สมุนไพรที่ควรรู้จัก

เรามาศึกษายารักษาโรคแบบง่ายๆ

สมุนไพรที่ควรรู้จัก

อ้อย

ไม้ล้มลุก สูง ๒-๕ เมตร ลำต้นสีม่วงแดง มีไขสีขาวปกคลุม ไม่แตกกิ่งก้าน ใบเดี่ยว เรียงสลับ กว้าง ๒.๕-๕ ซม. ยาว ๐.๕-๑ เมตร ดอกช่อ ออกที่ปลายยอด สีขาว ผลเป็นผลแห้ง ขนาดเล็ก

อ้อยมีหลายพันธุ์แตกต่างกันที่ความสูง ความยาวของข้อและสีของลำต้น อ้อยเป็นพืชเศรษฐกิจที่เกษตรกรนิยมปลูกกันมาก อ้อยที่นำมาคั้นน้ำสำหรับดื่ม เป็นอ้อยที่ปลูกบริเวณที่ราบลุ่ม พื้นที่ดินเหนียว ประชาชนเรียกว่า อ้อยเหลือง หรือ อ้อยสิงคโปร์ นิยมปลูกกันมากในบริเวณจังหวัดอ่างทอง พระนครศรีอยุธยา สุพรรณบุรี และนครปฐม เป็นต้น

ตำรายาไทยใช้ลำต้นเป็นยาขับปัสสาวะ โดยใช้ลำต้นสด ๗๐-๙๐ กรัม หรือแห้ง ๓๐-๔๐ กรัม หั่นเป็นชิ้น ต้มน้ำ แบ่งดื่มวันละ ๒ ครั้งก่อนอาหาร แก้ไตพิการ หนองในและขับนิ่ว แพทย์พื้นบ้านใช้ขับเสมหะ รายงานว่าอ้อยแดงมีฤทธิ์ขับปัสสาวะในสัตว์ทดลอง

 กระเจี๊ยบ

ไม้พุ่ม สูง ๕๐-๑๘๐ ซม. มีหลายพันธุ์ ลำต้นสีม่วงแดง ใบเดี่ยว รูปฝ่ามือ ๓ หรือ ๕ แฉก กว้างและยาวใกล้เคียงกัน ๘-๑๕ ซม. ดอกเดี่ยว ออกที่ซอกใบ กลีบดอกสีชมพู หรือเหลือง บริเวณกลางดอกมีสีม่วงแดง เกสรตัวผู้เชื่อมกันเป็นหลอด ผลเป็นผลแห้ง แตกได้ มีกลีบเลี้ยงสีแดงฉ่ำน้ำหุ้มไว้

กระเจี๊ยบเป็นพืชที่ได้รับการส่งเสริมให้เกษตรกรปลูกเมื่อประมาณปี ๒๕๑๘ พันธุ์ที่นิยมปลูกกันมาก มีพันธุ์ซูดาน ซึ่งมีกลีบใหญ่หนา สีเหลืองถึงแดงเข้ม และพันธุ์เอส ๒๗๖๐ จากประเทศสหรัฐอเมริกา กระเจี๊ยบเป็นพืชที่ชอบดินร่วนเหนียว ทนกับการแปรปรวนของอากาศได้ดี นิยมปลูกมากที่อำเภอพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี และที่สหกรณ์หุบกระพง อำเภอชะอำ จังหวัดเพชรบุรี กระเจี๊ยบเป็นพืชที่ไวต่อแสงมาก เกษตรกรจะเริ่มปลูกตั้งแต่เดือนกรกฎาคม ออกดอกในเดือนตุลาคม และเก็บผลิตผลในเดือนธันวาคมเป็นต้นไป

โครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา ได้ทดลองปลูกกระเจี๊ยบพันธุ์บราซิลที่สวนปทุม ตำบลบางแขยง อำเภอเมือง จังหวัดปทุมธานี และเมื่อนำมาผลิตน้ำกระเจี๊ยบพาสเจอร์ไรส์ โดยบรรจุเป็นขวด ขนาด ๐.๕ ลิตร และ ๑ ลิตร เป็นน้ำผลไม้พาสเจอร์ไรส์ที่ได้รับความนิยมจากผู้บริโภคชาวไทยและชาวต่างประเทศเพราะสามารถช่วยลดความดันโลหิตได้ด้วย

ตำรายาไทยใช้ใบและยอดอ่อนซึ่งมีรสเปรี้ยวแก้ไอ เมล็ดบำรุงธาตุ ขับปัสสาวะ มีรายงานการทดลองในผู้ป่วยโรดนิ่วในท่อไต ซึ่งดื่มยาชงกลีบเลี้ยงแห้งของผล ๓ กรัมในน้ำ ๓๐๐ ซีซี วันละ ๓ ครั้ง ทำให้ถ่ายปัสสาวะสะดวกขี้น บางรายนิ่วหลุดได้เอง นอกจากนี้ทำให้ผู้ป่วยกระเพาะปัสสาวะอักเสบ มีอาการปวดแสบเวลาปัสสาวะน้อยลง

