น้องบัว

น้องบัว facebook และ ICU เกี่ยวข้องกันอย่างไร

น้องบัว (นามสมมุติ) ได้รับการวินิจฉัยโรคมะเร็งต่อมน้ำเหลือง เข้ารับการรักษา ที่หอผู้ป่วยสามัญมานาน 3 สัปดาห์ ระหว่างรอให้เคมีบำบัดรับการฉายแสง เกิดภาวะแทรกซ้อนของระบบทางเดินหายใจ มีไข้สูงและติดเชื้อ ความดันโลหิตต่ำ ต้องเข้ารับการรักษาใน ICU

          แรกรับที่ ICU น้องบัวรู้สึกตัว ใส่ท่อช่วยหายใจ ได้รับการใส่สายสวนหลอดเลือดดำใหญ่ ยากระตุ้นความดันโลหิต มีลิ่มเลือดอุดตันที่หลอดเลือดดำใหญ่บริเวณอก ลักษณะภายนอกมีหน้าบวม ลำตัวบวม ขาบวมมาก การหายใจต้องใช้เครื่องช่วยหายใจทั้งหมด หายใจต้านเครื่องช่วยหายใจเป็นระยะ ต้องได้รับยานอนหลับ สลับยาคลายกล้ามเนื้อเพื่อควบคุมการหายใจเป็นระยะ

          ในระยะแรกพยาบาล APN ได้พูดคุยกับญาติใกล้ชิดคือ แม่และพี่ชาย ทราบข้อมูลว่า น้องบัวเป็นนักเรียนพยาบาลของมหาวิทยาลัยเอกชนแห่งหนึ่งอยู่ระหว่างพักการเรียน เพื่อรักษาโรค โดยก่อนหน้านี้น้องบัวต้องไปฝึกงานเป็นพี่เลี้ยงเด็กที่ต่างประเทศ เมื่อกลับถึงประเทศไทยเริ่มมีอาการเจ็บป่วยจนต้องรักษามาถึงปัจจุบัน สภาพครอบครัว แม่แยกทางกับพ่อและแต่งงานใหม่ มีพี่น้อง 2 คน ไม่สนิทกับพ่อมากนัก ส่วนใหญ่พ่อสนับสนุนด้านการเงิน พ่อเคยทำงานธนาคารปัจจุบันทำธุรกิจส่วนตัว แม่ทำงานเป็นพยาบาลอยู่ที่ สสจ. ปัจจุบันเกษียณแล้ว น้องบัวสนิทกับพี่ชายซึ่งทำงานบริษัทเอกชน ระหว่างการพูดคุยทั้งแม่และพี่ชายร้องไห้ตลอดเวลา มีคำพูดที่พูดและถามซ้ำ ๆ ว่า “สงสารน้องบัวมาก คงทรมาน” “ชีวิตน้องบัวกำลังสดใส ไม่น่าต้องมาเจอแบบนี้เลย” “น้องจะหายมั้ย?” “หมอที่นี่เก่งมั้ย?” “วันนี้น้องบัวดีขึ้นสักนิดมั้ย?”

          ในระหว่างให้การดูแลใน ICU ใช้เทคนิคความเป็นเพื่อน แสดงออกถึงความเข้าใจอย่างแท้จริง (being with) น้องบัวมักแสดงออกถึงอาการกลัว ผวา เมื่อจับมือนวดมือ อาการกลัว ผวาหายไป สีหน้าเริ่มผ่อนคลาย อีกทั้งในระหว่างการกระตุ้นกิจกรรมการเคลื่อนไหว เช่น การทำกิจกรรมออกกำลังกาย การนวดเท้า น้องบัวจะพยายามเขียนเล่าเรื่องต่างๆ ไม่ต้านเครื่องช่วยหายใจ นอกจากนี้ทราบจากพี่ชายว่าน้องบัวชอบสื่อสารผ่านอินเตอร์เน็ต (facebook®) โดยน้องบัว ใช้นิ้วสัมผัสผ่านหน้าจอโทรศัพท์มือถือระบบสัมผัส สีหน้าน้องบัวระหว่างสื่อสารกับเพื่อนๆ มีรอยยิ้ม

