ธรรมทั้งหลายมีใจเป็นหัวหน้า
ธรรมทั้งหลายมีใจเป็นหัวหน้า
ขอนอบน้อม แด่พระผู้มีพระภาคเจ้า อรหันตะสัมมาสัมพุทธเจ้าพระองค์นั้นด้วยความเคารพยิ่ง
ธรรมทั้งหลาย มีใจเป็นหัวหน้า มีใจเป็นใหญ่ สำเร็จแล้วด้วยใจ ถ้าบุคคล มีใจผ่องใสแล้ว พูดอยู่ก็ตาม ทำอยู่ก็ตาม (ก็ผ่องใส) เพราะความผ่องใสนั้น สุขย่อมตามบุคคลผู้นั้นไป ดุจล้อตามรอยเท้าแห่งโค ผู้นำแอกไปอยู่ ฉะนั้น
นิทาน เรื่องมัฏฐกุณฑลี
พระบรมศาสดา ทรงปรารภมัฏฐกุณฑลี เป็นบุตรผู้เดียวของพราหมณ์ตระหนี่ผู้หนึ่ง พราหมณ์ผู้เป็นบิดา ได้กระทำกุณฑลเกลี้ยง ๆเองให้ประดับ ด้วยกลัวจะต้องเสียค่าบำเหน็จ เวลาบุตรเจ็บก็ไม่หาหมอรักษา ด้วยความกลัวจะต้องเสียค่าขวัญข้าว ครั้นเวลาใกล้จะแตกดับ พระศาสดาได้เสด็จไป ทรงเปล่งพระโอภาสรัศมีให้ม้ฏฐกิณฑลีเห็น เธอก็เกิดปสาทะความเลื่อมใส กระทำกาลกิริยาลงในขณะนั้น ไปเกิดในดาวดึงสเทวโลก เห็นพราหมณ์ผู้บิดาเศร้าโศกนัก จึงลงมากระทำพราหมณ์นั้น ให้คลายจากความเศร้าโศก ได้ความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนา แล้วกลับไปเทวโลกในวันรุ่งขึ้นพรามหณ์ได้เชิญสมเด็จพระศาสดากับพระภิกษุสงฆ์ มากระทำภัตกิจที่เรือนตน แล้วทูลถามถึงการทำใจให้เลื่อมใสในพระองค์เท่านั้น ไม่ได้ทำกุศลอย่างอื่น ๆ อาจให้เกิดในสวรรค์ได้หรือ ในขณะนั้น พระองค์จึงทรงอธิษฐานให้มัฏฐกุณฑลีเทวบุตรมาแสดงเหตุผลให้ปรากฎเป็นพยานแก่ประชาชนในที่นั้น แล้วจึงตรัสพระคาถาว่า
มโนปุพฺพงฺคมา ธมฺมา มโนเสฏฺฐา มโนมยา เป็นต้น
จากแบบเรียน ธรรมบทภาค ที่ ๑ เรื่องที่ ๒
