ตำนานขึดล้านนาตอน "เรือนโบสถ"

สร้างเรือนกลางน้ำคล้ายอุโบสถขึดนักหนา

ใครสร้างเรือนในสถานที่คล้ายการสร้างอุโบสถ(อ่านว่าโบสด)ย่อมขึดนักหนาเพราะถิอว่าบ้านเรือนหลังนี้เสมือนพระอุโบสถ ย่อมสร้างอาถรรพ์หรือขึดแก่ผู้ที่อยู่อาศัยความเชื่อเรื่องการสร้างพระอุโบสถในล้านนานิยมสร้างตัวอาคารพระอุโบสถในหนองน้ำคือให้น้ำเป็นสิ่งที่กั้นสัตว์จำพวกแมลง มด มอด ปลวกมากัดแทะเล็มกินใบลาน กินกระดาษสาที่เป็นพระธรรม หนังสือบันทึกเรื่องราวต่างๆ พระธรรม คัมภีร์ ตำรายา ฯลฯ.

ดังนั้นการสร้างพระอุโบสถถือกันว่าเป็นสถานที่สำคัญ แห่งการสืบทอดพระพุทธศาสนา การรักษาภูมิปัญญาล้านนาต่างๆของบรรพบุรุษที่ได้สั่งสมไว้ เพื่อให้ผู้คนรุ่นหลังได้มีโอกาสมาศึกษาและเรียนรู้

ต่อมาเมื่อมีผู้คนได้สร้างบ้านเรือนเลียนแบบการสร้างพระอุโบสถ คือการขุดสระแล้วนำเอาดินมากองถมที่แล้วสร้างบ้านเรือน หรือ บางครั้งสร้างบ้านเรือนกลางสระน้ำแล้วเข้าอยู่อาศัย เขาเรียกกันว่า เรือนอุโบสถ เพราะมีน้ำล้อมรอบตัวบ้านเรือนนั่นเอง

สิ่งที่มีข้อสังเกตคือว่า บางสถานที่เอาดินมาถมมักเป็นที่ลุ่ม มีน้ำขัง หรือเป็นหนองคลองบึงมาก่อนการสร้างบ้านนั่นเอง การสร้างบ้านทับถมที่หนอง หรือการสร้างบ้านในหนองน้ำมักมีอาถรรพ์หรือขึด เสนียด คือว่ามักจะข่มชีวิตคนหนุ่มสาว ที่อาศัยอยู่ในบ้านนั้น มักอายุสั้น เช่น เสียชีวิตจากอุบัติเหตุ หรือตายก่อนอายุขัย หรือตายโหง

บางครั้ง บางอย่างเป็นเหตุสุดวิสัยที่ไม่สามารถพิสูจน์ด้วยวิธีการทางวิทยาศาสตร์ได้ แต่มันมีเหตุการณ์เกิดขึ้นจริงๆ ในชีวิตจริง ตายก็ตายจริงๆ มันจึงมีคำว่า " ไม่เชื่ออย่าลบหลู่" นั่นเอง

ปัจจุบันมันมีเหตุจำเป็นที่ต้องสร้างบ้านในพื้นที่ที่ไม่มีทางเลือกสถานที่พื้นที่ หรือบริเวณที่จะสร้างบ้าน ความจำเป็นต้องทำเพื่อให้มีบ้านอยู่ก็ไม่มีทางเลือกอื่นใดนอกจากการเสี่ยงทำ เมื่อทำแล้วหากเกิดเหตุก็ต้องแก้ไขกันไป

การแก้ไขขึดเรือนโบสถคือย้ายตัวบ้านไปสร้างในสถานที่ที่เหมาะสม

ขณะที่ผู้ที่จะสร้างบ้านใหม่ก็ต้องใช้ความรู้ผะหญา ปัญญามาแก้ไขขึดเสียก่อนจะสร้างบ้านแล้วก็จะอยู่เป็นสุขกันต่อไป...