       ขิง

ไม้ล้มลุก สูง ๐.๓-๑ เมตร มีเหง้าใต้ดิน เปลือกนอกสีน้ำตาลแกมเหลือง เนื้อในสีนวลมีกลิ่นเฉพาะ แทงหน่อหรือลำต้นเทียมเช่นเดียวกับไพล ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปขอบขนานแกมใบหอก กว้าง ๑.๕-๒ ซม. ยาว ๑๕-๒๐ ซม. ดอกช่อแทงออกจากเหง้า กลีบดอกสีเหลืองแกมเขียว ใบประดับสีเขียวอ่อน ผลเป็นผลแห้ง
มี ๓ พู

ขิงเป็นพืชที่ชอบขึ้นในดินร่วนซุย ขิงมีรสเผ็ดตามความแก่อ่อนของอายุขิง ขิงอ่อนมีรสเผ็ดน้อย ขิงแก่จะมีรสเผ็ดมากขึ้นตามลำดับ ขิงนิยมปลูกทั่วไปทุก ๆ ภาคของประเทศ มีปลูกมากที่ จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ จังหวัดพิษณุโลก เป็นต้น

     มะตูม

ไม้ยืนต้น สูง ๑๐-๑๕ เมตร ใบประกอบแบบนิ้วมือ เรียงสลับใบย่อย รูปวงรี หรือรูปไข่แกมใบหอก กว้าง ๒-๗ ซม. ยาว ๔-๑๓ ซม. ขอบใบหยักมน ดอกช่อ ออกที่ซอกใบและที่ปลายกิ่งกลีบดอก ด้านนอกสีเขียวอ่อน ด้านในสีนวล ใบและดอกมีกลิ่นหอม ผลเป็นผลสดเนื้อในสีเหลืองมีน้ำเมือก

มะตูมเป็นพืชพื้นเมืองของชาวไทย เป็นผลไม้ยืนต้น นิยมปลูกตามบ้าน เป็นพืชที่ทนต่อความแห้งแล้ง มีปลูกมากแถวภาคกลาง และภาคเหนือ มะตูมอ่อนเปลือกนำมาเชื่อมน้ำตาล อีกอย่างนำมาฝานเป็นชิ้น ๆ ตากแห้งเพื่อนำมาต้มกับน้ำใช้อัตราส่วน น้ำ ๒๐ ลิตร/มะตูม ๑ ก.ก.

ตำรายาไทยใช้ผลดิบแห้งชงน้ำดื่ม แก้ท้องเสีย แก้บิด ผลสุกเป็นยาระบาย ช่วยย่อยอาหาร ใบสดคั้นน้ำกินแก้หลอดลมอักเสบ เปลือกรากและต้น รักษาไข้มาลาเรีย

 เก็กฮวย

เก๊กฮวยเป็นพืชพื้นเมืองของประเทศจีน ประเภทไม้ล้มลุกขึ้นได้ดีในพื้นที่อากาศหนาว มีดอกเล็กสีขาว ซึ่งเรานำดอกมาต้มผสมน้ำเชื่อมดื่ม ประเทศไทยได้เริ่มนำมาปลูกในโครงการหลวงทางภาคเหนือ

ประโยชน์ของน้ำเก๊กฮวย

ช่วยดับพิษร้อน
สงบประสาท
แก้ร้อนใน
เป็นยาแก้ปวดท้อง
เป็นยาระบา

มะนาว

ไม้พุ่ม สูง ๒-๔ เมตร กิ่งอ่อนมีหนาม ใบประกอบชนิดมีใบย่อย ใบเดี่ยวเรียงสลับ รูปไข่ รูปวงรีหรือรูปไข่แกมขอบขนานกว้าง ๓-๕ ซม. ยาว ๔-๘ ซม. เนื้อใบมีจุดน้ำมันกระจาย ก้านใบมีครีบเล็ก ๆ ดอกเดี่ยวหรือช่อ ออกที่ปลายกิ่งและที่ซอกใบ กลีบดอกสีขาว กลิ่นหอม ร่วงง่าย ผลเป็นผลสด กลมเกลี้ยง ฉ่ำน้ำ มะนาวเป็นผลไม้พื้นเมือง เป็นพืชตระกูลส้มชนิดหนึ่ง คนไทยรู้จักทุกคน นิยมใช้บริโภคประกอบอาหารเป็นเครื่องดื่ม ใช้เป็นยาสมุนไพร โดยนำมาผสมน้ำผึ้งดื่ม ใช้เป็นยาแก้ไอ

