การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกองค์กร

การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกองค์กร

            ก่อนที่องค์กรจะกำหนดกลยุทธ์ จะต้องตรวจสอบสภาพแวดล้อมภายนอกองค์กร เพื่อประเมินโอกาส (Opportunities) และข้อจำกัดหรืออุปสรรค (Threats) การตรวจสอบสภาพแวดล้อม

ภายนอก คือ การประเมิน แจกแจงและวิเคราะห์ข้อมูลข่าวสารจากสภาพแวดล้อมภายนอกให้แก่ผู้บริหารและบุคลากรภายในองค์กรได้รับทราบ

 (1)         การวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกองค์กร

                หลักนิยมทั่วไป คือใช้หลักที่เรียกกันว่า “PEST Analysis” หรือ “STEP Analysis”                                 

   (1.1) การเมือง (Political Component = P)

                เป็นการวิเคราะห์นโยบายและกฎเกณฑ์ต่างๆ ของภาครัฐ ที่น่าจะมีผลทั้งในเชิงบวกและเชิงลบต่อการดำเนินงานขององค์กร เช่น

- นโยบายของรัฐบาล แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ กฎหมาย  มติคณะรัฐมนตรี และกฎระเบียบต่างๆ

-       ความมั่นคงของรัฐบาล

-       บทบาทของกลุ่มผลประโยชน์และกลุ่มพลังทางการเมือง

-       ความขัดแย้งและความรุนแรงทางการเมือง

-       พฤติกรรมทางการเมือง

-       กลุ่มผู้มีอิทธิพล / เครือข่ายพันธมิตร

-       ฯลฯ

                (1.2)   เศรษฐกิจ (Economic Component = E)

-       เป็นการวิเคราะห์เศรษฐกิจระดับมหภาค / ระดับจุลภาค ซึ่งหมายถึงระบบเศรษฐกิจทั้งในและระหว่างประเทศที่เกี่ยวกับการดำเนินงานขององค์กร อาทิ

-       อัตราการขยายตัวทางเศรษฐกิจ

-       ผลผลิตมวลรวมในประเทศ

-       การค้าระหว่างประเทศและดุลการชำระเงิน

-       อัตราดอกเบี้ยและอัตราแลกเปลี่ยนเงินตราต่างประเทศ

-       อัตราการว่างงาน

-       ภาวะการจ้างงานและค่าแรง

-       การลงทุนภาคเอกชน

-       อัตราเพิ่มของระดับราคาและดัชนีราคา

-       ราคาน้ำมันดิบ

-       ภาษีอากรและการใช้จ่ายของรัฐบาล

-       หนี้สาธารณะ เงินคงคลัง

-       การเงินการธนาคาร

-       สภาพปัญหาของสาขาการพัฒนา / บริการ

-       ฯลฯ

                (1.3)   สังคมและวัฒนธรรม (Sociocultural Component = S)

                เป็นการวิเคราะห์สภาวะทางสังคมและวัฒนธรรม ซึ่งหมายถึงโครงสร้างทางสังคมที่เกี่ยวข้องกับการดำเนินงานขององค์กร อาทิ

-       ระดับการศึกษาและอัตราการรู้หนังสือของประชากร

-       จำนวนประชากร โครงสร้างของประชากร

-       ขนบธรรมเนียมประเพณี ความเชื่อ ค่านิยมและวัฒนธรรม

-       แบบแผนการดำเนินชีวิตและพฤติกรรม การประกอบอาชีพ

-       คุณภาพชีวิต

-       ลักษณะของชุมชน และการตั้งถิ่นฐาน

-       การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

-       การกระจายรายได้และความเป็นธรรมในสังคม

-       สภาพของบ้านเมืองและลักษณะทางภูมิศาสตร์

-       โครงสร้างพื้นฐาน ระบบสาธารณูปโภค สาธารณูปการ

-       การคมนาคมและการติดต่อสื่อสาร

-       ระบบนิเวศน์และสิ่งแวดล้อม

-       ฯลฯ

                (1.4)   เทคโนโลยี (Technological Component = T)

                เป็นการวิเคราะห์สภาพการเปลี่ยนแปลงด้านเทคโนโลยีที่จะมีผลต่อการดำเนินงาน เช่น การผลิตคิดค้นเทคโนโลยีต่างๆ ความรู้และวิทยาการแขนงต่างๆ การใช้เทคโนโลยีเพื่อการสื่อสาร การแลกเปลี่ยนความรู้ระหว่างองค์กร ความก้าวหน้าในการวิจัยและพัฒนาในสาขาที่เกี่ยวข้อง รวมถึงการเสริมสร้างประสิทธิภาพการผลิตและการให้บริการโดยใช้อุปกรณ์อัตโนมัติต่าง ๆ

                (2)  การสังเคราะห์ปัจจัยสภาพแวดล้อมภายนอกองค์กร

หลังจากนักวางแผนวิเคราะห์สภาพแวดล้อมภายนอกองค์กร และระบุปัจจัยต่างๆ แล้ว ควรจะสรุปผลการวิเคราะห์โดยใช้แนวทาง ดังนี้

                      (2.1) ระบุและจัดทำรายการประเด็นด้านโอกาสและด้านอุปสรรคต่างๆ รายการละ 3 ถึง 15 ประเด็น

                      (2.2) ถ่วงน้ำหนักคะแนนความสำคัญของประเด็นแต่ละประเด็น โดยพิจารณาว่าประเด็นเหล่านั้นมีผลกระทบต่อองค์กรเพียงใด ประเด็นที่มีน้ำหนักมากที่สุดก็จะถือว่ามีระดับความสำคัญสำหรับฝ่ายบริหารมากที่สุดด้วย ทั้งนี้ผลรวมของน้ำหนักทั้งหมดของผู้เข้าประชุมเชิงปฏิบัติการหนึ่งท่านต้องเป็น 100 คะแนน ไม่ว่าจำนวนประเด็นจะมีกี่ประเด็นก็ตาม

                      (2.3) รวมน้ำหนักความสำคัญจากผู้เข้าประชุมเชิงปฏิบัติการทุกท่านก็จะได้คะแนนรวมของโอกาส และคะแนนรวมของอุปสรรค ซึ่งคะแนนของโอกาส และคะแนนของอุปสรรคนี้จะนำไปกำหนดตำแหน่ง (Position) เป็นสถานการณ์ขององค์กรต่อไป