เขียนใน GotoKnow โดย NIKHOM
ใน ผะหญาล้านนา PHAYHA LANNA

คำสำคัญ (Tags): #ขึด#บ้านเรือน#ล้านนา#หนองน้ำ#อุโบสถ

หมายเลขบันทึก: 437327เขียนเมื่อ 27 เมษายน 2011 22:06 น. ()แก้ไขเมื่อ 11 ธันวาคม 2012 13:42 น. ()สัญญาอนุญาต: สงวนสิทธิ์ทุกประการจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (3)

ผศ. จักรแก้ว นามเมือง

เขียนเมื่อ 28 เมษายน 2011 15:32 น. ()

ผมสนใจเรื่องขึด...คนโบราณ มักจะไม่ตีความว่าทำไมถึงขึด...กรณีที่ท่านนำเสนอว่าอุโบสถกลางน้ำเป็นแหล่งเก็บสะสมคัมภีร์ทางพระพุทธศาสนา ป้องกันสัตว์ต่างๆ ...แล้วคนที่เลียนแบบทำไมถึงขึด ผมตีความอย่างนี้นะครับ

1. การสร้างบ้านกลางสระน้ำในสมัยโบราณไม่เป็นที่นิยม อาจเป็นเพราะไม่มีเครื่องมือในการอัดบดดินให้แน่น ไม่มีการตอกเสาเข็ม การสร้างบ้านเรือนมักจะใช้แรงงานคนทำให้บ้านเรือนไม่แข็งแรง อาจจะไม่แน่นหนาหรือล้มได้

2. การสร้างอุโบสถกลางน้ำเป็นสถานที่ผู้มีภูมิรู้สนใจที่จะเข้าไปศึกษา แต่สร้างบ้านกลางน้ำเป็นที่อาศัยของคน ซึ่งเป็นอันตรายต่อผู้ที่อยู่อาศัย เช่น เด็ก คนชรา อาจจะพลาดพลั้งตกลงไปในน้ำได้ เป็นอันตราย

NIKHOM

เขียนเมื่อ 29 เมษายน 2011 20:49 น. ()

ไหว้สาท่าน ผศ.จักรแก้ว....

ขอบคุณที่ช่วยเพิ่มเติม โดยเฉพาะข้อ 2 อันตรายย่อมมีแน่ๆ หากมีเด็กอยู่ในบ้าน....

แต่ ข้อที่..1. ในสมัยก่อนในบางท้องที่การสร้างบ้านเรือนไม่ต้องตอกเสาเข็มเพราะบ้านบางหลังใช้เสาวางไว้บนแท่นหิน หรือพื้นดินที่แข็ง บางบ้านมีเสาหลายสิบต้นเพียงแต่วางบนดินก็ใช้ได้แล้ว เหตุผลคือเนื้อที่นาไร่ มีมากมายไม่ต้องไปถมที่นาทำบ้านเหมือนปัจจุบัน หากเราไปเชียงตุงจะเห็นบางบ้านมีเสาตั้งโย้เข้าหากันตามรูปแบบบ้านของพวกเขา แต่เสาวางไว้บนดินไม่ต้องถมอัดแน่นเหมือนบ้านเราที่ต้องเอาที่นาไร่ ที่ลุ่มมีน้ำท่วมขังมาทำที่ดินจัดสรรแล้วปลูกบ้าน ทำให้น้ำที่เคยมีพื้นที่อยู่ต้องเอ่อล้นไปหาที่อยู่ใหม่เกิดการท่วมบ้านเรือนเสียหาย นี่คือ ขึด หรือเกิดความเสียหายเดือดร้อน

ในเรื่องขึด ที่จริงเป็นข้อห้ามกระทำในสิ่งที่จะเป็นอันตรายต่อคน สัตว์ สถานที่ หรือทรัพย์สมบัติ แล้วแต่เหตุการณ์

ยินดีอีกครั้งครับที่ช่วยกันเสริมความรู้ให้หลากหลาย

ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน.....พรหมมา

หนึ่ง

เขียนเมื่อ 13 กุมภาพันธ์ 2012 15:01 น. ()