลือและปลาร้าอาจแกงเฉพาะยอดบวบ หรือมียอดบวบเหลี่ยม ยอดฟักทองแกงรวมกันก็ได้ก่อนยกลงจากเตาก็เอายอดแมงลักใส่ลงไปด้วยกินร้อนๆอร่อยนักแล เอาสะเต๊กมาแลกก็ไม่เอา ส่วนยอดน้ำเต้าไม่นิยมนำมาแกง ผักกาดที่หว่านในไฮ้เม่อนี้ถ้าไฮ้มีขี้เถ้าเยอะๆและฝนตกดีก็จะมีรสดีเกือบเท่ากับที่ปลูกในหน้าหนาว หากฝนไม่ดีและขี้เถ้าไม่มากก็จะมีรสเผ็ดหากเป็นผักกาดฮีน ถ้าเป็นผักกาดขาวก็จะแข็งๆ ผักเสี้ยนก็จะได้นำมาแกงอ่อมเรียกว่าอ้อมผั๋กเส๊น และทำผักเสี้ยนดองเรียกว่าส๊มผั๋กเส๊น ผักเถาทั้งหลายจะนิยมหว่านในขี้เถ้าก่องฮ้าจะได้งามแตงกวาแตงไทก็จะได้กินเมื่อทำไฮ้เม่อเท่านั้น เพราะถ้าปลูกในไฮ้หล๋ก ไฮ้ลื้มจะไม่งาม
ง่วงแล้วขอพักไว้แต่เท่านี้ก่อนนะคะ
ขอบคุณค่ะ
ผักสะแงะที่ปลูกไว้ในกระถางค่ะ
ผักสะแงะที่ตัดจากต้นมาแล้วค่ะ
คำสำคัญ (Tags): #ภาษาผู้ไท
หมายเลขบันทึก: 500191เขียนเมื่อ 26 สิงหาคม 2012 21:59 น. ()ความเห็น (12)
รออ่านมานานนับเดือน...พี่สบายดีนะครับ
ผักสะแงะ หน้าตาอย่างไร ภาษากลางจะเป็นผักอะไร ชื่อแปลกดี...สังเกตจากสำเนียง..ถ้าสระเอีย ในภาษากลาง ผู้ไท ใช้ สระเอ (ผักเสี้ย-ผักเส๊น) ถ้าเสียง ไอ ผู้ไท ใช้ สระเออ (ไร่ใหม่-ไฮ้เม่อ)...เอ..จะเป็นทุกคำหรือเปล่า...ได้ความรู้ทางภาษา และการปลูกพืชผักประเภทเถา ปลูกกับดินที่เผากิ่งไม้จะงาม (ภูมิปัญญาผู้ไท).....สวัสดีครับ
- พี่ผมหายไปนาน
- รอดูตอนเขาโตเลยดีกว่า
- ไม่รู้จักสองต้นนี้
- ต้นเป็นอย่างไรครับ
-
ผักสะแงะ ถั่วแฮ
-
ขอบคุณค่ะ น้องทิมดาบ พี่สบายดีค่ะ - แต่ว่าไม่ค่อยได้มาเขียนอ้างว่าเวลาไม่มีค่ะ
-
ขอบคุณค่ะท่านแว่นธรรมทอง - ผักสะแงะเป็นผักมีกลิ่นหอมหรือฉุนแล้วแต่คนชอบ
- ต้นจะเหมือนผักชีไม่แน่ใจว่าทางภาคอื่นจะมีหรือไม่ค่ะ
- เคยคิดว่าจะเป็นผักชีล้อมแต่ก็ไม่เคยเห็นผักชีล้อมตัวจริงค่ะ
- เห็นแต่ในรูปแล้วก็ว่าลำต้นกลวงแต่ผักสะแงะลำต้นไม่กลวงค่ะ
- จะมีแกนแข็งๆในกิ่งแก่ๆค่ะ
- สระเอียผู้ไทเป็นเอนั้นใช่ค่ะแต่ไอเป็นเออนี่ไม่ทุกคำค่ะเช่นไก่ผู้ไทไม่เรียกเก่อแต่เรียกไก่เหมือนกันค่ะ
- แต่สระเอือในไทยกลางผู้ไทจะเป็นสระเออทุกคำค่ะ
- ตัวรบางคำก็พูดเป็นตัวฮเช่นเรือก็ว่าเฮ่อค่ะ
- บางคำก็พูดเป็นตัวลเช่นโรงเรียนก็ว่าโล่งเล่นค่ะ
- ขอบคุณที่แวะมาอ่านและให้ความเห็นค่ะ
-
ขอบคุณค่ะอาจารย์ขจิต - รอดูตอนเขาโตเลยดีกว่า ดูอะไรตอนเขาโตล่ะคะ
- ผักสะแงะกำลังเอารูปลงค่ะใบเหมือนผักชีแต่ไม่ได้ใช้อย่างผักชีค่ะ
- ทางนี้เราเอาไว้ใส่ในแกงหน่อไม้กับหมกหน่อไม้ค่ะ
- ไว้มีเมล็ดแก่จะส่งไปให้เพาะลองดูนะคะ
- ถั่วแฮก็คือถั่วมะแฮะค่ะ ทางนี้ปลูกไว้กินฝักอ่อนเป็นผักจิ้มน้ำพริกค่ะ
- มักจะกินคู่กับเมี่ยงตะไคร้ค่ะ
-
ขอบคุณ คุณธ.วัชชัย ที่มาให้ดอกไม้ค่ะ ขอบคุณค่ะ
-
ขอบคุณน้องวิมล212 ค่ะ ที่มาให้ดอกไม้ขอบคุณค่ะ
-
ขอบคุณค่ะอาจารย์โสภณ
-
ขอบคุณค่ะน้อง 04เชฏฐ์ พลราชม
-
ขอบคุณค่ะท่านบังวอญ่า
- ขอบคุณค่ะคุณหมอเล็ก