ความต้องการไนโตรเจนของต้นข้าวจะมีอย่างต่อเนื่องเกือบทุกช่วงระยะการเติบโตหลังปักดำหรือหลังหว่านเมล็ดพันธุ์จนเมื่อข้าวเร่ิมตั้งตัวได้ ดินที่ขาดความอุดมสมบูรณ์จากหลายๆสาเหตุทั้งเผาฟาง ทั้งผลของการใส่ปุ๋ยเคมีมาเป็นระยะเวลานาน ทั้งดินแน่นแข็งเป็นดาน ดินร่วนจัดหรือดินทราย จนต้องมีการส่งเสริมให้มีการใส่ปุ๋ยทีละน้อยๆ แต่ใส่นานๆ คือทยอยใส่เป็นระยะเพื่อให้ข้าวได้รับปุ๋ยอย่างต่อเนื่องตลอดเวลาในช่วงที่ข้าวอายุยังไม่เกิน 75 หรือ 80 วัน ซึ่งอยู่ในช่วงที่ข้าวต้องการใช้ไนโตรเจนในการสร้างความเจริญเติบโตค่อนข้างมากและค่อยๆลดลงสวนทางกับอายุข้าวที่มากขึ้น เพราะฉะนั้นในช่วงที่ข้าวต้องการไนโตรเจนไม่ควรเลื่อนหรือขาดการใส่ปุ๋ยโดยเด็ดขาด
ข้าวต้องการไนโตรเจนระยะแรกตั้งแต่เริ่มปลูกแต่จะได้สารอาหารส่วนหนึ่งจากการเตรียมเทือกและอาหารจากภายในเมล็ดและเกษตรกรนิยมใส่ปุ๋ยในช่วง 15-20 วัน แต่ทางชมรมเกษตรปลอดสารพิษได้ส่งเสริมให้ใส่ปุ๋ยในระยะใกล้แตกกอในระยะ 28-30 วันเพื่อป้องการการเฝือใบจากการได้รับไนโตรเจนในปริมาณที่มากเกินไป เพราะยังไม่มีต้นพี่ต้นน้องที่แตกกอต่อยอดออกมาแบ่งสันปันส่วนเพื่อลดการดูดกินปุ๋ยในอัตรามากเกินไป อีกวิธีการหนึ่งซึ่งได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ คือการทำปุ๋ยละลายช้าแบบไทยๆ โดยการนำปุ๋ยเคมีสูตรใดก็ได้ตามระยะการเจริญเติบโตในอัตรา 5 กิโลกรัมพรมน้ำพอชื้น นำซีโอ-พูมิช มาคลุกเคลือบผสมในอัตรา 1 กิโลกรัม พยายามคลุกเคล้าให้เข้ากัน ถ้าใช้ในปริมาณมากก็เทียบบัญญัติไตรยางตามลำดับ
กลับมาที่การใส่ปุ๋ยระยะที่สองคือข้าวอายุประมาณ 50 วัน ในระยะสร้างรวงอ่อน ระยะนี้ข้าวต้องการไนโตรเจนสูงเช่นกัน ต้องใส่ปุ๋ยที่ให้ไนโตรเจนเพียงพอทั้ง 46-0-0, 21-0-0 และ15-0-0 หรือ16-20-0, 25-7-7 และ15-15-15 ในพื้นที่ดินทรายสารอาหารน้อย โดยเฉพาะดินทรายจะต้องเคร่งครัดเป็นพิเศษพยายามใส่ให้ตรงกับระยะเวลาที่ข้าวต้องการ มิฉะนั้นถ้านำมาใส่ในภายหลังข้าวจะไม่ตอบสนองต่อการกินปุ๋ยเท่าที่ควร ทำให้ข้าวขาดไนโตรเจนในการนำไปสังเคราะห์โปรตีน สร้างกรดอมิโนต่างๆที่ใช้ในการบำรุงรวงอ่อนและลำต้น ส่งผลให้การผสมเกสรและเมล็ดข้าวทำได้ไม่เต็มที่ขาดความสมบูรณ์ทำให้ผลผลิตลดน้อยลง แต่ถ้าวิเคราะห์ดูสภาพความอุดมสมบูรณ์ของต้นข้าวดีอยู่แล้ว อาจจะเลื่อนไปใส่ระยะรับท้องในช่วงข้าวอายุ 75 วันก็ได้หรือที่มีรวงแรกโผล่ซึ่งระยะนี้ข้าวต้องการไนโตรเจนมากที่สุดไม่ควรหยุดหรือเล่ื่อนระยะเวลาการใส่ปุ๋ย อย่างไรก็ดีมีรายงานการวิจัยว่าการใส่ปุ๋ยจำนวน 3 ครั้งดีกว่าการใส่ปุ๋ยสองหรือหนึ่งครั้ง
มนตรี บุญจรัส