ที่บ่งบอกถึงความสุข จึงให้น้องบัวเพิ่มพยาบาล APN เข้าเป็นเพื่อนในเครือข่ายดังกล่าวด้วย จากการติดต่อกันทาง facebook® น้องบัวได้ระบายความรู้สึกนึกคิดต่างกับพยาบาล APN ตลอดเวลา บางคืนคุยกันก่อนนอน หลังจากคุยกันน้องบัวหลับได้โดยไม่ต้องใช้ยานอนทางหลอดเลือดเลย ในโอกาสวันแม่ช่วยเหลือให้น้องบัวได้ทำเหมือนเช่นทุกปีโดยมีพวงดอกมะลิไหว้แม่ แม่มีความหวังว่าน้องบัวจะมีความพร้อมต่อการรับเคมีบำบัดเพื่อรักษาตัวโรคอีกครั้ง ประสานงานให้แม่ได้พูดคุยกับแพทย์ระบบโลหิตวิทยาเป็นระยะ แม่เข้าใจขั้นตอนของการรักษาเป็นอย่างดี แต่สภาพร่างกายของน้องบัวไม่มีความพร้อมต่อการรับเคมีบำบัดเลย เนื่องจากต้องใช้เครื่องช่วยหายใจตลอดเวลา และมีไข้เป็นระยะ ช่วงนี้สังเกตพบว่า แม่เริ่มมีการพูดคุยเป็นเรื่องราว ไม่ร้องไห้ในระหว่างการพูดคุยเช่นเดิม สีหน้าเริ่มมีรอยยิ้ม มีการทักทายพูดคุยกับพยาบาลมากขึ้น

          ระยะท้ายของชีวิตน้องบัว ที่แพทย์ไม่สามารถควบคุมการติดเชื้อได้ ในปอดของน้องบัวติดเชื้อไวรัสแบบรุนแรง (cytomegalovirus; CMV) ต้องปรับเครื่องช่วยหายใจให้เหมาะกับน้องบัวเกือบตลอดเวลา มีลมรั่วในช่องเยื่อหุ้มปอด ปอดแฟบ ไม่สามารถช่วยเหลือด้วยวิธีการใดๆ อีก ต้องใช้ทั้งยานอนหลับทางหลอดเลือดขนาดสูงร่วมกับยาคลายกล้ามเนื้อตลอดเวลา แม่และพี่ชายร้องไห้แต่เริ่มยอมรับการเจ็บป่วยว่าน้องบัวคงรักษาไม่หาย แต่อยากให้น้องบัวรู้สึกสบายมากที่สุด ไม่ทรมาน เมื่อทราบความต้องการในระยะนี้ของครอบครัว พยาบาล APN ได้พยายามประสานงานตามความต้องการ เช่น 1) นิมนต์พระมารับสังฆทานที่ข้างเตียง เนื่องจากช่วงนั้นฝนตกตลอดเวลาแม่ไม่สามารถไปวัดได้ตามเดิมที่เคยไปวัดทุกวัน ระหว่างการทำพิธีน้องบัวลืมตามอง ช่วยจับของถวายพระ มีน้ำตาเอ่อล้นที่ดวงตา 2) ประสานงานกับทีมแพทย์ให้ทราบถึงความต้องการของครอบครัว โดยน้องบัวเขียนบอกพยาบาล APN ว่า “พี่คะ ช่วยหนูเท่าที่ช่วยได้ หนูพอแล้ว” ประโยคนี้ประโยคเดียวที่ทำให้คุณแม่ตัดสินใจไม่รับยากระตุ้นความดันโลหิต และขอให้ปรับยานอนหลับและยาคลายกล้ามเนื้อเพื่อให้น้องบัวหลับ และจากไปอย่างสบายที่สุด ซึ่งพ่อและป้าของน้องบัวเห็นด้วย ต่อมาพี่ชายซึ่งไม่ได้มาเยี่ยมนานแล้วบอกว่า “พี่ครับ....ผมทำใจไม่ได้ที่จะให้น้องจากไปตอนนี้ ขอให้รักษาอย่างเต็มที่ก่อนนะครับ” แม่เริ่มเกิดความลังเลในการตัดสินใจระหว่างการกดนวดหัวใจเมื่อหัวใจหยุดเต้น กับการให้น้องบัวจากไปอย่างสงบตามการตัดสินใจเดิม

          เมื่อถึงนาทีที่หัวใจน้องบัวหยุดเต้น แพทย์จำเป็นต้องกดนวดหัวใจตามวิธีมาตรฐานได้ประมาณ 20 นาที จำเป็นต้องตัดสินใจให้พี่ชายได้เห็นสภาพของน้องบัวในระหว่างที่ได้รับการนวดหัวใจ พี่ชายจำยอมให้แพทย์ยุติการช่วย ในที่สุดน้องบัวจากไปอย่างสงบท่ามกลางความโศกเศร้าของครอบครัว

          หลังจากงานศพของน้องบัวผ่านไปพยาบาล APN คงติดต่อกับแม่น้องบัวทุกครั้งที่ได้ติดต่อกันทางโทรศัพท์ แม่มักใช้ประโยคว่า “โชคดีที่เจอน้องปู บัวมาเข้าฝันแม่บ่อย ว่าสบายดี ไม่เจ็บเลย ให้แม่เข้มแข็ง ขอบใจน้องมาก ที่ทำให้รู้ว่า การยื้อคนที่เรารักไว้ มันทรมานทั้งเขาและเรา ตอนนี้แม่ไปวัดเกือบทุกวันเลย” “ดอกไม้วันแม่ของบัว ที่เค้าไหว้แม่ครั้งสุดท้ายอยู่หน้าหิ้งพระนะปู”