ประโยชน์ของมะนาว

มะนาวมีประโยชน์ต่อร่างกายหลายอย่าง เช่น แก้ปวดศรีษะ แก้โรคเลือดออกตามไรฟัน แก้เหงือกบวม แก้อาเจียน แก้เมาเหล้า แก้ลิ้นเป็นฝ้า ขจัดคราบบุหรี่ แก้ลมวิงเวียน แก้ตาแดง บำรุงตา บำรุงผิว เป็นต้น

 สับปะรด

ไม้ล้มลุก อายุหลายปี สูง ๙๐-๑๐๐ ซม. มีลำต้นอยู่ใต้ดิน ใบเดี่ยว เรียงสลับซ้อนกันถี่มากรอบต้น กว้าง ๖.๕ ซม. ยาวได้ถึง ๑ เมตร ไม่มีก้านใบ ดอกช่อออกจากกลางต้น มีดอกย่อยจำนวนมาก ผลเป็นผลรวม รูปทรงกระบอก มีใบเป็นกระจุกที่ปลายผล

สับปะรดเป็นพืชเศรษฐกิจชนิดหนึ่ง มีปลูกกันมากแถบจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ระยอง เป็นต้น

ตำรายาไทยใช้เนื้อผลเป็นยาแก้ไอขับเสมหะ เหง้าเป็นยาขับปัสสาวะ แก้นิ่ว พบว่าลำต้นและผลมีเอนไซม์ย่อยโปรตีน ชื่อ bromelain ใช้เป็นยาลดการอักเสบและบวมจากการถูกกระแทก บาดแผล หรือการผ่าตัด โดยผลิตเป็นยาเม็ดชื่อ Ananase Forte Tablet

   ใบเตย

ใบเตย เป็นพันธุ์ไม้จำพวกหญ้า แตกแยกกอเป็นกอใหญ่ เกิดจากหัว หรือเหง้าอยู่ใต้ดินและมีลำต้นอยู่ใต้ดิน ส่วนที่งอกขึ้นมาเหนือพื้นดินเป็นเพียงใบ สูงประมาณ ๒ ฟุต

ประโยชน์ของใบเตย

เป็นยาช่วยบำรุงหัวใจให้ชุ่มชื่น ใช้ผสมอาหารหรือขนมให้น่ารับประทาน(สีเขียว) และมีกลิ่นหอม

   ตะไคร้

ต้น และราก ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ ถ้านำมาต้มเนื้อไม้สัก หรือใบไม้สักแล้วนำน้ำมาดื่มจะช่วยแก้โรคเบาหวาน

ไม้ล้มลุก อายุหลายปี สูง ๐.๗๕ - ๑.๒ เมตร แตกเป็นกอเหง้าไต้ดินมีกลิ่นเฉพาะ ข้อและปล้องสั้นมาก กาบใบสีขาวนวลหรือขาวปนม่วง ยาวและหนาหุ้มข้อและปล้องไว้แน่น ใบเดี่ยวเรียงสลับ กว้าง ๑-๒ ซม. ยาว ๗๐-๑๐๐ ซม. แผ่นใบและขอบใบสากและคม ออกดอกยาก

ส่วนที่ใช้
ทั้งต้น หัว ใบ ราก

สรรพคุณ
ทั้งต้นใช้เป็นยารักษาโรคหืด แก้ปวดท้อง ขับปัสสาวะ และแก้อหิวาตกโรค หรือทำเป็นยาทาแก้ปวดก็ได้ และยังใช้รวมกับสมุนไพรชนิดอื่นรักษาได้ เช่น บำรุงธาตุ เจริญอาหาร และขับเหงื่อ
โคนกาบใบและลำต้นทั้งสดและแห้งมีน้ำมันหอมระเหย ตำรายาไทยใช้เป็นยาขับลม แก้ท้องอืดท้องเฟ้อแน่นจุกเสียดใช้ลำต้นแก่สดประมาณ ๑ กำมือ (๔๐-๕๐ กรัม) ทุบพอแหลกต้มน้ำพอเดือดหรือชงน้ำ ดื่มวันละ 3 ครั้งก่อนอาหารนอกจากนี้ใช้เป็นยาขับปัสสาวะ สำหรับผู้ป่วยที่มีอาการขัดเบาหรือปัสสาวะไม่คล่อง โดยผู้ป่วยต้องไม่มีอาการบวมที่แขนและขา พบว่าน้ำมันตะไคร้มีฤทธิ์ฆ่าเชื้อราและแบคทีเรีย